در میانه برنامه جو بایدن برای خروج نیروهای آمریکا از افغانستان تا پایان ماه جاری (اوت) و در پی سقوط افغانستان به دست طالبان سریع‌تر از آنچه انتظار می‌رفت، اکنون رئیس‌جمهوری آمریکا با پیامدهای سیاسی نامعلومی رو‌به‌رو است.

آقای بایدن روز دوشنبه اقامتش در کمپ دیوید را کوتاه کرد تا در گرماگرم گزارش رسانه‌ها، به اوضاع حاکم بر افغانستان بپردازد. در روزهای آخر هفته، شبکه‌های خبری رهبران طالبان را در کاخ ریاست‌جمهوری و شهروندان افغانستان را که برای فرار از کشور به هواپیماهای در حال پرواز [از فرودگاه کابل] آویزان شده بودند، به تصویر کشیدند. این تصاویر با وعده‌های ماه گذشته رئیس‌جمهوری آمریکا در تضاد بود. بایدن ماه گذشته گفته بود: «شرایط این‌گونه نخواهد شد که مردم از پشت‌بام سفارت آمریکا در افغانستان نجات داده شوند»، اما در واقع ویدیوهای آخر هفته دقیقا چنین صحنه‌ای را نشان می‌داد. 

اما به‌رغم این آشفتگی، بایدن در نطق خطاب به مردم آمریکا نشانه‌ای از انصراف در تصمیمش مبنی بر خروج از افغانستان نشان نداد. او گفت: «من سر تصمیمم ایستاده‌ام. پس از ۲۰ سال [حضور نیروهای آمریکا در افغانستان] با تحمل سختی‌ها یاد گرفته‌ام که برای خروج نیروهای ایالات متحده هرگز زمان مناسبی وجود ندارد. به همین دلیل است که هنوز آن‌جا [افغانستان] مانده‌ایم.»

با وجود این، آقای بایدن اذعان داشت تصاویری که از اوضاع افغانستان پخش شد، «منقلب‌کننده» بوده است. او همچنین اعتراف کرد که این هرج‌ومرج «سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی کرده بودیم» بروز کرده است.

حسین ایبیش، پژوهشگر ارشد موسسه کشورهای عرب خلیج فارس در واشنگتن، به ایندیپندنت گفت که سقوط سریع افغانستان این پیام را به ایالات متحده آمریکا می‌فرستد که این کشورمتحد قابل‌اتکایی نیست. او گفت: «اگر در تیم ایالات متحده باشید، احتمال اینکه رهایتان کنند به مراتب بیشتر از آن است که متحد مسکو یا پکن باشید.»

آقای ایبیش در ادامه افزود در حالی که همگان آگاه‌اند که گام نخست برای خروج از افغانستان را دونالد ترامپ برداشت اما افکارعمومی همچنان از ضعف اطلاعاتی و بی‌کفایتی در مدیریت خروج نیروهای آمریکایی شگفت‌زده است. او گفت: «این [واقعه] از قدرتی رو به افول خبر می‌دهد. برای مردم ماجرای کانال سوئز را تداعی می‌کنند و آنان به شکست کشوری می‌اندیشند که لقمه بزرگ‌تر از دهانش برداشته است.»

آقای بایدن گفت که سقوط افغانستان «سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌کردیم رخ داد» اما به‌صراحت رهبران افغانستان را به باد سرزنش گرفت و گفت که آن‌ها «کشور را رها کردند و گریختند». او افزود که ارتش افغانستان بدون هیچ‌گونه «تلاش برای مبارزه» فرو پاشید.

آقای بایدن گفت: «تحولات هفته گذشته این [نظریه] را تقویت کرد که در این مقطع، خاتمه حضور ارتش آمریکا در افغانستان تصمیم درستی بوده است. افراد ارتش آمریکا نمی‌توانند و نباید در جنگی مبارزه کنند و در جنگی بمیرند که نیروهای افغان خود مایل نیستند انجامش دهند.»

رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین گفت که در ملاقات با اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان، و عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی این کشور، به آن‌ها گفته است که باید بتوانند پس از خروج ایالات متحده آمریکا بجنگند و فساد را ریشه‌کن کنند. 

او گفت: «آن‌ها هیچ‌یک از این کارها را انجام ندادند.» بایدن با اشاره به تاکید آقای غنی بر اینکه نیروهای افغان مبارزه خواهند کرد، گفت: «اما روشن است که او در این مورد درست نگفته بود.»

