چهارم شهریورماه نخستین روز کاری دولت سیزدهم بود، از آن روز نزدیک به یک ماه ونیم می‌گذرد و به‌خصوص طی دوهفته اخیر قطار تغییر مدیران ارشد وزارتخانه‌ها و دولت شتابی بی‌سابقه گرفته است. 

پیشتر در دولت‌های نهم و دهم، همچنین در دولت دوازدهم انتصاب‌ها بدون در نظر گرفتن شرایط لازم و از میان افراد، تنها به دلیل نزدیکی به وزیران و یا ستادهای انتخاباتی و نزدیکان رئیس‌جمهوری هم جنجال برانگیز شده بود، اما در این دولت بذل و بخشش سمت‌ها و صندلی‌های مدیریتی وزارت‌خانه‌ها و مراکز مهم علمی و استانداری‌ها بدون روشن شدن ملاک و معیار در اکثر موارد، همچنین اخبار انتصاب افراد در هیئت مدیره شرکت‌های بزرگ و ثروتمند دولتی و خصولتی به مراتب شبهه برانگیزتر است. 

طبق آمار و اطلاعات منتشر شده، تا کنون تنها ۱۸۰ انتصاب در حوزه معاونان وزیر، استانداران، مدیران سازمان‌های بزرگ دولتی، مشاوران و روسای دانشگاه‌های مهم در دولت ابراهیم رئیسی انجام شده است. 

در میان منصوب‌شدگان در دولت جدید، ۹۶ نفر سوابق کاری هم رتبه یا نزدیک به سمت جدید را دارند و سوابق ۸۴ نفر از این افراد به لحاظ ارتباط با مسئولیت جدید و سطح سمت مجهول است. در میان وزارت‌خانه‌ها، ابتدا وزارت نفت، سپس وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در رتبه بعد وزارت آموزش‌وپرورش به لحاظ میزان هم سطح نبودن و یا غیرمرتبط بودن انتصاب‌ها و مجهول بودن سوابق افراد در صدر فهرست قرار دارند. 

کمترین میزان انتصاب‌ها در میان وزارت‌خانه‌های مهم در وزارت اطلاعات با دو انتصاب انجام شده که بدون اشاره به نام افراد منصوب شده مربوط به صندلی رئیس سازمان حراست و معاونت اطلاعات و امنیت اقتصادی و مبارزه با فساد این وزارتخانه است. 

بیشترین میزان تغییر نیز در وزارت نفت با ۱۵ انتصاب انجام شده که در آن تقریباً تمام مدیران اصلی این مجموعه طی مدتی کوتاه جابه جا شده‌اند. پس از این وزارت‌خانه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ۱۲ انتصاب در رده مدیران عالی، و وزارت‌خانه‌های نیرو و وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی هرکدام با ۱۰ انتصاب در رده‌های بعدی قرار دارند. 

در میان مشاغل منصوب شده، مشاغل مشاوره‌ای و مشاور وزیر با ۳۸ انتصاب بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین میزان مشاوران منصوب شده ۷ نفر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پس از آن وزارت علوم و وزارت اقتصاد هرکدام با ۴ مشاور و وزارت راه با ۳ مشاور هستند. از میان مشاوران منصوب شده توسط وزیر ارشاد ۶ نفر از مدیران برکنار شده و ۱ مشاور از خارج از این وزارت‌خانه منصوب شده‌اند. 

وزارت اقتصاد و دارائی پس از وزارت کشور( در حوزه انتصاب استانداران) بیشترین میزان به‌کارگیری افراد خارج از بدنه این مجموعه را به خود اختصاص داده است.

در میان انتصاب‌های انجام شده، بیشترین به‌کارگیری افراد دارای سابقه هم استانی بودن با وزیر در وزارت تعاون اتفاق افتاده است. اسماعیل زارعی کوشا سرپرست دفتر وزارتی، علی‌اکبر رضایی سرپرست مرکز حراست، عقیل یارویسی مدیرکل توسعه منابع انسانی هر سه اهل شهرستان قروه در استان کردستان و همشهری حجت الله عبدالملکی وزیر فعلی هستند. 

عبدالمالکی همچنین دو نفر از همکاران خود در کمیته امداد امام خمینی را نیز به این وزارت‌خانه آورده است که از میان این دو، میر هاشم موسوی در دولت محمود احمدی‌نژاد سابقه ریاست حوزه وزارتی را در این مجموعه دارد. اما جالب‌ترین انتصاب وزیر تعاون، عقیل یارویسی است. فردی که تنها سابقه اجرایی موجود از او حکایت از آن دارد که بازرس علی‌البدل یک شرکت انبوه‌ساز مسکن بوده است. 

