طبق آمار رسمی، نزدیک هشت میلیون سالمند در ایران وجود دارد. کنار بحران آب و معضل محیط زیست، کارشناسان، صندوق‌های بازنشستگی را نیز از ابرچالش‌های کشور می‌دانند. بی‌دلیل نیست که صدای اعتراض بازنشستگان هر روز بلندتر به گوش می‌رسد. اوائل شهریور امسال شاهد گردهمایی تجمع بازنشستگان کشوری در مقابل وزارت تعاون کار بودیم که خواهان اجرایی‌شدن بیمه جامع و فراگیر و طرح همسان‌سازی بودند. دو مشکل اصلی بازنشستگان کشور، کمبود مستمری و نبود درآمد کافی، بیمه و خدمات درمانی کامل است. تنها ۵۲ درصد کسانی که پس از سه دهه کار، بازنشسته شده‌اند، تحت پوشش خدمات و حمایت‌های صندوق‌های بازنشستگی کشور هستند؛ یعنی بقیه، تحت پوشش هیچ صندوقی نیستند. ۲۰ درصد سالمندان زن و ۱۰ درصد سالمندان مرد، تنها زندگی می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که زنان زیر بار اقتصادی بیشتری قرار دارند و در شرایط سخت‌تری، دوران بازنشستگی خود را می‌گذرانند.
بیمه‌های درمانی از چالش‌های اصلی
از آن‌جا که بیمه‌های درمانی سازمان تامین اجتماعی کافی نیست، «بیمه تکمیلی» نیز به بازنشستگان تحمیل شده که باید از همان مستمری، مبلغی را نیز برای این بیمه بپردازند. اما حتی این بیمه تکمیلی هم درمان کامل را ممکن نمی‌کند. برای مثال، در سال ۱۳۹۷ با مصوبه شورای عالی بیمه ۷۹ قلم دارو از پوشش بیمه‌ها خارج شد و هزینه آن، باز بر دوش مصرف کنندگان افتاد.
وضعیت صندوق بازنشستگی کشوری
در ایران ۱۸ صندوق بازنشستگی وجود دارد که بزرگترین آن «صندوق تامین اجتماعی» است. از دیگر صندوق‌های بازنشستگی «صندوق بازنشستگی کشوری» است. این صندوق نزدیک به یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر را پوشش می‌دهد و به ارائه خدمات به بازنشستگان سازمان‌های دولتی جمهوری اسلامی می‌پردازد. این صندوق، زیر نظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در ۳۰ استان کشور فعالیت می‌کند و از ثروتمندترین سازمان‌های کشوراست. افزون بر آن، پنچ شرکت را در زیر مجموعه خود دارد که در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع غذایی و کشاورزی فعال است. مدیر عامل جدید این صندوق، میعاد صالحی، ۳۷ ساله، تنها پس از پنچ ماه کار، در مرداد ماه امسال برکنار شد. علت این برکناری انتشار فهرستی از حقوق و مزایای مدیران صندوق بازنشستگی کشوری بود که در رسانه‌ها جنجال به پا کرد؛ از جمله، ذکر حقوق ماهیانه ۵۴ و ۴۴ میلیون تومان ولی آذرنوش و علی محمد علیخان‌زاده، که از مدیران شرکت سرمایه‌گذاری آتیه صبا بودند.
خواست بازنشستگان کشوری چیست؟
بازنشستگان کشوری، در اعتراض خود در مقابل وزارت کار، دو خواسته را ذکر کرده‌اند: اولی، داشتن یک بیمه کامل درمانی است. آن‌ها به اصلاحیه ماده ۱۳ قانون مدیریت خدمات کشوری اشاره می‌کنند. در این ماده، و با توجه به اصل ۲۹ قانون اساسی، بازنشستگان خواهان بیمه صد در صدی پیشگیری، درمان و دوران نقاهت هستند. برای مثال، سرطان‌های سینه، روده، پرستات، اگر در زمان‌بندی مناسب غربالگری و آزمایش‌های لازم روی آن انجام شود، درمان سریع‌تر می‌شود. بازنشستگان کشوری می‌خواهند صندوق‌ها هزینه‌ی آمایش‌ها و غربالگری را کاملا بپردازند. خواست دوم، اجرای کامل ماده ۶۴ قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره‌های آن است. بر اساس این ماده، تعیین حقوق کارمندان و بازنشستگان باید بر پایه شاخص خرید زندگی سالانه صورت گیرد.
همسان‌سازی حقوق بازنشستگان
بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشوری خواهان همسان‌سازی مستمری با حقوق شاغلان هستند. در حال حاضر، حقوق یک بازنشسته با حقوق یک شاغل هم-پایه و رتبه استخدامی، اختلاف فاحش دارد؛ مثلا مستمری بسیاری، ۱۰ تا ۲۰ درصد حقوق شاغلان است. برای یک کارگر یا کارمند، حقوق به دستمزد صرف محدود نیست؛ بلکه مزایای مزدی، از قبیل بهره‌وری، کارانه و اضافه کار را نیز شامل می‌شود. ولی برای بازنشستگان، حقوق فقط همان مستمری یک میلیون و اندی است؛ یعنی به هیچ مزایای جانبی، حتی به یک وام قرض الحسنه هم، دسترسی ندارند.
با بحرانی‌شدن وضع اقتصادی، مثل بالارفتن تورم و گرانی، وضعیت بازنشستگان حتی وختم‌تر از قبل می‌شود.
لازم به ذکر است که صالحی، مدیر عامل سابق این صندوق، حداقل مستمری بازنشستگان را، برای کمتر از ۳۰ سال خدمت با افزایش امسال همسان‌سازی، برابر یک میلیون و ۵۸۰ هزار تومان اعلام کرد. حداقل حقوق شاغلان برای ۳۰ سال خدمت، ۲ میلیون و ۹۹ هزار تومان است. این درحالی است که ناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون مجلس، شاخص خط فقر را سه میلیون و ۴۰۰ هزار تومان تعیین کرده است، از چالش‌های دیگر بازنشستگان، نبود تشکل‌های توانمند است که بتواند خواسته‌های آن‌ها را پی گیری کند.
