بزکشی از ورزش‌های رزمی پرطرفدار در افغانستان و شماری از کشورهای آسیای میانه است. در پی سلطه طالبان و گسترش فقر و بیکاری در افغانستان، میدان‌های این ورزش پرهیجان، سرد و بی‌روح به نظر می‌رسند.
علاقه‌مندان این ورزش می‌گویند که گرچه در دو ماه اخیر و در روزهای جمعه، هزاران نفر برای تماشای مسابقات بزکشی در شهرهای شمال افغانستان جمع می‌شوند، در نبود سرمایه‌دارانی که برای پیروز شدن در این میدان‌ها شرط‌بندی می‌کردند و به پهلوان‌ها جایزه‌های چند هزار دلاری می‌دادند، میدان این مسابقات سرد و بی روح شده است.
در افغانستان به بازیکنان مسابقات بزکشی، چاپ‌انداز یا پهلوان می‌گویند. چاپ‌انداز باید در حین حرکت جمعی لاشه گوساله را از زمین بردارد و آن را به‌سرعت در دایره مشخص شده در قسمتی از میدان بیندازد. کسی که از همه پیشی بگیرد و لاشه گوساله را بدون افتادن به دست دیگران، به نقطه مشخص شده برساند، پیروز میدان اعلام می‌شود. بزکشی معمولاً در هوای پاییزی و سرد برگزار می‌شود. از حدود دو ماه قبل که هوا در مناطقی از افغانستان سرد شد، مسابقات بزکشی نیز آغاز شد.
آلبوم عکس- مسابقات بزکشی در افغانستان
-
1/8
سرور پهلوان بلخی، عضو تیم ملی بزکشی افغانستان- عکس از ایندیپندنت فارسی -
2/8
سرور پهلوان بلخی، عضو تیم ملی بزکشی افغانستان- عکس از ایندیپندنت فارسی -
3/8
WAKIL KOHSAR / AFP -
4/8
WAKIL KOHSAR / AFP -
5/8
WAKIL KOHSAR / AFP -
6/8
WAKIL KOHSAR / AFP -
7/8
در دولت نخست طالبان بازی بزکشی ممنوع شد، اما در دولت دوم، حتی فرماندهان طالبان نیز در مسابقات شرکت می‌کنند-WAKIL KOHSAR / AFP -
8/8
Mohd RASFAN / AFP
سرور پهلوان بلخی ساکن بلخ است و از ۱۶ سال پیش در مسابقات بزکشی شرکت می‌کند. او ۸ سال قبل عضو تیم ملی بزکشی افغانستان شد، و در مسابقات زیادی از جمله در کشورهای قزاقستان و قرقیزستان شرکت کرده است. سرور پهلوان بلخی در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت که عاشق اسب و مسابقات بزکشی است و به همین دلیل، عمرش را در همین راه سپری کرده است. آقای بلخی می‌گوید با وجود آن که فقر و بیکاری گسترده در افغانستان سایه گسترانده و بیشتر سرمایه‌داران افغانستان را ترک کرده‌اند، مردم هنوز با اشتیاق فراوان برای تماشای مسابقات جمع می‌شوند.
به گفته سرور پهلوان بلخی، ورزش‌های رزمی، به‌ویژه بزکشی، به تدارک زیادی نیاز دارد و نگهداری از اسب‌های مسابقه بزکشی و برگزاری مسابقه نیز هزینه زیادی دارد، اما فعلاً بسیاری توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند. در شانزده سال گذشته، او از پیروزیهایش در میدان‌های مسابقات بزکشی، جوایز متعددی به دست آورده است. سرور پهلوان در مورد تفاوت‌هایی که با حاکم شدن طالبان در افغانستان در مسابقات بزکشی پدید آمده است، گفت: «با حاکم شدن طالبان، چیزهای زیادی تغییر کردند. قبلاً سرمایه‌داران زیادی در مسابقات سهم می‌گرفتند و ما چاپ‌اندازها مبلغ خوبی به عنوان جایزه دریافت می‌کردیم، اما حالا جایزه‌ها بسیار ناچیزند و کسی پهلوان‌ها را مانند گذشته حمایت نمی‌کند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این پهلوان مسابقات ورزشی گفت که تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، در ازای پیروزی در مسابقات، تا ۱۰ هزار دلار جایزه دریافت کرده است، اما اکنون جایزه پهلوان‌ها در میدان‌های مسابقه تا ۵۰۰ افغانی (در حدود ۵ دلار) کاهش یافته است.
سرور پهلوان بلخی که خودش اسب ندارد، برای خان‌ها و ثروتمندانی کار می‌کند که اسب‌های بزکشی نگهداری می‌کنند. او اسب‌های ثروتمندان را برای مسابقات آماده می‌کند و خودش با یکی از اسب‌ها در مسابقات شرکت می‌کند. پیروزی هر پهلوان در مسابقه را داور میدان معمولاً با ذکر نام پهلوان و مالک اسب اعلام می‌کند. جایزه تعیین شده در مسابقات به پهلوان تعلق می‌گیرد و افتخار آن نصیب مالک اسب می‌شود. مالکان اسب‌های بزکشی معمولاً افرادی‌اند مانند متنفذان قومی، ثروتمندان محلی، مقام‌های دولتی، یا خان‌ها و زمین‌داران منطقه که توان پرداخت هزینه‌های نگهداری از اسب‌ها و حقوق پهلوان‌ها را دارند.
