در هفته‌های گذشته، به دنبال بروز برخی اختلاف بین امارات و عربستان به عنوان دو عضو مهم اوپک،  قیمت نفت اندکی افزایش یافت. در این بین، تعطیلات روز استقلال آمریکا هم مزید بر علت شد. پس از جلسه قبلی اوپک پلاس، دیپلماسی فعالی بین کشورهای عضو برای رفع اختلاف  به‌کار گرفته شد. همه کشورهای عضو این سازمان در حال آماده‌سازی خود برای حفظ و افزایش سهم در بازار در دوران پساکرونا هستند و با توجه به روند واکسیناسیون و بهبود شرایط اقتصادی جهان که تقاضا برای  نفت را در ماه‌های آینده افزایش خواهد داد، طبیعی است که تداوم اختلاف در اوپک به نفع این کشورها نیست.  تماس‌های متعدد مقامات دو کشور عربستان و امارات بالاخره جواب داد و جلسه مجازی اوپک پلاس روز یکشنبه ۱۸ ژوئیه برگزار شد. هفته قبل مقامات اماراتی از توافق ضمنی با عربستان برای توافق جدید خبر داده بودند.

توافق جدید اوپک‌پلاس

عربستان و امارات متحدان سنتی در منطقه و اوپک هستند و در اغلب جلسات اوپک موضع مشابهی اتخاذ کرده بودند. اما در سال‌های اخیر  دو کشور مواضع متفاوتی در قبال مسایل منطقه ای از قبیل بحران یمن و عادی‌سازی روابط با اسرائیل در پیش گرفتند. و دامنه اختلاف سیاسی بین دو کشور افزایش یافت. پافشاری امارات در جلسه قبلی برای افزایش تولید باعث شد تا اجلاس قبلی توافق مورد نظر حاصل نشود.  در جلسه روز  یکشنبه اعضای اوپک پلاس توافق کردند که از ماه اوت تا پایان سال جاری میلادی ظرفیت تولید خود را روزانه ۴۰۰۰۰۰ بشکه افزایش دهند.  در دوران کرونا ظرفیت تولید کشورهای عضو کاهش یافت تا قیمت در بازار تثبیت شود توافق فوق شرایطی را فراهم خواهد کرد تا ٥.٨ ميليون بشكه اي كه قبلا از بازار خارج شده بود، به بازار بازگردد.

علاوه بر این با توجه به منافع کشورهای عربستان، امارات، روسیه، عراق، و کویت قرار شد از ماه مه سال آینده پایه ظرفیت تولید اوپک پلاس افزایش یابد. این امر به معنای افزایش ظرفیت تولید کشورهای عضو در بهار سال آینده خواهد بود. ایران و ونزوئلا از این توافق مستثنی شده‌اند. روسیه و عربستان همواره خواهان افزایش تدریجی ظرفیت تولید اعضا بوده‌اند و توافق فعلی منافع این دو کشور را به‌خوبی تامین خواهد کرد. خط پایه تولید برای عربستان سعودی و روسیه پانصد هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد و  از ۱۱ میلیون بشکه در روز ، به ۱۱.۵ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. سهم سایر تولیدکنندگان اوپک از قبیل کویت و عراق نیز شاهد افزایش خط تولید پایه  ۱۵۰ هزار بشکه در روز خواهد بود و  بدین ترتیب، ظرفیت تولید این کشورها از ۲ میلیون و ۸۰۹ هزار بشکه در روز به ۲ میلیون و ۹۵۹ هزار بشکه در روز،  و از ۴  میلیون و ۶۵۲ هزار بشکه در روز به   ۴ میلیون و ۸۰۳ هزار  بشکه افزایش خواهد یافت.

زنگنه و اهمیت حفظ سهم ایران در اوپک

 با پیروزی رئیسی در انتخابات  ریاست جمهوری، صنعت نفت ایران با چالش‌های جدیدی روبه‌رو خواهد بود. بیژن زنگنه در هفته اول ژوئیه در حاشیه  نشست صد و هشتاد و یکم اوپک، با اشاره به نگرانی اعضای اوپک از بازگشت ایران به بازار نفت، بر این نکته انگشت گذارد که کار مهم وزیر بعدی نفت، بازگرداندن ایران به بازار و بازپس‌گیری سهم ایران از آن است. به گفته زنگنه، « اعضای اوپک مقداری نسبت به این بحث ابراز نگرانی دارند که ایران چطور برمی‌گردد، و فکر می‌کنم مهمترین کاری که دولت آینده باید انجام دهد، مدیریت کردن بازگشت ایران به بازار نفت پس از برداشتن تحریم‌هاست.»

