آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در آستانه برگزاری هفتاد و ششمین نشست مجمع عمومی این سازمان، ضمن هشدار درمورد احتمال وقوع یک «جنگ سرد جدید»، از چین و ایالات متحده آمریکا خواست تا به‌عنوان دو کشور بزرگ و به‌شدت تاثیرگذار، روابط «کاملا ناکارآمد» خود را پیش از گسترش بیشتر و سرایت به دیگر نقاط جهان، ترمیم کنند. 

گوترش روز یکشنبه، ۲۸ شهریورماه، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان با وجود اختلاف‌های سیاسی همیشگی درباره حقوق بشر، اقتصاد، امنیت سایبری و حاکمیت در دریای جنوبی چین، باید ضمن همکاری در زمینه بحران اقلیمی، در رابطه با تجارت و فناوری به‌طور جدی‌تر مذاکره کنند. 

دبیرکل سازمان ملل متحد با ابراز تاسف از رویارویی دائمی فعلی میان دو کشور و تاکید بر این‌که حل مشکلات مربوط به واکسیناسیون، بحران اقلیمی و بسیاری دیگر از چالش‌های جهانی بدون روابط سازنده در جامعه بین‌المللی و به‌طور عمده میان ابرقدرت‌ها امکان‌پذیر نیست، گفت: «ما باید نوعی رابطه کارآمد میان دو قدرت برقرار کنیم.»   

گوترش دو سال پیش، با اشاره به رقابت آمریکا و چین در زمینه‌های اینترنت، واحد پول، تجارت و قوانین مالی و راهبردهای نظامی و ژئوپلیتیک کاملا متضاد دو کشور، به سران کشورهای جهان درمورد خطر تجزیه دنیا به دو قسمت، هشدار داده بود. دبیرکل سازمان ملل متحد با تکرار هشدار پیشین خود، افزود که وجود دو راهبرد نظامی و ژئوپلیتیک رقیب، «خطرناک» است و به دسته‌بندی در جهان منجر می‌شود، بنابراین باید این رابطه «به‌سرعت» ترمیم شود. او افزود: «ما باید به هر قیمتی از جنگ سردی که متفاوت با جنگ گذشته و احتمالا خطرناک‌تر و مدیریت آن دشوارتر خواهد بود، اجتناب کنیم.»

رقابت، تنش و کشمکش ژئوپلیتیک بعد از جنگ جهانی دوم میان اتحاد جماهیر شوروی و متحدان بلوک شرق آن با ایالات متحده آمریکا و کشورهای غربی، به‌اصلاح «جنگ سرد» خوانده می‌شود. دوره «جنگ سرد» که در سال ۱۹۹۱ با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به پایان رسید، در واقع درگیری میان دو ابرقدرت مسلح به تسلیحات هسته‌ای با ایدئولوژی‌های رقیب بود؛ در یک‌سو کمونیسم و اقتدارگرایی و درسوی دیگر، سرمایه‌داری و دموکراسی مقابل هم صف‌آرایی کرده بودند.   

دبیر‌کل سازمان ملل متحد گفت که در زمان «جنگ سرد»، هر دو طرف از خطر نابودی هسته‌ای آگاه بودند و تنش میان شوروی و آمریکا منجر به ایجاد قوانین روشن و راه‌هایی ارتباطی شده بود «برای تضمین این‌که همه‌چیز از کنترل خارج نخواهد شد». او با اشاره نبود ابزارهای احتیاطی مشابه آن دوره، نتیجه گرفت که «جنگ سرد جدید» می‌تواند خطرناک‌تر باشد و گفت: «امروز همه چیز سیال‌تر است و حتی تجربه‌ای که در گذشته برای مدیریت بحران وجود داشت، دیگر [در میان کشورها] موجود نیست.»

او با اشاره به پیمان امنیتی اخیر بریتانیا و آمریکا با استرالیا که امکان دستیابی به زیردریایی‌های هسته‌ای و غیرقابل ردگیری در آب‌های آسیا را برای آن کشور فراهم می‌کند، آن را تنها «جزئی کوچک از این پازل پیچیده و رابطه کاملا ناکارآمد میان چین و ایالات متحده» عنوان کرد.

آنتونیو گوترش در گفت‌وگوی مفصل با خبرگزاری آسوشیتدپرس، همچنین به سه موضوع عمده‌ای پرداخت که احتمالا محور اصلی نشست این هفته رهبران جهان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد خواهد بود: بحران اقلیمی، همه‌گیری کرونا و آینده نامشخص افغانستان.

دبیر‌کل سازمان ملل متحد در پاسخ به پرسشی درمورد نقش آن سازمان در افغانستان جدید، تاکید کرد این‌که سازمان ملل  توانایی تاثیرگذاری برای ایجاد یک دولت فراگیر، تضمین احترام به رعایت حقوق بشر و جلوگیری از حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان و همچنین متوقف کردن قاچاق مواد مخدر از آن کشور را داشته باشد، تنها یک «رویا» است. به گفته او، ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر با اعزام هزاران سرباز به افغانستان و هزینه‌کردن هزاران میلیارد دلار، نه‌تنها نتوانستند مشکلات آن کشور را حل کنند، که به گفته بعضی، وضعیت را  در آنجا بدتر کردند.

گوترش ظرفیت و امکانات سازمان ملل متحد دانست و گفت با وجود این، نقش اساسی برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان برعهده این نهاد است.  

دبیر‌کل سازمان ملل متحد در این گفت‌وگو همچنین از شکست کشورهای جهان در همکاری برای مقابله با گرمایش زمین و اطمینان از واکسیناسیون همه مردم جهان، ابراز تاسف کرد.  

او به این نکته اشاره کرد که کشورهای ثروتمند و توسعه‌یافته حدود ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای حل مشکلات ناشی از همه‌گیری کرونا و بازگشت به وضعیت پیشین صرف می‌کنند، اما کشورهای با درآمد متوسط حدود شش درصد و توسعه نیافته‌ترین کشورها تنها دو درصد از تولید ناخالص داخلی اندک خود را به این کار اختصاص می‌دهند. به گفته گوترش، این موضوع باعث ناامیدی و بی‌اعتمادی مردم  در بخش‌هایی از کشورهای درحال توسعه شده است که نه واکسن دریافت کرده‌اند و نه کمک اقتصادی برای بهبود وضعیت ناشی از کرونا. دبیر‌کل سازمان ملل متحد شکاف بین کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای در حال توسعه را خطری بزرگ برای «امنیت جهانی» و همچنین در راستای گرد هم آوردن کشورهای جهان برای مقابله با تغییرات اقلیمی دانست.