روز دوشنبه، بیستم دی ۱۴۰۰، برابر با دهم ژانویه ۲۰۲۲، طرفداران جدایی‌طلبان تیگرای، منطقه‌ای در اتیوپی، با انتشار بیانیه‌هایی در رسانه‌های اجتماعی منع فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی به دولت اتیوپی برای استفاده علیه نیروهای شورشی مسلح این کشور را خواستار شدند. در بیانیه اصلی حامیان جدایی‌طلبان تیگرای، از دولت‌های جمهوری اسلامی ایران، امارات، ترکیه و چین خواسته شده است از فروش تسلیحات به اتیوپی خودداری کنند. این افراد در بیانیه‌ای دیگر که به زبان فارسی منتشر کردند، از رژیم جمهوری اسلامی ایران خواستند تا ضمن لغو فروش پهپادهای شناسایی-رزمی به اتیوپی، به حل این مناقشه کمک کند.
نخستین پهپاد رزمی که نیروی هوایی اتیوپی در جنگ تیگرای استفاده کرد، پهپادهای مهاجر-۶ ساخت شرکت صنایع هواپیماسازی ایران است که تحویل آن‌ها به این کشور در تیرماه ۱۴۰۰ آغاز شد. پهپادهایی که از مردادماه علیه جدایی‌طلبان استفاده شدند و با استفاده از بمب‌های قائم-۱ و ۵ ساخت ایران توانستند تسلیحات و تجهیزات زرهی چون تانک‌های تی-۷۲ را هدف قرار دهند.
اگرچه پهپادهای مهاجر-۶ نخستین پهپادهای اتیوپی در نبرد با جدایی‌طلبان بودند، دیری نپایید که پهپادهای شناسایی و رزمی جدید دیگری که دولت این کشور در ابتدای سال ۲۰۲۱ از اسرائیل، چین و ترکیه خریده بود، هم به‌تدریج به نیروی هوایی این کشور تحویل داده و در نبرد تیگرای استفاده شدند. از میان این پهپادها می‌توان به ایرواستار تاکتیکال (Aerostar Tactical) ساخت اسرائیل، بایراکتار تی‌بی.۲ (Bayraktar TB.2) ساخت ترکیه و وینگ لونگ-۱ (Wing Loong-1) ساخت چین اشاره کرد.
نیروهای مسلح اتیوپی با استفاده از پهپادهای ایرانی، اسرائیلی، چینی و ترکی علیه جدایی‌طلبان، ضمن کاهش هزینه‌ها، دقت حملات هوایی را بالا برده و از تلفات ناخواسته غیرنظامیان جلوگیری کرده‌اند. با این حال، نیروی هوایی اتیوپی در ماه‌های گذشته، بمباران مواضع شورشیان با جنگنده بمب‌افکن‌هایش را هم ادامه داد که به علت فقدان تسلیحات نقطه‌زن و دقیق روی این هواپیماها، تلفات غیرنظامی هم بر جای گذاشته است. با وجود این، جدایی‌طلبان تیگرای ادعا می‌کنند که تلفات ناخواسته غیرنظامیان در جریان این جنگ به علت استفاده از پهپادها است؛ اقدامی در راستای جلب حمایت دولت‌های غربی به منظور جلوگیری حمایت تسلیحاتی ایران، اسرائیل، امارات، چین و ترکیه از اتیوپی.
متحد اسرائیل و امارات متحده عربی چگونه به خریدار تسلیحات ایرانی تبدیل شد؟
رسانه‌های اسرائیلی در بهمن ۱۳۹۹ خبر دادند که پلیس اتیوپی ۱۶ نفر را به اتهام همکاری با جمهوری اسلامی ایران دستگیر کرده است. رسانه‌های اسرائیلی و بعد نیویورک تایمز ادعا کردند که پلیس این افراد را به دلیل برنامه‌ریزی برای حمله به سفارت امارات متحده عربی در آدیس آبابا دستگیر کرده است. سفارت جمهوری اسلامی ایران در اتیوپی بلافاصله این خبر را رد کرد و به نظر می‌رسد انتشار این خبر در رسانه‌های اسرائیلی در راستای آسیب‌رسانی به روابط روبه بهبود دولت‌های جمهوری اسلامی ایران، امارات و اتیوپی صورت گرفته است.
