صبح روز ۲۵ آذر ۱۴۰۰ برابر با ۱۶ دسامبر ۲۰۲۱، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی دریایی سپاه پاسداران و نیروی دریایی سلطنتی عمان در رزمایشی مشترک در آب‌های سرزمینی ایران واقع در تنگه هرمز و دریای عمان شرکت کردند. این نهمین رزمایش امداد و نجات دریایی بود که نیروهای دریایی دو کشور در آن شرکت می‌کردند. بر اساس اعلام روابط عمومی نیروی دریایی ارتش، این رزمایش بر اساس توافق حاصل شده در کمیسیون‌های مشترک دوستی نظامی جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان برگزار شد.
دو روز پیش از برگزاری این رزمایش، سرتیپ عبدالعزیز بن عبدالله المنذری، رئیس کمیسیون مشترک دوستی-نظامی ایران و عمان، در صدر هیئتی نظامی از آن کشور، با حضور در ستاد نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با دریادار شهرام ایرانی، فرمانده این نیرو، دیدار و گفت‌وگو کرد. شهرام ایرانی در این باره گفت: «جایگاه ایران و عمان به علت اشرافیت به تنگه هرمز در جهان مشخص است، و صلح‌طلبی و دوستی از اشتراکات اصلی بین دو کشور است.»
عمان یکی از اعضای اصلی شورای همکاری خلیج فارس است، شورایی که اعضای آن سال‌هاست رژیم جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران آن را همواره یکی از مهم‌ترین تهدیدهای امنیتی برای خود قلمداد کرده‌اند و به همین دلیل، رزمایش‌های مشترکی به منظور آماده‌سازی برای مقابله با نیروهای جمهوری اسلامی ایران برگزار کرده‌اند. با وجود این، از سال ۱۳۸۸ تا امروز، به دنبال بهبود روابط سیاسی دولت‌ها، روابط نیروهای مسلح دو کشور نیز بهبود یافته و به سطحی رسیده است که نیروهای دریایی‌شان رزمایش‌های مشترک برگزار می‌کنند.
ملاقات فرماندهان ارشد نظامی عمان و برگزاری رزمایش مشترک نظامی بین آن کشور و جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر نشان از تلاش دولت عمان برای برقراری ثبات و صلح در منطقه خاورمیانه از راه ایفای نقش میانجی یا واسطه بین جمهوری اسلامی ایران و دشمنان، یا در حقیقت رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن، است. رزمایش‌های مشترک دو کشور، بر عملیات امداد و نجات دریایی متمرکز بوده است. در گزارشی که می‌خوانید، ضمن بررسی رزمایش اخیر نیروهای دریایی دو کشور، به بررسی سابقه همکاری‌های نظامی ایران و عمان در سال‌های اخیر می‌پردازیم.
سفر فرماندهان ارتش عمان به ایران در سال‌های اخیر
در جریان بازدید سرتیپ عبدالعزیز بن عبدالله المنذری، رئیس کمیسیون مشترک دوستی-نظامی ایران و عمان، از ستاد نیروی دریایی ارتش ایران در ماه جاری، مقام‌های ارشد نظامی آن کشور با همتایان ایرانی خود، از جمله فرمانده نیروی دریایی ارتش، درباره برگزاری رزمایش‌های مشترک و همچنین استفاده نیروهای دریایی دو کشور از بندرهای یکدیگر مذاکره کردند. در آن دیدار، دریادار شهرام ایرانی از نیروهای نظامی عمان بابت پذیرایی از ناوهای ایرانی در بندر صلاله، آن هم در شرایط شیوع ویروس کرونا، تشکر کرد و آمادگی نیروی تحت امرش را برای پذیرش واحدها و ناوهای نیروی دریایی سلطنتی عمان در بندرهای ایران و پایگاه‌های دریایی این نیرو اعلام کرد.
این نخستین بار نبود که یک فرمانده ارشد نظامی عمان به ایران سفر و با همتایان ایرانی‌اش ملاقات و مذاکره می‌کرد. پیش‌تر، فرماندهان نیروی هوایی سلطنتی عمان بارها از ستاد فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، پایگاه‌های این نیرو، و همچنین ستاد فرماندهی آن بازدید کرده و با فرماندهان نیروی هوایی ارتش مذاکره کرده بودند. از آن میان می‌توان به بازدید سرلشکر یحیی بن رشید آل جمعه، فرمانده وقت نیروی هوایی عمان، از مراکز اورهال و آشیانه‌های پایگاه یکم نیروی هوایی ارتش، از ستاد فرماندهی این نیرو، و ملاقات با سرتیپ حسین شاه‌صفی در مهر ۱۳۹۰ اشاره کرد. فرمانده پس از او، یعنی سرلشکر مطر علی مطر العبیدانی نیز در تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۹۶ از ستاد فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و پایگاه یکم شکاری این نیرو بازدید کرد و با حسین شاه‌صفی، فرمانده وقت آن، ملاقات کرد.
برگزاری رزمایش مشترک نیروهای دریایی ایران و عمان
پیش از وقوع انقلاب ۱۳۵۷، ایران مهم‌ترین متحد نظامی عمان محسوب می‌شد. نیروهای مسلح ارتش شاهنشاهی ایران در دهه ۱۳۵۰ خورشیدی و تا پایان عمر حکومت شاهنشاهی پهلوی نقش مهمی در تامین امنیت عمان و مقابله با شورشیان کمونیست ظفار ایفا کردند و آن کشور را از ورطه فروپاشی نجات دادند. پس از انقلاب بهمن، رژیم نوپای جمهوری اسلامی ایران دستور خروج نیروهای باقی‌مانده ارتش ایران در عمان را داد. در نتیجه، ارتش سلطنتی آن کشور فقط به نیروهای مسلح بریتانیا متکی شد.
