خامنه‌ای و مهار رفتار سیاسی مقتدی صدر

رئیس جمهور آمریکا دونالد ترامپ، در این روزها تلاش دارد تا معضل مزمن ایران را در یک اقدام تاریخی حل و فصل کند. ترامپ برای تسهیل این مأموریت، سعی می‌کند تا در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل متحد با همتای ایرانی اش حسن روحانی دیداری داشته باشد.

ترامپ برای تشویق ایران به مذاکره و ایجاد راه حل، دست به اقدامتی زده است که برای تهران، اطمینان بخش است. دور داشتن گزینه نظامی، انصراف از تشکیل ائتلاف بین المللی برای حفاظت از کشتی‌رانی در تنگه هرمز،  باب المندب و دریای عرب و برکنار کردن مشاور امنیت ملی اش جان بولتن، از آن جمله است. به ویژه برکنار کردن جان بولتن که پس از هفته‌ها گمانه زنی‌ها صورت گرفت، می‌توان گفت تحفه گران بهایی برای رئیس دیپلماسی ایران جواد ظریف، به شمار می‌رود که مسئولیت افزایش تنش‌ها و تشدید تحریم‌ها از جمله تحریم خودش را به گردن بولتن انداخته بود.

در مقابل، رژیم ایران با تدبیر و آرامی برای بازنگری در پرونده‌های منطقه‌ای و دور کردن شکوک و شبهات از برنامه های خود، کار کرده است.

رژیم ایران در حالی که از تصمیم رئیس جمهور آمریکا مبنی بر لغو دیدار با رهبران جنبش طالبان و رهبران حکومت افغانستان، خوشنود است، زمینه ای دیدار نمایندگان گروه حوثی‌های یمن را با سفرای چهار کشور اروپایی ( فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایتالیا ) در تهران، فراهم کرد، تا مقدمه‌ای باشد برای دیدار حوثی‌ها با اداره آمریکا که در این روزها در باره امکان وقوع آن زیاد سخن گفته می‌شود.

اما بارزترین تلاش رژیم ایران برای کنترل تحولات و جلوگیری از آشفتگی در مواضع سیاسی، به پرونده عراق تعلق دارد. در این راستا سفر مقتدی صدر، روحانی عراقی در ماه محرم سال جاری به ایران، قابل توجه می‌باشد؛ مقتدی صدر رهبر «جریان صدر» در این اواخر موضع‌گیری‌های سخت و تندی بر ضد عادل عبد المهدی، نخست وزیر عراق و حکومت عراق داشته است، وی عادل عبد المهدی را به سکوت و تسلیم در برابر فعالیت های حشد شعبی که حالا در صدد تشکیل نیروی هوایی نیز است، متهم کرده و گفته بود که در حقیقت حکومت عراق مرده است.

پیدا است که آثار و تبعات موضع‌‌گیری‌های صدر تنها به نیروهای سیاسی عراقی منحصر شود، بلکه به منافع ایران در عراق که عمق استراتژیک آن محسوب می‌شود، نیز ارتباط می‌گیرد. زیرا آسیب دیدن مواضع ایران در عراق می تواند به منافع تهران در سراسر کشورهای منطقه همچون سوریه، لبنان و فلسطین، اثر گذار باشد.

از این جهت دیدار مقتدی صدر در ماه محرم از شهر قم و اشتراک وی در محفل عزاداری رهبر جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت فراوانی برخوردار است. به ویژه نشستن صدر در کنار رهبر و در جایگاه رئیس جمهور ایران، با شماری از فرماندهان سپاه، از جمله حسین سلامی، فرمانده کل سپاه و قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و مسئول پرونده عراق، بسیار معنی دار است. غیاب رئیس جمهور روحانی از این محفل، بیانگر این است که تعامل با پرونده‌ عراق و سایر پرونده‌های منطقه ای بیرون از دایره دستگاه دیپلماسی ایران و جزو مسئولیت‌های سپاه می‌باشد که زیر نظارت مستقیم رهبر قرار دارد.

پیچیدگی اوضاع عراق و موضع‌گیری‌های ناهنجار مقتدی صدر بر ضد گروه‌های طرفدار ایران در حکومت و حشد شعبی و انتقادات تند وی از عمکرد نخست وزیر برخلاف منافع عراق، رهبری نظام ایران را وادار کرد تا برای مهار وی به طور مستقیم وارد عمل شود.

مداخله مستقیم رهبر در پرونده عراق بیان‌گر این است که قاسم سلیمانی از مهار سیاست های مقتدی صدر ناتوان مانده و مجبور شده تا برای وارد کردن فشار بیشتر، ترتیبات دیدار صدر با رهبر را فراهم کند. دیداری که ممکن است حسن نصرالله، دبیر کل حزب الله نیز در زمینه سازی آن نقش داشته باشد.

نتیجه‌ای که انتظار می‌رود از دیدار صدر با رهبر ایران، به دست آید از چند مورد بیرون نیست؛ یا صدر از شدت انتقادها و موضع‌گیری‌های تند خود در برابر حشد شعبی و فعالیت‌های نظامی و امنیتی و سیاسی آن خواهد کاست، یا برای گذار از حالت فعلی، مخالفت‌ها و مزاحمت های خود را بر ضد عادل عبد المهدی و حکومت محدود خواهد کرد، یا این‌که معامله‌ای با وی صورت خواهد گرفت که بر اساس آن نقش جریان صدر در حکومت آینده عراق، مشخص شود. در هر صورت، سعی رژیم ایران بر این است که مواضع و رفتارهای سیاسی صدر را تحت کنترل در آورد تا آسیبی به پروژه منطقه‌ای ایران، نرساند. 

در همین حال، حسن نصرالله آمادگی برای افزایش تنش دارد و این تصمیم از صحبت های تهدید آمیز او در روز عاشورا نمایان است به ویژه هنگامی که ایران را به عنوان « قلب محور مقاومت » دانسته و تأکید کرده است که اگر ایران از سوی آمریکا و یا اسرائیل هدف حمله قرار گیرد، آتش جنگ و مقاومت سراسر منطقه را فرا خواهد گرفت.

اظهارات نصرالله، نشان دهنده این است که رژیم تهران و هم‌پیمانش در لبنان، نگران اند که مبادا اسرئیل به عملی اقدام کند که همه تلاش‌ها برای دست یابی به تفاهم میان تهران و واشنگتن را نقش بر آب کند، به ویژه در این شرایط که ترامپ همزمان با تشدید تحریم‌ها، مشاور امنیت ملی‌اش بولتن را برکنار کرده و از تمایل خود برای دیدار با رئیس جمهور ایران، بدون هیچ پیش شرطی، سخن می‌گوید.