سیف الاسلام؛ سیری از «اصلاح‌طلبی» به «بازیگری» سیاسی
سرهنگ قذافی همراه پسرش یک‌باره به منزل شهروندان وارد می‌شد و آن‌ها را به مرگ تهدید می‌کرد؛ امروز همان پسر عزیزش به میدان آمده و از همان شهروندان «رای» می‌خواهد
۱۰ سال پیش، در پی «بهار عربی» در لیبی، سرهنگ معمر قذافی، دولتمرد آهنین آن دوران، سرنگون شد و پس از آن، سرنوشت این کشور واقع در آفریقای شمالی که غنی از منابع طبیعی بود، با ملوک‌الطوایفی، تروریسم و هرج‌ومرج گره خورد و دیگر هیچ... .
با دخالت شبه‌نظامیان رقیب و همچنین روسیه و ترکیه، لیبی به دو منطقه تقسیم شد. سازمان ملل که ویرانی طرابلس را شاهد بوده، امیدوار است که انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه آینده به بازگرداندن ثبات در لیبی کمک کند.
در چند روز گذشته، نام سیف‌الاسلام قذافی، محبوب‌ترین پسر سرهنگ معمر قذافی، یک بار دیگر سوژه رسانه‌ها و سرخط خبرها شده است. سیف دارای مدرک تحصیلی در رشته اقتصاد از کشورهای انگلستان و اتریش است. او که تا یک دهه از ظاهر شدن در رسانه‌ها خودداری می‌کرد، به تازگی برای انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است در تاریخ ۲۴ دسامبر برگزار شود، ثبت‌نام کرده است.
سیف‌الاسلام ۴۹ ساله در مصاحبه با نیویورک‌تایمز، در ژوییه ۲۰۲۱، متعهد شد که صلح و ثبات را به لیبی بازگرداند.
برخی‌ها در جهان غرب و لیبی، سیف‌الاسلام را به دلیل گرایش به دموکراسی واقعی، «اصلاح‌طلب» می‌دانستند، اما نظرعمومی درباره او در سال ۲۰۱۱ و زمانی تغییر کرد که او دوشادوش پدر خود نه تنها از سرکوب مردم حمایت کرد که خود نیز در آن روند شرکت داشت.
پس از انقلاب در لیبی، جنگجویان مخالف رژیم قذافی بلافاصله او را بازداشت کردند. سیف‌الاسلام درست شش سال بعد آزاد شد. او تا این لحظه به دلیل ارتکاب جنایات ضدبشری در جریان انقلاب ۲۰۱۱ لیبی، در دادگاه کیفری بین‌المللی تحت تعقیب است. دیده‌بان حقوق بشر سازمان ملل هم بدون درنظر گرفتن جایگاه سیاسی و اجتماعی نامزد اصلی انتخابات ریاست‌جمهوری لیبی، بازداشت سیف الاسلام قذافی را خواستار شده است.
سیف‌الاسلام هنگام ثبت‌نام برای رقابت‌های انتخاباتی در شهر سبهای لیبی، لباس سنتی جنوب آن کشور را که پدرش در سخنرانی معروفش در «باب العزیزیه» در سال ۲۰۱۱ به تن داشت، پوشیده بود. در آن سخنرانی، معمر قذافی معترضان را «موش» خوانده و گفته بود: «من لیبی را از شر این عناصری که دشمنان آزادی‌های مدنی‌اند، خلاص خواهم کرد.» او شهر به شهر و خانه به خانه رفت و از حذف جنگجویان و مخالفانش خبر داد.
مصداق آیه کریمه «و تِلکَ الأیامُ نُدَاوِلُهَا بَینَ الناس»: «ما این روزهای (پیروزی و شکست) را در میان مردم می‌گردانیم»، اکنون پسر محبوب سرهنگ قذافی در خانه همان «موش‌ها»!؟ را می‌کوبد و می‌کوشد تا برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری رای بیاورد.
سیف‌الاسلام که به اتهام جنایت علیه بشریت تحت تعقیب است، شخصیتی است که تفرقه و تجزیه لیبی را سبب شده نه اتحاد آن را زیرا او و پدرش همواره انواع ظلم و ستم‌ها را بر مردم بی‌دفاع و معترضان روا داشته‌اند.
پس از ارائه مدارک سیف‌الاسلام برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری، واکنش‌ها در غرب لیبی بسیار چشمگیر بود. گفتنی است که منشا این واکنش‌ها حلقه‌های سیاسی پشتیبان ساختار مشروطه بوده‌اند.
بر اساس یک توافق، گروه‌های مختلف پارلمانی در قوه مقننه، نهایی شدن چارچوب قانون اساسی تا قبل از انتخابات را خواستار شده‌اند تا معیارهای احراز صلاحیت نامزدهای ریاست‌جمهوری و اختیارات رئیس‌جمهوری منتخب مشخص شود. رهبران قبایل، نظامیان و سیاستمداران غرب لیبی تا تصویب چارچوب قانون اساسی، انتخابات ریاست‌جمهوری را تحریم کرده‌اند.