اگرچه ارتش ایران به دستور سران دولت موقت و رژیم جمهوری اسلامی ایران، عمان را ترک کردند، اما روابط سیاسی دو کشور ادامه یافت، تا جایی که پادشاهی عمان در سال ۱۳۸۸ به میانجی مهمی بین ایران و آمریکا تبدیل شد و شرایط را برای آغاز دوباره مذاکره درباره برنامه اتمی ایران فراهم کرد. در همان سال، روابط نظامی ایران و عمان، به دنبال برقراری رزمایش‌های مشترک بین نیروهای مسلح دو کشور، وارد عرصه جدیدی شد.
در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۸۸، هیئت نظامی کشور عمان با دریادار حبیب‌الله سیاری، فرمانده وقت نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، دیدار کرد تا درباره برگزاری رزمایش مشترک امداد و نجات دریایی در نزدیکی بندرعباس مذاکره کند. سرانجام، آن رزمایش در تاریخ سوم دی آن سال و با شرکت نیروهای دریایی دو کشور و همچنین نیروهای هوادریا (هواپیمایی نیروی دریایی) ارتش ایران برگزار شد. در جریان آن رزمایش، دو ناوچه نیروی دریایی ارتش ایران، یک شناور همه‌منظوره این نیرو، و یک هاورکرافت یا هواناو بی اِچ-۷ (BH-7) شرکت کردند. هوادریا نیز با یک فروند هواپیمای فوکر اف۲۷-۴۰۰اِم تروپشیپ (Fokker F27-400M Troopship) در آن رزمایش شرکت کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
پس از رزمایش مشترک دو کشور در دی ۱۳۸۸، نیروهای دریایی دو کشور در هشت رزمایش جست‌وجو و نجات دریایی نیز شرکت کردند. هر سال، رزمایش‌هایی در مناطق مختلف، با حضور شناورها و واحدهای متعدد نیروهای دریایی دو کشور و همچنین نیروی دریایی سپاه پاسداران برگزار شد. برای مثال، در تاریخ ۲۱ فروردین ۱۳۹۶، دو کشور رزمایش مشترک خود را در اقیانوس هند برگزار کردند.
در جریان رزمایش فروردین ۱۳۹۶، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با ناو سبلان، ناو پشتیبانی رزمی لاوان، ناوچه موشک‌انداز فلاخن، و یک فروند هلیکوپتر جست‌وجو و نجات آگوستا بل ۲۱۲ به همراه تیم‌های غواص شرکت داشت. در حالی که عمان، با یک فروند ناوچه انگلیسی کلاس خریف به نام الرحمانی از نیروی دریایی آن کشور، یک فروند هلیکوپتر جست‌وجو و نجات سوپر لینکس مارک ۱۲۰ نیروی هوایی‌اش، و یک فروند هلیکوپتر همه‌منظوره آگوستا وستلند ۱۳۹ واحد هلیکوپتری پلیس آن کشور در رزمایش شرکت کرد.
همان‌طور که در مقدمه ذکر شد، نهمین رزمایش مشترک امداد و نجات دریایی ایران و عمان برخلاف بسیاری از نمونه‌های برگزار شده‌اش در سال‌های اخیر، نه در دریای عمان یا اقیانوس هند، بلکه در آب‌های سرزمینی ایران و در نزدیکی بندرعباس، یعنی در منطقه تنگه هرمز برگزار شد. در جریان این رزمایش، نیروی دریایی سلطنتی عمان به همراه یک شناور پشتیبانی تندرو به نام المباشِر، و نیروی هوایی آن کشور با یک فروند هلیکوپتر همه‌منظوره اِن‌اِچ۹۰-تی‌تی‌اِچ (NH90-TTH) شرکت داشت.
از ایران، یگان مرزبانی نیروی انتظامی با چند قایق گشتی، نیروی دریایی سپاه با شناور کاتاماران شهید ناظری، هوادریای سپاه با یک فروند هلیکوپتر ترابری سنگین میل ۱۷ مجهز به سبد اطفاء حریق، و نیروی دریایی ارتش با ناو محافظ یا پاسور سهند و ناوچه موشک‌انداز فلاخن در این رزمایش شرکت کردند. هوادریای ارتش نیز با یک فروند هلیکوپتر ضدزیردریایی آ‌اِس‌اِچ-۳دی سیکینگ (ASH-3D SeaKing) و یک فروند هواپیمای ترابری و جست‌وجو و نجات دریایی فوکر اف۲۷-۴۰۰اِم در این رزمایش شرکت کرد.
اهمیت برگزاری این رزمایش‌ها نه‌فقط در بهبود روابط نظامی و سیاسی دو کشور، بلکه در حفظ آمادگی نیروهای دریایی آن‌ها به منظور شرکت در ماموریت‌های جست‌وجو و نجات در شرایط بروز سانحه برای شناورهای نظامی و غیرنظامی در آب‌های تنگه هرمز و دریای عمان است. به خاطر چنین آمادگی‌ای بود که در جریان برخی از حمله‌های اخیر نیروی دریایی سپاه پاسداران به کشتی‌های تجاری و نفت‌کش در آب‌های دریای عمان، نیروی دریایی و هوایی عمان به‌سرعت توانست به یاری خدمه کشتی‌های آسیب‌دیده بیاید.
