محققان پادتن‌هایی را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند بخش‌های ثابت ویروس کرونا را در فرایند ادامه‌دار جهش و تکاملش هدف قرار دهد. این پیشرفت علمی می‌تواند به کشف روش درمانی جدیدی برای خنثی کردن سویه اومیکرون و سایر سویه‌های کووید‌ـ‌۱۹ منجر شود.

دیوید ویسلر، از دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن آمریکا، گفت کشف این پادتن‌های خنثی‌کننده پروتئین تاجی، بخشی که ویروس برای ورود به سلو‌ل‌های انسان از آن استفاده می‌کند، می‌تواند در تولید واکسن‌ و پادتن‌های بهتری مفید باشد که نه‌ تنها بر اومیکرون بلکه بر سایر سویه‌های احتمالی آینده اثرگذارند. 

دکتر ویسلر در بیانیه‌ای گفت: «از این یافته‌ها درمی‌یابیم که با تمرکز بر پادتن‌هایی که این نقاط به‌شدت محافظت‌شده پروتئین تاجی را هدف قرار می‌دهد، می‌توان راهی برای غلبه بر تکامل مداوم ویروس پیدا کرد.»

بررسی‌ها تاکنون بروز ۳۷ جهش در پروتئین تاجی سویه اومیکرون را نشان داده‌اند. این یکی از علت‌های سرایت‌پذیری سریع این سویه است که می‌تواند افراد واکسینه‌شده و مبتلا‌شده‌ را دوباره مبتلا کند.

در این پژوهش جدید که در نشریه نیچر منتشر شد، محققان ویروسی غیرفعال و تکثیرناپذیر، موسوم به ویروس‌نما، تولید کردند تا بر سطح خود پروتئین تاجی‌ بسازد و بدین ترتیب، اثر این جهش‌ها را ارزیابی کردند.

آنان ویروس‌‌نماهایی ساختند که هم پروتئین تاجی‌ جهش اومیکرون را داشتند و هم پروتئین تاجی‌ که در دوره همه‌گیری، در سویه‌های قبلی کشف‌ شده بود.

هم‌زمان با شیوع سریع سویه اومیکرون خیل مقاله‌های تحقیقی درجه‌یک در حال انتشار است. امروز نشریه نیچر از فرار این ویروس از دستگاه ایمنی از جمله از اکثر پادتن‌های مونوکلنونال و کارهایی که بر خنثی‌سازی گسترده با پادتن‌ها تمرکز داشته است، خبر داد‌.

اریک توپال (@EricTopol)، ۲۳ دسامبر ۲۰۲۱

این محققان بررسی کردند که این گونه‌های مختلف پروتئین تاجی‌ چقدر محکم می‌توانند به گیرنده‌ ای‌سی‌ای ۲ (پروتئینی که بر سطح یاخته‌های بدن انسان وجود دارد و ویروس از آن‌ها به‌مثابه دری برای ورود و آلوده کردن بافت‌ها استفاده می‌کند) بچسبند.

آنان دریافتند پروتئین تاجی‌ اومیکرون می‌تواند ۲.۴ برابر محکم‌تر از پروتئین تاجی‌ ویروسی بچسبد که از همان ابتدای همه‌گیری جداگانه نگهداری شده بود.

دکتر ویسلر خاطرنشان کرد: «البته این افزایش خیلی زیادی نیست؛ اما در دوره شیوع سارس در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳، علت سرایت‌پذیری و انتقال سریع‌تر ویروس جهش‌های پروتئین تاجی‌ اعلام شد که چسبندگی را افزایش می‌داد.»

محققان نحوه واکنش دستگاه ایمنی به ویروس‌های اولیه که در تماس با اومیکرون قرار نگرفته بودند، ارزیابی کردند و دریافتند پادتن‌های افرادی که به سویه‌های اولیه ویروس مبتلا شده بوده‌اند و کسانی که یکی از شش واکسن پرمصرف موجود را زده بوده‌اند، قدرت کمتری در جلوگیری از ابتلا دارد.

فرار سویه #اومیکرون #سارس‌ـ‌کوو۲ از دستگاه ایمنی فعالیت خنثی‌کنندگی را برای پلاسما تا ۵۷ برابر (به‌گرایی) و برای واکسن‌های فایزر، مدرنا یا آسترازنکا تا ۳۰ تا ۴۰ برابر کاهش می‌دهد. در صورت تزریق واکسن جانسون‌ اند جانسون، اسپوتنیک و سینوفارم در بیشتر زمینه‌های بررسی‌شده، فعالیت خنثی‌کنندگی اصلا باقی نمی‌ماند.

ویسلر لب (@veeslerlab)، ۱۴ دسامبر ۲۰۲۱ 

برای آزمودن این موضوع، محققان از پادتن بیمارانی استفاده کردند که قبلا به سویه‌های قدیمی‌تر ویروس کرونا مبتلا شده بودند، برای مقابله با سویه‌های قدیمی واکسن زده بودند یا ابتدا مبتلا شده بودند و سپس، واکسن زده بودند.

پادتن افرادی که پس از ابتلا و بهبود، دو نوبت واکسن کووید‌ـ‌۱۹ زده بودند نیز فعالیت را کاهش داد، اما محققان دریافتند این کاهش فعالیت خنثی‌کنندگی کمتر است (حدود پنج برابر) و این نشان داد واکسن زدن پس از ابتلا مفید است.

این محققان همچنین در بررسی آزمایشگاهی دریافتند از میان روش‌های درمان پادتنی مجاز یا مورد تایید برای درمان بیمارانی که در معرض ویروس قرار دارند، همه آن‌ها جز یکی «اصلا» علیه اومیکرون فعالیتی ندارد «یا فعالیت بسیار کمتری» دارد.

در این بررسی همچنین مشخص شد چهار دسته پادتن وجود دارد که همچنان قدرت خنثی‌سازی اومیکرون را دارد.

پادتن‌های هریک از این دسته‌ها یکی از چهار ناحیه خاص پروتئین تاجی‌ موجود در نه‌ تنها سویه‌های سارس-کوو۲ بلکه گروهی از ویروس‌های کرونای مرتبط با آن‌ها موسوم به ساربکوویروس‌ها را هدف قرار می‌دهد.

این محققان معتقدند این چهار ناحیه در پروتئین تاجی‌ ویروس تغییر نمی‌کند و «حفاظت‌شده» است. این نشان می‌دهد این ناحیه‌‌ها عملکرد مهمی دارند که در صورت جهش پروتئین، از دست می‌رود.

بر اساس این یافته‌ها، محققان می‌گویند تولید واکسن یا روش‌های درمان پادتنی با هدف گرفتن این ناحیه‌ها می‌تواند در مقابله با گستره وسیعی از سویه‌های این ویروس مفید باشد.