در حوزه استانداران نیز تاکنون ۱۲ چهره جدید منصوب شده‌اند که به‌جز استانداران سمنان و کهگیلویه و بویراحمد که اولی سابقه سرپرستی استانداری قم و دیگری سابقه فرمانداری شهرستان گچساران را در پرونده کاری خود دارند، سایر افراد منصوب شده هیچ‌کدام سوابق مدیریتی مؤثر در وزارت کشور ندارند. 

در میان استانداران منصوب شده، استاندار بوشهر از سرداران سابق سپاه است و مهدی دوستی، استاندار هرمزگان نیز رئیس ستاد سعید محمد کاندیدای رد صلاحیت شده انتخابات ریاست‌جمهوری و دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد بوده که با حکم وزیر اقتصاد منصوب می‌شود. با این حساب، تاکنون کمترین سهم از استانداری‌ها طی پنج دولت گذشته در دولت سیزدهم به سرداران سپاه رسیده است. 

اما از استانداران منصوب شده، انتصاب محمدهادی ایمانیه، رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی شیراز، فوق‌تخصص گوارش و کبد کودکان و مشاور وزیر سابق بهداشت در امور دانشگاه‌ها و طب سنتی عجیب‌ترین مورد است. او جزو گزینه‌های وزارت بهداشت هم بود و ابراهیم رئیسی در صحن علنی مجلس در باره وی گفت: «دیگر چهره‌هایی در این حوزه داشتیم که او را معرفی نکردیم، آقای ایمانیه است که چهره‌ای شاخص در بهداشت و درمان در شیراز است، شخصیتی است که هم علم و هم عمل دارند که مسائلی بود که نشد در خدمت او باشیم.» 

البته انتصاب محسن افشارچی رئیس دانشگاه زنجان به‌عنوان استاندار نیز جلب توجه است. افشارچی هیچ سابقه اجرایی کلانی در کارنامه کاری خود ندارد و تنها با مسئولیت ستاد جلیلی، رئیسی و نماینده فعلی زنجان در مجلس شورای اسلامی موفق به تصدی صندلی استانداری شده است. 

تغییر ۹ نفر از رؤسای دانشگاه‌های مهم کشور طی کمتر از یک ماه، از دیگر تحولات و انتصاب‌های عجیب در دولت ابراهیم رئیسی است. این میزان تغییر در میان دولت‌های قبل به لحاظ سرعت و گستردگی سابقه نداشته است. از میان ۹ رئیس تازه‌رسیده، تنها یک نفر سابقه ریاست دانشگاه را در کارنامه دارد، اما نقطه مشترک همه چهره‌ها نزدیکی به ستاد انتخاباتی رئیسی و چهره‌های نزدیک به وی هستند. 

در نهاد ریاست‌جمهوری نیز ۶ انتصاب انجام شده که در میان افراد منصوب شده توسط سید صولت مرتضوی، معاون اجرایی رئیس‌جمهوری، رحمان نصرالله زنجانی و مجید منعمی که در سوابق وی از او با عنوان استاد عمار اشاره شده، پیش‌تر در وزارت صمت و نهاد ریاست‌جمهوری سابقه کار دارند. همچنین احمد صالحی از نزدیکان ابراهیم رئیسی است که از آستان قدس رضوی و قوه قضائیه او را همراهی کرده است. اما اطلاعاتی در خصوص سوابق کاری حسین رمضانی، ابوالقاسم کریمی و محمود رنجبردر دست نیست. 

شتاب عزل و نصب‌ها در دولت رئیسی تاکنون حتی از شتاب شعارها و سفرهای استانی نیز بیشتر بوده است. نکته مهمی که با بررسی همه این تغییرها می‌توان به آن اشاره کرد این است که در مرحله نخست بیشترین سهم از انتصاب‌ها به نزدیکان وزیران و همراهان رئیسی در ستادهای انتخاباتی وی و یاران مخبر، معاون اول رئیسی در بخش‌های مختلف نهادهای حکومتی رسیده است. 

موضوعی که در نظر ناظران در خصوص این تحولات اهمیت دارد این است که نخستین وعده رئیسی در خصوص باندی و گروهی نبودن انتصاب‌های وی درون دولت، تاکنون نه‌تنها محقق نشده، بلکه بیش از هر دولت دیگری محور عزل و نصب‌ها قرار گرفته است.