نشست مجازی میان جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، و ولادیمیر پوتین همتای روسی‌اش، روز سه شنبه در حالی برگزار شد که روسیه ۱۷۵ هزار سرباز در مرز اوکراین مستقر کرده است و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» درباره «حمله احتمالی» در اوایل سال آینده هشدار می‌دهد.

نیروهای روسیه در مرز اوکراین

در حالی که کرملین همچنان به انتقال نیروها و تجهیزات جنگی‌اش به مرزهای اروپای شرقی ادامه می‌دهد، کارشناسان آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا بر این باورند که مسکو برنامه‌هایی برای حمله نظامی در چندین جبهه طراحی کرده است. نشانه‌های جنگ احتمالی به این نگرانی دامن زده است که بن‌بست بر سر اوکراین، که یکی از جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق بود و در حال حاضر قصد پیوستن به ناتو دارد، ممکن است به جنگ و درگیری در اروپا بینجامد.

تصاویر ماهواره‌ای جدید، حضور نیروهای روسی در مرز اوکراین را نشان می‌دهد. طبق برآورد کارشناسان، شمار این نیروها به حدود ۱۷۵ هزار نفر می‌رسد. افزون بر آن، نیروهای ذخیره روسیه نیز به همراه تانک و توپ در حال پیوستن به واحدهای نظامی مستقر در نزدیکی مرز اوکراین هستند که تعداد آن‌ها به ۵۰ واحد می‌رسد.

تهدید واشنگتن به اعمال تحریم‌های بی‌سابقه علیه مسکو

در همین حال، واشنگتن تهدید می‌کند که در صورت عقب‌نشینی نکردن روسیه از تصمیم حمله به اوکراین، تحریم‌های شدیدی را علیه روسیه اعمال خواهد کرد که می‌تواند ارتباط روسیه را با سیستم‌های مالی بین‌المللی قطع کند. کاخ سفید اعلام کرد: «رئیس جمهوری بایدن بار دیگر نگرانی‌های ایالات متحده در مورد فعالیت‌های نظامی روسیه در مرز آن کشور با اوکراین را ابراز می‌دارد و بر حمایت ایالات متحده از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین تاکید می‌کند.» بایدن روز جمعه گذشته اظهار داشت که ایالات متحده «طرح‌های فراگیر و اثرگذاری را برای جلوگیری از حمله پوتین به اوکراین آماده کرده است.»

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، اظهار داشت که واشنگتن می‌تواند «اقدام‌ها و محدودیت‌های اقتصادی شدیدی علیه روسیه وضع کند که در گذشته از انجام آن‌ها خودداری کرده ‌است.»

هرچند ناتو تاکید دارد که مسکو در برنامه‌های توسعه احتمالی هیچ نقشی ندارد، پوتین پیوسته مخالفت خود را با پیوستن اوکراین به پیمان ناتو ابراز داشته است. آمریکا معتقد است که روسیه حدود ۷۰ هزار سرباز را در مرز اوکراین مستقر کرده است، اما اوکراین این رقم را تا ۹۴ هزار نفر تخمین می‌زند. هر دو کشور بر این باورند که مسکو با توجه به چگونگی اوضاع منطقه، ممکن است شمار نیروهای خود در مرز اوکراین را به دوبرابر افزایش دهد.

اوکراین هشدار داده است که مسکو در ماه آینده ممکن است به آن کشور حمله کند. این در حالی است که مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که کارزار تبلیغاتی گروه‌های رسانه‌ای زیر نفوذ روسیه در اوکراین که کی‌یف را مسئول هرگونه تشدید احتمالی نظامی می‌دانند، زمینه حمله به اوکراین را فراهم می‌کند.

در همین حال، ماریا زاخارووا، سخن‌گوی وزارت امور خارجه روسیه، گفت: «نیروهای مسلح روسیه در قلمرو روسیه مستقرند و این حق مسلم و قانونی هر کشور مستقل است. بنابراین، رسانه‌های آمریکا بهتر است نگران فعالیت‌های تهاجمی ایالات متحده آمریکا باشند نه روسیه.»

استفاده از پناهندگان برای تصرف گذرگاه سوالکی

منابع اوکراینی و ناتو ابراز نگرانی می‌کنند که مسکو ممکن است از مهاجران برای تصرف گذرگاه سوالکی- بخشی از مناطق مرزی بین لهستان و لیتوانی که طول آن به ۶۰ مایل (در حدود ۹۷ کیلومتر) می‌رسد- استفاده کند. این همان منطقه‌ای است که کشورهای لیتوانی، لتونی، و استونی را به بقیه اتحادیه اروپا و به قلمرو اروپایی ناتو متصل می‌کند.

گذرگاه سوالکی تاریخچه دردناکی در تاریخ روسیه دارد. در پایان ماه سپتامبر ۱۹۲۰، نیروهای لهستانی، اتحاد شوروی را در نبرد رودخانه نمان شکست دادند. این امر از لحاظ نظامی به تامین امنیت منطقه سوالکی منجر شد و مسیر حمله به شهر ویلنیوس، پایتخت لیتوانی را هموار کرد.

اکنون روسیه می‌تواند با تصرف گذرگاه سوالکی، مهاجران را به داخل گذرگاه سوق دهد و به ناآرامی‌ها دامن بزند. سپس نیروهای روسی با مطرح کردن این بهانه که در تلاش برای جلوگیری از وقوع بحران انسانی‌اند، به گشت‌های نظامی در طول این گذرگاه ادامه دهند. چنین اقدامی، به روسیه امکان می‌دهد نیروهایش در استان کالینینگراد را با بلاروس پیوند دهد. ارزیابی‌های اوکراین نشان می‌دهد که روسیه می‌تواند همه این اقدام‌ها را در کمتر از دو ساعت انجام دهد.

در همین حال، یک دیپلمات اروپای شرقی به روزنامه تایمز گفت: «اگر پناهندگان مسلح شوند، می‌توانند به نیروی بسیار پیچیده‌ای تبدیل شوند.»

ماه گذشته، روسیه نیروهای خود را به نقطه‌ای در مرز بلاروس با لهستان فرستاد که صدها مهاجر در آن جمع شده و در تلاش برای رفتن به سمت اتحادیه اروپا بودند. در آن زمان، کرملین گفت که هدف از اعزام ناگهانی نیروها به منطقه، شرکت در تمرین‌های نظامی فوری بوده است.

با این حال، یک منبع اوکراینی گفت که بحران مهاجران در مرز بلاروس، بخشی از این طرح بود تا روشن شود که آیا ناتو ماده پنجم دفاع از اعضای پیمان را اجرا می‌کند یا خیر. اوکراین می‌گوید که هدف اصلی از این «تمرین» تلاش برای تصرف اراضی بیشتر بوده است.

به هرحال، به نظر می‌رسد که مطرح کردن بحران مهاجرت و افزایش نیروها در مرز بلاروس ترفندی برای منحرف کردن توجه ناتو در هنگام حمله به اوکراین است.