اعضای بدن ارشا اقدسی، بدلکار ۳۹ ساله ایرانی که در بیروت از دنیا رفت، اهدا می‌شود. ارشا اقدسی قبل از فوت وصیت کرده بود که در صورت مرگ مغزی، اعضای بدنش به بیماران نیازمند اهدا شود.
بدلکار جوان ایرانی، روز شش مرداد به دلیل سانحه رانندگی در جریان فیلم‌برداری یک پروژه سینمایی، مصدوم شد. او پس از انتقال به بیمارستان در روز ۹ مرداد به صلاحدید پزشکان به خواب مصنوعی رفت. قرار بود در صورت بهبود شرایط، ارشا اقدسی روز دوشنبه ۱۱ مرداد جراحی شودُ اما پایین آمدن علائم حیاتی باعث شد پزشکان از این تصمیم صرف‌نظر کنند.
ارشا اقدسی روز ۱۳ مرداد، از دنیا رفت و قرار شد اعضای بدن او به بیماران نیازمند اهدا شود. براساس اعلام انجمن نفس ایران، سالانه بین پنج تا هشت هزار نفر در ایران دچار مرگ مغزی می‌شوند، از میان دو هزار و ۵۰۰ تا چهار هزار نفر از آنان امکان اهدای عضو به دیگر بیماران را دارند. با این حالُ تعداد سالانه اهدای عضو کمتر از هزار نفر است. مهم‌ترین عاملی که سبب می‌شود آمار اهداکنندگان بالاتر از این نباشدُ این است که خانواده‌ها رضایت نمی‌دهند؛ چون نمی‌توانند مرگ عزیز خود را باور کنند.
در سال‌های اخیر برخی گروه‌ها و نهادهای مدنی، گام‌های مهمی در جهت فرهنگ‌سازی اهدای عضو برداشته‌اند. تلاش‌های سال‌های اخیر باعث شده است که میزان رضایت‌گیری از خانواده‌های افرادی که مرگ مغزی می‌شوند تا ۷۰ درصد افزایش پیدا کند. امکان دیگری که در سال‌های اخیر فراهم شد، این است که افراد می‌توانند، به درخواست خود، کارت اهدای عضو دریافت کنند.
این کارت به منزله آن است که فرد به سیستم درمانی اجازه می‌دهد در صورت مرگ مغزی اعضای بدن او را اهدا کنند. با وجود این، همچنان ۲۵ هزار نفر در کشور در انتظار اهدای عضو هستند و روزانه هفت تا ۱۰ نفر آنان فوت می‌کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
متخصصان می‌گویند هر فرد که دچار مرگ مغزی شده است، می‌تواند به هشت نفر زندگی ببخشد، البته این در صورتی است که دیگر اعضای بدن فرد مثل کلیه‌ها، قلب و کبد آسیب ندیده باشد. همچنین با اهدای یک تا ۵۳ نسج مانند قرنیه، پوست، استخوان و تاندون، می‌توان یک تا ۵۳ نفر را از معلولیت نجات داد.
آمارها نشان می‌دهد که در هر دو ساعت یک نفر به لیست انتظار اضافه می‌شود و در هر ۱۲ ساعت یک بیمار موفق می‌شود، عضو دریافت کند و به زندگی بازگردد.
قانون و چالش رضایت خانواده
قانون اهدای عضو در ایران در سال ۷۹ تصویب شد و اردیبهشت سال ۸۱ هیئت‌وزیران، آیین‌نامه اجرای این قانون را تصویب و ابلاغ کرد. طبق این آیین‌نامه تشخیص قطعی مرگ مغزی باید در بیمارستان‌های دانشگاهی دولتی انجام شود و اعضای تیم‌های تشخیص و تأیید مرگ مغزی نباید عضو تیم‌های پیوند کننده باشند. همچنین در این قانون تاکید شده است که موافقت خانواده فرد فوت شده باید احراز شود و به صورت کتبی ضمیمه پرونده شود.
این ماده‌قانونی همان چیزی است که بسیاری از خانواده‌ها را در دوراهی تردید قرار می‌دهد، آن‌هم درحالی‌که در اندوه از دست دادن عزیز خود هستند.
راهکار برخی کشورها مثل آلمان این است که افراد پیش از فوت، رضایت می‌دهند که در صورت مرگ اعضای بدنشان اهدا شود. در ایران نیز از این راهکار الگوبرداری شده است، با این همهُ همچنان رضایت خانواده اهمیت دارد و داشتن کارت عضو فرد فقط در رضایت خانواده‌اش مؤثر واقع می‌شود؛ اما در کشورهایی مثل اتریش، نیازی به رضایت اعضای خانواده نیست و اعضای بدن افراد مرگ مغزی به تشخیص پزشکان اهدا می‌شود مگر اینکه افراد قبل از مرگ خود اعلام کنند که تمایل ندارند عضوی از بدنشان اهدا شود.
کاهش اهدای عضو به دلیل کرونا
با وجود فرهنگ‌سازی‌های گسترده سال‌های اخیر، شاخص اهدای عضو در ایران همچنان با متوسط جهانی فاصله زیادی دارد. امید قبادی، نایب‌رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان پاییز سال ۹۹ به خبرگزاری ایرنا گفته بود: «با توجه به تعداد افراد مرگ مغزی شده در ایران که سالانه هشت هزار مورد است، این توان وجود دارد که میزان اهدای عضو به چهار برابر برسد. شاخص PMP (تعداد اهدای عضو در یک‌میلیون نفر جمعیت) نسبت به ۸۰ میلیون نفر جمعیت باید ۴۰ باشد که با شاخص اهدای عضو موجود در ایران، فاصله زیادی دارد.»
اهدای عضو در ایران و برخی دیگر از کشورهای جهان، در دوران همه‌گیری کرونا با کاهش روبه‌رو بود. امید قبادی، گفت: «در شش ماه نخست سال ۹۸ آمار اهدای عضو در کشور ۵۷۳ نفر بود درحالی‌که در شش ماه نخست سال ۹۹ این رقم به ۲۰۰ نفر رسید و ۶۰ درصد کاهش یافت.»
به گفته امید قبادی، استفاده از امکانات بیمارستانی برای بیماری کرونا و سخت شدن انتخاب اهدا کننده، از دلایل این کاهش چشمگیر بوده است، چراکه در دوران همه‌گیری علاوه بر آزمایش‌های ضروری پیشین، باید از اهداکنندگان، آزمایش‌های کرونا نیز گرفته شود و همین امر سبب شده است که اهدای عضو در جهان بین ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش پیدا کند.