در دولت نخست طالبان، در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰)، مسابقات بزکشی متوقف شد، چون ملا عمر استفاده از لاشه ذبح شده گوساله و شرط‌بندی در این بازی را خلاف دستورهای اسلام، و از دید شریعت حرام می‌دانست. با فروپاشی دولت طالبان در اواخر سال ۲۰۰۱، بازی‌های بزکشی در افغانستان از سر گرفته شد. در بیست سال گذشته، ضمن این که دولت بزکشی را به عنوان ورزش رسمی به رسمیت شناخت، این ورزش رشد بی‌سابقه‌ای کرد و حتی در شهرهای جنوب افغانستان که این بازی رواج نداشت، گسترش یافت.
برخلاف دولت نخست طالبان، پس از بازگشت طالبان به قدرت در پانزدهم اوت ۲۰۲۱، مسابقات بزکشی ادامه یافت، اما طالبان دستور دادند که به‌جای گوسفند ذبح شده، از لاشه مصنوعی یا جسمی بی‌جان استفاده شود، دستوری که در سال ۱۳۹۵و در پی اعتراض حامیان حقوق حیوانات، فدراسیون ملی بزکشی افغانستان در آن زمان نیز صادر کرد.
اکنون در شماری از شهرهای افغانستان از لاشه مصنوعی به‌جای گوساله ذبح شده استفاده می‌شود، اما در مزار شریف، پهلوانان مسابقات بزکشی هنوز از لاشه ذبح شده بز یا گوساله استفاده می‌کنند.
امید تاشقرغانی، مسئول رسانه‌ای فدراسیون ملی بزکشی و ورزش‌های محلی افغانستان، در صحبت با اندیپندنت فارسی گفت که مسابقات بزکشی در سطح استان‌ها، در ۲۸ استان از ۳۴ افغانستان برگزار می‌شود و مردم همچنان با شور و شوق به تماشای این مسابقات می‌روند.
امید تاشقرغانی چهار راس اسب برای شرکت در مسابقات نگهداری می‌کند و جمعه‌ها برای شرکت در مسابقات ورزشی به شهرهای افغانستان سفر می‌کند. به گفته تاشقرغانی، نگهداری اسبی که شایسته حضور در مسابقات باشد، به اندازه گذران زندگی یک خانواده ده نفری هزینه دارد. تاشقرغانی در مورد وضعیت مسابقات بزکشی در چند ماه گذشته، پس از سلطه طالبان بر افغانستان، گفت: «با فروپاشی دولت پیشین افغانستان، بسیاری از سرمایه‌داران که اسب‌های بزکشی نگهداری می‌کردند، اسب‌هایشان را فروختند و افغانستان را ترک کردند. با وجود این، هنوز شماری هستند که علاقه‌مند به نگهداری اسب‌های بزکشی‌اند و در مسابقات شرکت می‌کنند.»
اسب‌هایی که توانایی رقابت در مسابقات بزکشی دارند، به قیمت‌های مختلف خرید و فروش می‌شوند. به گفته امید تاشقرغانی، این اسب‌ها از ۵ هزار دلار تا ۳۰ هزار دلار آمریکایی در بازار افغانستان خرید و فروش می‌شوند.
مقررات فدراسیون ملی بزکشی برای مسابقات
با وجود آن که مسابقات بزکشی در افغانستان از ده‌ها سال پیش، به‌ویژه در شمال آن کشور جریان دارد، فدراسیون ملی بزکشی و ورزش‌های محلی افغانستان نخستین بار در سال ۱۳۹۵ خورشیدی مقرراتی را برای برگزاری مسابقات و بازی‌ها وضع کرد. این مقررات که در تارنمای ریاست کل تربیت بدنی و ورزش افغانستان منتشر شد، شامل نکاتی است که همه شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان مسابقات باید رعایت کنند. هر تیم باید ده بازیکن داشته باشد. زمان بازی یک ساعت و ۴۵ دقیقه است. شلاق زدن به پهلوان یا چاپ‌انداز ممنوع است. میدان بزکشی ۴۰۰ متر طول و ۳۰۰ متر عرض داشته باشد. گوساله باید ۵۰ کیلوگرم وزن داشته باشد. و به‌جای گوساله ذبح شده از جسم بی‌جان استفاده شود. این‌ها از جمله مقرراتی‌اند که فدراسیون ملی بزکشی افغانستان برای قانونمندی و نظم دادن به مسابقات وضع کرده است.
نکات دیگری نیز در این مقررات ذکر شده است که شامل لباس چاپ‌انداز، زمان استراحت، و نحوه داوری مسابقات است. شماری از این مقررات به‌ندرت از سوی بازیکنان و داوران این مسابقات رعایت می‌شود، اما مقرراتی مانند تعداد اعضای هر تیم، وزن گوساله، و زمان بازی، معمولاً توسط داورهای بازی رعایت می‌شود.
در دولت نخست طالبان بازی بزکشی ممنوع شد، اما در دولت دوم، حتی فرماندهان طالبان نیز در مسابقات شرکت می‌کنند. امید تاشقرغانی، مسئول رسانه‌ای فدراسیون ملی بزکشی در شمال افغانستان، گفت که روزهای جمعه و شنبه گذشته، در مسابقه بزکشی که در شهر قندوز برگزار گردید، فرمانده انتظامی طالبان در قندوز به یکی از چاپ‌اندازها که پیروز میدان اعلام شد، سی هزار افغانی جایزه داد، که بیشترین جایزه در چند ماه اخیر و در زمان حکومت طالبان بوده است.
