قرار است سران کشور های اتحادیه عرب، یکشنبه آینده، 31 ماه مارس 2019 در پایتخت تونس گردهم آیند. این همایش سران عرب، سی امین نشستی است که از آغاز تشکیل اتحادیه عرب در سال 1945 صورت می گیرد. در این نشست افزون بر مسایل سیاسی و اجتماعی معمول که در دستور جلسه کاری قرار دارد، چالش ها و مسایل بغرنج بی شمار تازه ای برای بحث و پرسمان وجود دارد که شاید برای بسیاری از آن ها راهبرد عملی یافت نشود. برخی از موضوعات مطرح در این نشست آن چنان آشفته و درهم تندیه است که نه تنها فروغی برای حل آن ها در افق امیدواری ها پدیدار نیست بلکه مطرح کردن آن ها، منجر به افزایش بیشتر میزان اختلافات و ناهمگونی ها می شود.
بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، یکی از موضوعات عمده مورد نظر این نشست را شکل می دهد. شاید این مسئله یکی از پر چالش ترین موضوعات مطرح در جلسه سران عرب باشد زیرا برخی از کشور های عربی هم اکنون مخالف مطرح ساختن این موضوع در کنفرانس سران عرب هستند. شمار دیگری از کشورهای عضو اتحادیه عرب، پیوستن مجدد سوریه به اتحادیه عرب را با پیش بایسته های مشروط می دانند که پذیرش آن ها برای رژیم سوریه دشوار به نظر می رسد. در همین حال، عده دیگری از کشورهای عرب، طرح این پیش شرط ها را با توجه به شرایط موجود، سازگار نمی بینند.
همان گونه که مسئله تصمیم گیری در مورد تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۱ با اختلافات و ناسازگاری های گسترده ای روبرو بود، اکنون موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب نیز موج شدیدی از منازعات و کشمکش ها را بر انگیخته است. البته دیدگاه ها در این مورد آن قدر متفاوت و متباین است که ممکن است در جریان چند روز آینده، تصمیم بررسی این مسئله از دستور جلسه کاری نشست سران عرب حذف شود.
اعتراف حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان سوریه، از سوی رئیس جمهوری آمریکا، یکی دیگر از چالش های مطرح در نشست سران عرب است. شکی نیست که به استثنای اسرائیل، کشور های منطقه به ویژه کشور های عربی به صورت کل با این اقدام ایالات متحده مخالف هستند و هیچ جهتی آماده ای پذیرش این بخشش آمریکا نیست. اما آنچه باعث تنش و تنازع در این میان می شود، نحوه ای برخورد با این اقدام است. گرایش های سیاسی و هم اندیشی های گروهی حاکم بر اوضاع کشور های اتحادیه عرب، مانع ایجاد یک طرح فراگیر و همه پذیر می شود زیرا کشور های عضو این اتحادیه با توجه به موقعیت سیاسی متفاوتی که دارند نمی توانند طرح واحد و متفق القول را اعمال و یا حتی مطرح کنند. در نتیجه؛ مطرح کردن این موضوع، پهنه ای مخالفت ها و ناسازگاری ها را گسترده تر می سازد.
معضله دشوار فلسطین و سرزمین های اشغال شده توسط اسرائیل، علی رغم این که همواره یکی از موارد تکراری و پی هم در دستور جلسات کاری نشست سران عرب می باشد، اما تحولات اخیر منطقه و اقدامات سیاسی اتخاذ شده از سوی آمریکا، این بار مسئله فلسطین را حساس تر ساخته است. ایالات متحده آمریکا، اسرائیل و برخی لیبرال های عرب تلاش دارند، مسئله فلسطین را به گونه ای وارد این نشست کنند که پیامدهای آن، حل قضیه فلسطین را تسریع بخشد. اما این که سرنوشت مناطق اشغال شده چه می شود، اهمیت زیادی برای این مجموعه ندارد.
افزایش دخالت های ایران در جهان عرب و گسترش نفوذ طرفداران دولت ایران در عمق کشورهای عراق، سوریه و لبنان، غائله ای دیگری است که نشست سران عرب در تونس آن را مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد. حمایت ایران از جنگجویان حوثی در یمن، چالش مطرح دیگری در مذاکرات این نشست می باشد و احتمال می رود کشور های عربی در عرصه مقابله با توسعه گرایی ایران، توافق و همسویی بیشتری نشان دهند.
تهدید دخالت های ترکیه در مرز های شمال عراق و سوریه، بحث دیگری است که در نشست سران عرب در تونس مورد کاوش و بررسی قرار خواهد گرفت. هرچند بخش کوچکی از جهان عرب با دست اندازی های ترکیه روبرو است اما ترکیه در تلاش است تا به گونه ای نقش امپراتوری عثمانی را در منطقه احیا کند. این سیاست بزرگ اندیشی ترکیه برای سایر کشور های خاور میانه قابل پذیرش نیست. از این رو بسیاری از کشور ها این رفتار ترکیه را تهدیدی علیه حاکمیت سیاسی خود می پندارند.
موضوعات دیگری همچون تنش های سودان، تحولات سیاسی در کشور های عربی شمال آفریقا و مسایل امنیتی و اقتصادی جهان عرب در این نشست مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
