روزنامه اورشلیم پست روز یکشنبه به نقل از منابع فلسطینی و مصری گزارش داد که مصر با فشار آوردن شدید بر اسرائیل و حماس، تلاش می‌کند دو طرف به توافقی بر سر تبادل زندانی برسند. خالد ابو طعامه، روزنامه‌نگار شناخته‌شده فلسطینی-اسرائیلی، در گزارش خود در این مورد می‌نویسد: «به گفته منابع، مصری‌ها امیدوارند که این توافق راه را برای آتش‌بس طولانی‌مدت بین اسرائیل و حماس هموار کند.»

در چند روز گذشته بسیاری از رسانه‌های مصر و فلسطین مدعی شده‌اند که مذاکرات اسرائيل و حماس بر سر معاوضه زندانی خوب پیش رفته است و احتمالا به‌زودی به نتیجه می‌رسد.

حماس جسد دو سرباز ارتش اسرائیل را به نام‌های اورون شائول و هادار گولدین در اختیار دارد که در جنگ ۲۰۱۴ غزه کشته شدند. این گروه در ضمن دو شهروند اسرائیلی را نیز در اسارت خود دارد: آورا منگیستو و هشام السید، که به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵، به خواست خود وارد نوار غزه شدند و اکنون در اسارت این گروه اسلام‌گرا هستند.

اسرائیل اخیرا شرایط سخت حصر نوار غزه را کمی بهبوده داده است و کارشناسان می‌گویند این روند نتیجه تلاش آن کشور است برای رسیدن به توافق بر سر تبادل زندانی با حماس، و نهایتا رسیدن به آتش‌بس طولانی‌مدت. در چند سال گذشته چهار بار جنگ در نوار غزه درگرفته است که اکثریت عظیم قربانیان آن، شهروندان غیرنظامی فلسطینی بوده‌اند. 

روزنامه «القدس» فلسطین مدعی شد که عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهوری مصر، شخصا در تماس با رهبران اسرائیل و حماس است تا کار رسیدن به مبادله زندانی تسهیل شود.

این روزنامه با اشاره به منابع موثق مصری و فلسطینی خود، نوشت: «در روزهای پیش رو شاید شاهد تغییر مواضع حماس و اسرائیل به سوی اقدامات اعتمادساز باشیم و در چند مرحله به سوی مبادله زندانی حرکت کنیم. قاهره دارد فشار بسیاری وارد می‌آورد تا توافق بر سر مبادله زندانی بین حماس و اسرائیل به دست آید. این روند بخشی از طرحی جامع با هدف رسیدن به توافقی است که آتش‌بس طولانی‌مدت در نوار غزه را تضمین می‌کند.»

از سوی دیگر، به گفته یک منبع دیپلماتیک مصری در گفت‌وگو با «مدی مصر»، قاهره در تلاش است تا پیش از برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل که چند هفته دیگر در نیویورک برگزار می‌شود، دیداری بین رهبران اسرائیل و فلسطین سازمان دهد. بنا به اظهارات این منبع که بدون افشای نامش سخن گفته است، رسیدگی به شرایط وخیم نوار غزه نیز از انگیزه‌های اصلی قاهره در این زمینه است. «مدی مصر» همچنین به نقل از منابعی گفت که آمریکا نیز برای بهبود شرایط غزه به اسرائیل فشار می‌آورد.

منبع مزبور همچنین گفت: «اوضاع غزه بی‌سابقه است؛ به‌خصوص پس از آن که اسرائیل موقتا تلاش‌های مصری‌ها را برای بازسازی شهر تعلیق کرد و تا هفته گذشته جلو ورود کمک مالی قطری‌ها به فلسطینی‌ها را هم گرفته بود.»

به گفته او، روز پنجشنبه جلسه‌ای بین سیسی و نخست‌وزیران اردن و فلسطین برگزار شد که هدفش حرکت به سوی مذاکرات صلح بین اسرائيل و فلسطین و آغاز مجدد روند آشتی بین احزاب فلسطینی است.

محمود عباس، رئیس سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف)، و نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل، ماه گذشته با عباس کامل، رئیس دستگاه اطلاعات مصر نیز که به رام‌الله و اسرائیل سفر کرده بود دیدار کردند.  برخی رسانه‌های مصری می‌گویند نخست‌وزیر اسرائیل در ماه جاری به مصر سفر می‌کند. رسانه‌های اسرائیل نیز ماه پیش گفته بودند که آقای کامل از طرف سیسی، بنت را به آن کشور دعوت کرده است. 

با این حال، به نظر می‌رسد که حماس بیش از هر چیز متمرکز بر موضوع زندانی‌ها است. 