در این میان، همه این نظر را ندارند که تصمیم آقای بایدن برای خروج از افغانستان به او لطمه خواهد زد. جِیک آچین‌کلاوس، نماینده دموکرات کنگره آمریکا از ایالت ماساچوست، گفت: «فکر می‌کنم افکارعمومی آمریکا همین الان هم می‌بیند که رئیس‌جمهوری تصمیم درستی گرفته است.» او افزود به‌رغم سرمایه‌گذاری سنگین در افغانستان، «ما چیزی جز فساد و بی‌کفایتی از دولت افغانستان ندیدیم». 

آقای آچین‌کلاوس که در افغانستان خدمت کرده است، همچنین گفت با توجه به اینکه جنگ افغانستان از دولت جمهوری‌خواه جورج دبلیو بوش آغاز شد، این حزب هیچ مشروعیتی در انتقاد از دولت بایدن ندارد.

او در ادامه افزود: «این حزب دونالد ترامپ بود که به کُردها پشت کرد. جمهوری‌خواهان معماران برخورد منفعل علیه یاغی‌گری در افغانستان بودند.» 

در واقع، در حالی که برخی جمهوری‌خواهان در تلاش برای انتقاد از بایدن‌اند، کمیته ملی جمهوری‌خواهان صفحه تارنمایش در مورد تبلیغ توافق ترامپ با طالبان را حذف کرده است.

هم‌زمان، دولت بایدن از طرف بسیاری از کسانی که خواهان خروج هر تعداد ممکن از متحدان آمریکا از جمله مترجمان افغان و پناهجویان از افغانستان‌اند، زیر فشار قرار گرفته است.

آقای آچین‌کلاوس گفت: «ایالات متحده باید به وعده خود مبنی بر اینکه اگر به ما کمک کنید به شما کمک خواهیم کرد، عمل کند.» در همین حال، نو وِکسلِر، یک کارشناس سیاسی دموکرات در زمینه ارتباطات که تبار ویتنامی دارد، خاطرنشان می‌کند تنها زمانی که مردم پذیرای آوارگان بودند، در جریان جنگ های کوزوو در سال ۱۹۹۹ بود.

او گفت: «تاریخ آمریکا در جزیره «ایلیس» ریشه دارد. آمریکا در آن‌جا تاریخی غنی دارد اما اگر بخواهید  بر اساس سیاست و نظرخواهی تصمیم بگیرید، هر بار (شرایط) شما را به نقطه دیگری می‌برد. آن‌ها باید شجاعت اتخاذ تصمیم‌های مشکل را داشته باشند.» 

ماه گذشته، بایدن برای افزایش بودجه تدابیر امنیتی کنگره و نیز کمک به صدور ویزای ویژه اتباع افغان که با آمریکا همکاری کرده بودند، قانونی فراحزبی امضا کرد. 

آقای بایدن در اظهاراتش خطاب به مردم آمریکا گفت ایالات متحده آمریکا هم اکنون دو هزار افغان و خانواده‌هایشان را که واجد شرایط روادید بودند، اسکان داده است. او ضمن اشاره به اینکه ارتش آمریکا در حال انتقال افراد واجد شرایط و خانواده‌های بیشتری به آمریکا است، افزود افرادی که برای سفارت آمریکا و سازمان‌های غیردولتی کار کرده‌اند و نیز افغان‌هایی که در معرض خطرند نیز مشمول این شرایط می‌شوند. 

او گفت: «می‌دانم این مسئله وجود دارد که چرا ما پیش‌تر غیرنظامیان افغان را از کشور خارج نکردیم. برخی از افغان‌ها قبلا به خروج تمایل نداشتند و به [بهتر شدن اوضاع] کشورشان امید داشتند.» بایدن در ادامه افزود مقام‌های دولت افغانستان و هوادارانشان به‌زعم جلوگیری از بروز «بحران اطمینان»، نمی‌خواستند گروه‌های عظیم مردم را به کوچ جمعی ترغیب کنند.  

اما هم اکنون نیز نشانه‌هایی حاکی از مخالفت جمهوی‌خواهان با ورود تعداد بیشتری از آوارگان افغان دیده می‌شود.

استیون میلر، یکی از مقام‌های سابق دولت ترامپ، روز یکشنبه در توییتی نوشت: «هر روز بیش از پیش روشن می‌شود که بایدن و معاونان افراطی‌اش از افتضاح فاجعه‌بارشان در افغانستان به‌عنوان دستاویزی استفاده خواهند کرد تا آنچه آنگلا مرکل در آلمان و اروپا انجام داد، در آمریکا انجام دهند.»