زنگنه در گفت‌وگو با خبرگزاری شانا به صراحت اعلام کرد که مایل بود در زمان وزارت وی شرایطی فراهم می‌‌شد که ایران به بازار برمی‌گشت. به گفته زنگنه، او می‌دانست که از چه مسیری حرکت کند تا ایران سهم خود را در اوپک باز‌پس‌گیرد. زنگنه اعلام آمادگی کرد که به وزیر نفت جدید کمک کند، و  گفت که اوپک‌پلاس نمی‌تواند بازگشت ایران را به بازار نادیده بگیرد. او که به عنوان وزیر در آخرین اجلاس اوپک‌پلاس به صورت مجازی حضور یافت، در  پایان نوزدهمین نشست وزارتی  آن نهاد گفت: «در جلسه امروز خط پایه برخی از کشورها تغییر کرد. بازگشت ایران به بازار مهم و تأثیرگذار است. هر وقت این بازگشت صورت بگیرد، اوپک‌پلاس نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد.»

در مورد توافق جدید اوپک‌پلاس باید در نظر داشت که موفقیت توافق فعلی، نیازمند همکاری همه کشورهای عضو خواهد بود. هرگونه افزایش تولید بدون توجه به توافق، توازن در بازار را بر هم خواهد زد و این امر می تواند باعث کاهش قیمت نفت و افزایش اختلاف بین اعضا و کاهش تاثیر‌گذاری اوپک در بازار نفت شود. نکته مهم در توافق اوپک، تفاوت اختلاف بین ظرفیت پایه تولید و ظرفیت واقعی تولید اعضا است.  همان طور کارشناسان نفت بارها اشاره کرده بودند، میزان تاثیرگذاری کشورها در اوپک، ظرفیت تولید و صادرات نفت است. توافق امروز اوپک‌پلاس به معنای کاهش بخشی از سهم ایران در بازار خواهد بود. توافق احتمالی ایران و آمریکا و لغو تحریم‌ها، شرایط بازگشت ایران به بازار را فراهم خواهد کرد، اما با توجه به آن که بعد از ماه مه ٢٠٢٢، اوپك‌پلاس می‌خواهد علاوه بر ٥.٨ میلیون بشکه قبلی، حدود ١.٦٣ميليون بشكه در روز هم ظرفیت تولید را افزایش دهد، سهم ايران كاهش خواهد یافت.

در دو هفته گذشته آمریکا هم تلاش کرد تا زمینه برای توافق بین امارات و عربستان فراهم شود. توافق فعلی به نفع آمریکا هم خواهد بود. در هفته اول  ژوئیه با توجه به تعطیلات روز استقلال آمریکا، افزایش قیمت بنزین باعث نارضایتی در  آن کشور شده بود.  روسیه و عربستان با حفظ موقعیت خویش به عنوان اعضای مهم اوپک‌پلاس، توانستند شرایط ثبات در بازار را فراهم کنند. پايه توليد هر یک از كشورهاي روسيه و عربستان از ماه مه ٢٠٢٢،  ٥٠٠ هزار بشكه افزايش يافت و به ١١.٥ ميليون بشكه در روز رسيد. پايه توليد امارات هم به ٣.٥ ميليون بشكه در روز افزایش یافت.

همسویی عربستان با روسیه و پایه جدید تولید نفت دو کشور که پس از توافق اخیر حاصل شد، و تلاش بقیه کشورها برای افزایش تولید و توافق اخیر اوپک‌پلاس، نشان می‌دهد که ایران کار آسانی برای بازگشت آنی به بازار در پیش رو نخواهد داشت. مطلوب اوپک پلاس، بازگشت تدریجی ایران به بازار  است. اگر میزان تقاضا در بازار در سال آینده به رقم پیش از شیوع کرونا بازگردد، به مفهوم آن خواهد بود که بازار هنوز آماده بازگشت کامل ایران نیست. دولت رئیسی باید دیپلماسی فعال انرژی برای پس گرفتن سهم ایران در بازار به‌کار گیرد؛ هر چند، کشورهای عمده تولید کننده نفت به راحتی شرایط بازگشت ایران را به بازار فراهم نخواهند کرد.