در نبود برنامه‌ریزی کارآمد برای استفاده از کریدورهای ترانزیتی در جمهوری اسلامی ایران، کشورهای همسایه و دیگر کشورهای منطقه در حال ایجاد کریدورهای موازی با ایران‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش اخیر خود این موضوع را «تهدیدی جدی برای مزیت‌های نسبی ایران» خوانده و اعلام کرده است: «اگر کریدورهای ترانزیتی منطقه‌ای و جهانی را به‌مثابه یک میدان نفتی مشترک میان کشورها بدانیم، می‌توان گفت که کشورهای همسایه و منطقه با ایجاد و فعال‌سازی کریدورهای دیگر، در حال بهره‌برداری از این فرصت و ربودن سهم ایران از این میدان نفتی مشترک‌اند.»

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود به مواردی مثل «توافق‌نامه لاجورد» اشاره کرد‌ه است که بدون عبور از ایران، کشورهای افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه را به هم وصل می‌کند. ایجاد مسیر ترانزیتی دریایی با اتصال بندر ترکمن‌باشی در ترکمنستان به بندر باکو در جمهوری آذربایجان و خط‌ آهن باکو به قارص که از تفلیس، پایتخت گرجستان، عبور می‌کند، نیز موارد دیگری‌اند که در این گزارش به آن‌ها اشاره شده است. علاوه بر این‌ها، از سرمایه‌گذاری چین برای ایجاد کریدور اقتصادی با کشور پاکستان و برنامه‌ریزی ترکیه برای تبدیل شدن به «هاب ترانزیتی» و «کمرنگ‌ کردن نقش ایران» نیز به‌عنوان «تهدید جدی برای مزیت‌های نسبی ایران» در کریدورهای ترانزیتی یاد شده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود، با انتقاد از «نبود توجه لازم به ظرفیت‌های ترانزیتی ایران» تاکید کرده است: «این موضوع علاوه بر درآمدزایی و نقش مهم در اقتصاد، می‌تواند برای کشور ارزش راهبردی داشته باشد؛ چرا که گسترش و تقویت دیپلماسی اقتصادی ایران بین کشورهای جهان و در نتیجه وابستگی بیشتر کشورهای دنیا به همکاری اقتصادی با ایران را سبب خواهد شد و کاهش تحریم‌پذیری اقتصاد ایران را به همراه خواهد داشت.»

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، با وجود قرار داشتن ایران در مسیرهای ترانزیتی مختلف از جمله «کریدور شمال-جنوب»، «کریدور اقتصادی چین‌-آسیای میانه-آسیای غربی» و همچنین «کریدورهای حمل‌ونقلی میان کشورهای عضو اکو»، به این «ظرفیت فوق‌العاده» توجه لازم و کافی نشده است. در این گزارش، به‌عنوان نمونه‌هایی برای مورد یادشده به کریدورهای «اسلام‌آباد-تهران-استانبول» و «ایران-عراق-سوریه» اشاره شده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس با تاکید بر توسعه کریدورهای ترانزیتی و ضرورت سرمایه‌گذاری در این زمینه، در گزارش خود تاکید کرده است: «در اقتصاد جهانی، جغرافیای ایران و موقعیت ژئوپلیتیکی آن به لحاظ ترانزیت بار، اهمیت ویژه‌ای به کشور بخشیده است. شبکه‌های ارتباطی ریلی، جاده‌ای و هوایی ایران پتانسیل‌های ارزشمند و یک فرصت استثنایی و بی‌نظیر اقتصادی و تجاری برای کشور محسوب می‌شوند.» در این گزارش آمده است که جمهوری اسلامی ایران با وجود زیرساخت‌های فعلی نیز می‌تواند درآمد سالانه خود از صنعت ترانزیت را به سالانه دو میلیارد دلار برساند.

در ادامه این گزارش، با اشاره به تفاهم‌نامه ۲۵ ساله ایران و چین، این سوال مطرح شده است که جمهوری اسلامی ایران در بخش توسعه ترانزیتی چه گزینه‌هایی را روی میز قرار خواهد داد تا بتواند از ظرفیت ترانزیتی خود استفاده بهینه‌ کند.

اگرچه مقام‌های جمهوری اسلامی برای استفاده از ظرفیت‌ کریدورهای ترانزیتی برنامه‌ای ندارند و اقدام قابل‌توجهی انجام نمی‌دهند، از اهمیت آن به‌خوبی مطلع‌اند. پیش‌تر، سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، مدعی شده بود که درآمد حاصل از سه کریدور ایران را می‌توان به ۱۲ میلیارد دلار در سال افزایش داد.

به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، در صورت تکمیل زیرساخت کریدورهای داخلی و پیوستن به ابتکار کمربند و راه چین، روان‌سازی رویه‌ها در تبادلات مرزی و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت دیپلماسی حمل‌ونقل، ظرفیت ترانزیتی ایران سالیانه به ۸۰ میلیون تن خواهد رسید. 

بر این اساس، با در نظر گرفتن درآمد حداقل ۱۰۰ دلاری به‌ازای هر تن بار ترانزیتی، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند سالیانه بیش از هشت میلیارد دلار از ترانزیت درآمد ارزی داشته باشد. در این حالت، درآمد سالانه ایران از ترانزیت به‌تنهایی بیشتر از یک‌چهارم کل صادرات غیرنفتی خواهد بود.