اسماعیل هنیه، رهبر حماس، روز شنبه گفت که آن گروه همچنان در تلاش برای آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائيل است. او در گفت‌وگو با زنی فلسطینی که هفته گذشته از زندانی در اسرائیل آزاد شد، گفت که آن گروه برای آزادی «تمامی زندانیان فلسطینی» تلاش می‌کند. آقای هنیه اما چیزی در مورد پیشرفت مذاکرات در این زمینه نگفت.

زن آزاد شده، نهار الدیک، اهل روستایی در نزدیکی رام‌الله است و در ماه مارس به ظن تلاش برای حمله با چاقو به اهالی یکی از شهرک‌های غیرقانونی یهودی‌نشین در کرانه غربی دستگیر شده بود. او هنگام دستگیری چهارماهه باردار بود. آقای هنیه در صحبت با خانم الدیک تاکید کرد که موضوع زندانیان همچنان در صدر اولویت‌های حماس خواهد بود.

شیخ حسن یوسف، از مقامات ارشد حماس در کرانه غربی، گفت که آن گروه «تمام نیرو و تلاش خود را وقف رسیدن به یک تبادل زندانی دیگر با اسرائیل می‌کند.»

هفته گذشته روزنامه «الاخبار» بیروت، نزدیک به حزب‌الله، مدعی شد که حماس به مصری‌ها گفته است که آماده رسیدن به توافق با اسرائيل در این زمینه است. به نوشته این روزنامه، حماس آماده است تا در مرحله اول توافق، جسد دو سرباز اسرائیلی را تحویل دهد و در مقابل، زنان، کودکان، و بیماران فلسطینی از زندان‌های اسرائیل آزاد شوند. قدم بعدی اقداماتی از سوی اسرائیل و سایر کشورها برای بهبود اوضاع اقتصادی و انسانی غزه خواهند بود.

حماس خواهان آزادی صدها زندانی است که بسیاری از آن‌ها در حملاتی تروریستی نقش داشته‌اند و احکام طولانی دارند. «اورشلیم پست» به نقل از منابع نزدیک به حماس نوشت که رهبری این گروه فهرستی از زندانیانی را که خواستار آزادی‌شان است، تهیه کرد استه. آن منبع گفت: «توپ در زمین دولت اسرائیل است.»

با این حال، صالح العاروری، معاون رئیس دفتر سیاسی حماس، چند روز پیش گفت که موضع دولت اسرائیل در زمینه تبادل زندانی «پیشرفت چشمگیری» نکرده است. او در گفت‌وگو با تلویزیون الجزیره گفت که اقدامات مصر برای میانجی‌گری در این زمینه هنوز به جایی نرسیده است، و افزود: «براداران مصری دارند تلاش‌شان را می‌کنند، اما مذاکرات پیش نرفته‌اند.»

آقای عاروری همچنین گفت که حماس مخالف مربوط کردن قضیه مبادله زندانی با آتش‌بس یا رفع حصر غزه است. او تاکید کرد: «مبادله بر سر زندانی مربوط به هیچ مسئله دیگری نیست.» او در ادامه گفت که جزئیات مربوط به شمار و اسامی زندانیان، از سوی مذاکره‌کنندگان تعیین می‌شود. او تاکید کرد که حماس خواهان آزادی زندانیانی که احکام طولانی دارند، اجساد نیروهای این گروه که در اختیار اسرائيل است، و نیز زندانیان زن، کودک، پیر، و بیمار است. 

در عین حال، تماس بین فلسطین و اسرائیل نیز پس از سال‌ها توقف در دوران نتانیاهو، اکنون افزایش یافته است. اخیرا خبرهایی از دیداری بین بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل، و محمود عباس منتشر شد. برخی رسانه‌های عربی می‌گویند وزرای خارجه اسرائیل و فلسطین نیز در جنب مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، دیدار خواهند کرد. مصر اما به نظر می‌رسد خواهان سازمان دادن دیداری بین بنت و عباس باشد. آقای بنت در سفر اخیر خود به آمریکا به رسانه‌های آن کشور گفته بود که او تمایلی به پیشبرد روند مذاکرات صلح با فلسطینی‌ها ندارد و بر خلاف پیشینیان خود، مخالف تشکیل دولت مستقل فلسطینی است. 

مصر در ماه‌های اخیر بر نقش خود در مسئله فلسطین افزوده است. این کشور وعده ۵۰۰ میلیون دلار کمک برای بازسازی غزه را داده است؛ معادل رقمی که قطر نیز وعده داده است. اسرائیل اما خواهان آن است که کسب اطمینان شود که این پول‌ها مستقیما به جیب حماس نخواهند رفت. طبق توافق‌های اولیه، قرار بوده پول‌های قطری از طریق برنامه جهانی غذای سازمان ملل، به ۱۰۰ هزار خانواده در غزه برسد. قرار بود ده میلیون دلار تا پایان ماه گذشته واریز شود که به نظر می‌رسد هنوز عملی نشده است.