سازمان گزارشگران بدون مرز در روز پنجشنبه ۲۵ آذر، گزارش سالانه‌اش از وضعیت خبرنگاران در سراسر جهان را منتشر کرد. در این گزارش، مکزیک با ثبت هفت مورد قتل خبرنگاران در جایگاه نخست است و افغانستان با شش مورد قتل خبرنگاران در سال ۲۰۲۱، دومین کشور خطرناک جهان برای خبرنگاران اعلام شده است.

در این گزارش، میزان قتل خبرنگاران در سال ۲۰۲۱ کمترین آمار ثبت‌شده در ۲۰ سال گذشته را نشان می‌دهد؛ در حالی که شمار خبرنگاران بازداشتی در کشورهای مختلف در این سال، به ۴۸۸ مورد می‌رسد. سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سال ۲۰۲۱ به افزایش موارد بازداشت خبرنگاران در سراسر جهان پرداخته و آمار بازداشت خبرنگاران در سال ۲۰۲۱ را بالاترین آمار از سال ۱۹۹۵ به این‌ سو توصیف کرده است.

در گزارش این سازمان آمده است: «در حالی که آمار قتل خبرنگاران در سال ۲۰۲۱ کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته، آمار بازداشت خبرنگاران که بیشتر در کشورهای چین، میانمار و بلاروس گزارش شده‌ است، نسبت به سال‌های قبل چیزی حدود ۲۰ درصد افزایش نشان می‌دهد.»

در این گزارش، افغانستان پس از مکزیک دومین کشور خطرناک جهان برای خبرنگاران اعلام شده است. ثبت هفت مورد قتل خبرنگاران در مکزیک و شش مورد در افغانستان این دو کشور را به خطرناک‌ترین کشورهای جهان برای خبرنگاران تبدیل کرده است. یمن و هند هر یک با ثبت چهار مورد قتل خبرنگاران در جایگاه سوم قرار دارند. در این گزارش خاطرنشان شده است که دست‌کم ۶۵ درصد از موارد قتل خبرنگاران در سال ۲۰۲۱ هدفمندانه انجام شده است.

افزایش آمار بازداشت خبرنگاران

در گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، بازداشت خبرنگاران به‌ویژه خبرنگاران زن در سال ۲۰۲۱ سه برابر بیشتر از سال ۲۰۲۰ اعلام شده است. در این گزارش آمده است: «در سال جاری دست‌کم ۶۰ خبرنگار زن در سراسر جهان دستگیر و بازداشت شده‌اند که بلاروس با ثبت ۱۷ مورد بازداشت خبرنگاران زن در جایگاه نخست قرار دارد. هنوز بیشتر (۸۷ درصد) خبرنگاران زندانی در سراسر جهان را مردان تشکیل می‌دهند.»

بر اساس این گزارش، چین با ثبت ۱۲۷ مورد بازداشت خبرنگاران، میانمار با ثبت ۵۳ مورد، ویتنام با ثبت ۴۳ مورد، بلاروس با ثبت ۳۲ مورد و عربستان سعودی با ثبت ۳۱ مورد بازداشت خبرنگاران، پنج کشوری‌اند که از آغاز دسامبر ۲۰۲۱ بیشترین مورد بازداشت خبرنگاران در آن‌ها ثبت شده است.

افزایش آمار گروگان‌گیری خبرنگاران

این گزارش به آمار بالای گروگان‌گیری خبرنگاران در سراسر جهان هم اشاره کرده است. بر این اساس، در سال ۲۰۲۱، تعداد ۶۵ مورد گروگان‌گیری خبرنگاران در کشورهای مختلف جهان ثبت شده است که دو مورد بیشتر از سال گذشته است. بیشترین تعداد این گروگان‌گیری‌ها در کشورهای سوریه، عراق و یمن اتفاق افتاده است. در کنار این موارد، یک خبرنگار فرانسوی نیز از ماه آوریل ۲۰۲۱ تاکنون در مالی به گروگان گرفته شده است.

گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز در مورد وضعیت رسانه‌ها در حالی منتشر شده است که به گزارش کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان، با سقوط دولت پیشین این کشور در ۱۵ اوت، دست‌کم ۷۰ درصد از رسانه‌های افغانستان تعطیل شده‌اند. نهادهای حامی رسانه‌ها یک ماه پس از تسلط طالبان بر افغانستان، از تعطیلی ۲۰۰ رسانه دیداری و شنیداری در استان‌های مختلف افغانستان خبر دادند.

در همین حال، طالبان در نخستین روزهای به قدرت رسیدنشان، بارها خبرنگاران افغان را به جرم پوشش خبری اعتراض‌های زنان بازداشت و شکنجه کردند. از این میان، تقی دریابی و نعمت نقدی، خبرنگاران روزنامه اطلاعات روز در کابل، نخستین کسانی بودند که تا حد از دست دادن بینایی و شنوایی‌ شکنجه شدند.

از سوی دیگر، حضور زنان در رسانه‌های افغانستان نیز در چهار ماه گذشته و پس از تسلط طالبان، کاهش چشمگیری داشته است. انجمن قلم کشور نروژ در گزارشی در ماه نوامبر اعلام کرد که شمار زنان فعال در رسانه‌های افغانستان که در آغاز سال ۲۰۲۱ به حدود ۷۰۰ تن می‌رسید، پس از تسلط طالبان به حدود ۱۰۰ نفر کاهش یافته است.

با وجود اعتراض سازمان‌های جهانی به وضعیت آزادی بیان در افغانستان، در حال حاضر هیچ دورنمایی برای بهبود اوضاع رسانه‌ها در افغانستان به چشم نمی‌خورد. طالبان از آغاز تسلط خود بر افغانستان، انواع محدودیت‌ها را از ابلاغ دستورالعمل‌ها و چارچوب‌های خاص برای رسانه‌ها به شکل علنی تا تهدید و سانسور پشت پرده، بر رسانه‌های افغانستان اعمال کرده‌اند که در پی آن شمار زیادی از رسانه‌ها مجبور شده‌اند به فعالیت خود پایان دهند.