حالا که سیف‌الاسلام پس از ۱۰ سال غیبت، در انظارعمومی ظاهر شده، نخستین سوالی که به ذهن مردم لیبی و جامعه جهانی خطور می‌کند این است که آیا او واقعا تغییر کرده است؟
سیف‌الاسلام دو هفته پیش در حال میانجی‌گری میان قبایل مختلف در شهر سبهای لیبی بود. نگاه مردم لیبی به او تا حدودی تغییر کرده است. یک گروه فکری (think tank) او را «نجات‌دهنده» می‌داند. جهان هم سیف‌الاسلام را که فارغ‌التحصیل دانشکده اقتصاد لندن بود، یک «اصلاح‌طلب» می‌شناخت. در سفری به لندن در سال ۲۰۰۳، از او پرسیده شد: «لیبی اکنون به چه چیزی بیشتر نیاز دارد؟» و او پاسخ داد: «لیبی در حال حاضر به دموکراسی نیاز مبرم دارد.» البته در آن زمان، لیبی فاقد دموکراسی واقعی بود، اما در سال ۲۰۱۱، سیف‌الاسلام روشن‌فکر و دموکراسی‌خواه از سرکوب و قتل‌عام مردم لیبی به دستور پدرش حمایت کرد؛ بنابراین امروز منتقدان او حق دارند که بگویند سیف‌الاسلام فقط یک «بازیگر» سیاسی است نه یک «اصلاح‌طلب».
اگر سیف‌الاسلام با لباس سنتی لیبی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام می‌کند، به این معنا نیست که خواهان تحکیم پایه‌های دموکراسی با روح واقعی آن است؛ زیرا گذشته او مملو از شایعات و اخباری است که قصد همیشگی او برای تضعیف دموکراسی واقعی در لیبی را آشکار می‌کند.
او اگرچه در چشم جهانیان مفقودالاثر بود، در سال ۲۰۱۹ و در اوج جنگ‌های داخلی در طرابلس، با دو روس وابسته به بلومبرگ که پس از ربوده شدن در طرابلس بازداشت شدند، دیدار کرده بود. آنان در بازجویی‌ها اعتراف کردند که با سیف‌الاسلام در ارتباط بوده و به‌عنوان پیام‌رسان مقام‌های روسیه عمل می‌کرده‌اند.
قبل از سرکوب و انقلاب سال ۲۰۱۱، سیف‌الاسلام با بسیاری از قبایل و مقام‌های کلیدی تماس داشت و خود را قهرمان دموکراسی می‌دانست، اما در یک مصاحبه تلویزیونی هشدار داد: «پنج میلیون لیبیایی خلع سلاح شده‌اند. ما مصر و تونس نیستیم. رودهای خون در کشور جاری خواهد شد.» چشم فلک دید و ثابت شد که این سخنان نه یک تهدید بلکه نقشه‌راه سنجیده سیف‌الاسلام بوده‌اند.
سیف‌الاسلام در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری حمایت روسیه را با خود دارد. هدف از این انتخابات پاسخ به احساسات و خواسته‌های مردم نیست؛ محبوبیت بخشیدن و مردمی کردن نسل معمر قذافی است. رسانه‌های اجتماعی در لیبی هم درست در همین راستا فعالیت می‌کنند؛ همانطور که در انتخابات بریتانیا و آمریکا از فیس‌بوک و سایر رسانه‌های اجتماعی برای نشان دادن رکوردهای محبوبیت جهانی به نفع افراد مطلوب استفاده شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سیف‌الاسلام نامزد ریاست‌جمهوری آمریکا را مسئول مشکلات لیبی می‌خواند. با این حال قابل ذکر است که ترکیه و امارات متحده عربی نیز در ویرانی این کشور مهم شمال آفریقا نقش داشته‌اند.
مرکز حکومت سیف‌الاسلام شهر سبها در لیبی و پایگاه قدرت فیلدمارشال خلیفه حفتر در منطقه راجمان بنغازی در شرق لیبی است؛ در حالی که هسته اردوگاه انقلابی ضد حفتر شهر طرابلس است. هر سه اردو با یکدیگر در رقابت‌اند.
از طرفی در میان گروه‌های مردمی این نگرانی وجود دارد که انتخابات آزاد و شفاف نباشد و هیچ کس حاضر نیست اعتبار آن را باور کند. کمتر از پنج هفته به برگزاری انتخابات باقی مانده است. هیچ یک از این سه نامزد هنوز برنامه سیاسی خود را شرح نداده‌اند و از لابه‌لای دو سخنرانی سیف‌الاسلام تاکنون چیزی برای فهمیدن وجود ندارد. مردم نه اعتبار انتخابات را باور دارند و نه برگزاری آزاد و عادلانه آن را؛ اگر یکی از قوی‌ترین نامزدها با ۹۰ درصد آرا هم برنده شود، باور کنید که در رقابت‌های ریاست‌جمهوری هیچ نامزدی وجود ندارد که مردم لیبی به او اعتماد داشته باشند که بتواند بر اختلاف‌های موجود در این کشور غلبه کند.
همه نامزدهای ریاست‌جمهوری برای بقای سیاسی خود می‌جنگند اما حل بحران فعلی و تهدیدات جدی امنیتی موجود به فرایند مصالحه و آشتی نیاز دارد. در حالی که متاسفانه هیچ یک از داوطلبان ریاست‌جمهوری نه توان به سرانجام رساندن این روند آشتی و مصالحه را دارند و نه داعیه آن را.
دیدگاه‌های ابراز شده در این مقاله، نظر شخصی نویسنده است و بیانگر سیاست یا موضوع ایندیپندنت اردو نیست.