در خرداد ۱۴۰۰ و به دنبال بهتر شدن روابط سیاسی تهران و آدیس آبابا، چندین قرارداد فروش تسلیحات و مهمات بین دو کشور منعقد شد. در نتیجه این قراردادها، دو فروند پهپاد شناسایی-رزمی مهاجر-۶، تعداد نامشخصی بمب هدایت دقیق قائم و همچنین دو مرکز هدایت و کنترل پهپاد از ایران خریداری و در تیرماه با هواپیماهای ترابری ایلیوشین۷۶ تی‌دی (Il-76TD) نیروی هوافضای سپاه پاسداران به آدیس آبابا منتقل شدند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
خبر فروش این پهپادها کاملا مخفی نگه داشته شد تا زمانی که آبی احمد، نخست‌وزیر اتیوپی، در تاریخ دهم مرداد ۱۴۰۰ برابر با یکم اوت ۲۰۲۱، از فرودگاه سمارا که مرکز استقرار هواگردهای نظامی نیروی هوایی این کشور در نبرد با تجزیه‌طلبان تیگرای بود، دیدن کرد. در جریان سفر آبی احمد به سمارا، او از پهپادهای مهاجر-۶ و مرکز کنترل پهپاد که در آن زمان مستشاران ایرانی آن را اداره می‌کردند، بازدید کرد. دولت اتیوپی تصاویر این بازدید را به‌سرعت منتشر و توجه سازمان‌های امنیتی را به خود جلب کرد. در نتیجه، از این فرودگاه تصاویر ماهواره‌ای تهیه شد که در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۴۰۰، دو فروند پهپاد مهاجر-۶ و دو مرکز هدایت و کنترل آن‌ها را در رمپ اصلی را نشان می‌داد.
همان‌طور که در ابتدای این گزارش گفته شد، جمهوری اسلامی ایران نخستین کشوری بود که نیاز دولت اتیوپی به پهپادهای رزمی را برطرف کرد. دیری نپایید که تصاویر تانک‌ها و نفربرهای زرهی منهدم شده تجزیه‌طلبان تیگرای در فضای مجازی منتشر شد؛ تجهیزاتی که به علت برخورد بمب هدایت دقیق از بالا منهدم شده بودند و نشان‌دهنده استفاده از بمب‌های هدایت فروسرخ قائم با پهپادهای مهاجر-۶ علیه آن‌ها بودند.
اطلاعات موجود در وب‌سایت‌های رهگیری هواگردهای غیرنظامی نشان می‌دهد که از تاریخ ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ تا هفتم دی ماه، با دو فروند هواپیمای ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶ تی‌دی نیروی هوافضای سپاه پاسداران تحت پوشش شرکت هواپیمایی پویا ایر و همچنین دو فروند هواپیمای باربری بویینگ ۲۸۱-۷۴۷ اِف (Boeing 747-281F) شرکت هواپیمایی فارس ایر قشم متعلق به شرکت هواپیمایی ماهان، ۱۲ پرواز از فرودگاه مهرآباد تهران به آدیس‌آبابا انجام شده است.
ضمن فروش تعداد بیشتری پهپاد مهاجر-۶، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی مهمات هدایت لیزری توپخانه‌ای بصیر و تعداد قابل‌توجهی مهمات و اسلحه را که نوع آن‌ها برای نگارنده مشخص نیست، هم به دولت اتیوپی فروخته است؛ تجهیزات و تسلیحاتی که هم‌اکنون علیه جدایی‌طلبان استفاده می‌شوند. این تجهیزات و تسلیحات اگرچه بخش کوچکی از اقلام خریداری شده دولت اتیوپی برای استفاده ارتش این کشور در جنگ تیگرای‌اند، همواره به یکی از نقاط ضعف آن تبدیل شده‌اند؛ نقطه‌ضعفی که می‌تواند در آینده برخی از دولتمردان ایالات متحده آمریکا را با تجزیه‌طلبان تیگرای همراه کند؛ اقدامی به منظور جلوگیری از نفوذ سیاسی رژیم تهران در اتیوپی.
چرا مهاجر-۶ به موفق‌ترین پهپاد شناسایی-رزمی ایرانی تبدیل شد؟
مهاجر-۶ در مقایسه با پهپاد شاهد-۱۲۹ که صنایع هوافضای شاهد نیروی هوافضای سپاه طراحی و شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) تولید کرده است، ابعاد کوچک‌تری دارد. ششمین عضو از خانواده پهپادهای مهاجر را صنایع پهپاد سازی قدس طراحی کرده و تولید انبوه آن در هسا انجام شده است. در مقایسه با شاهد-۱۲۹، مهاجر-۶ هم مداومت پروازی کمتری دارد و هم مهمات کمتری حمل می‌کند. این پهپاد که فاصله دو سر بال آن ۵.۵ متر است، می‌تواند ۴۰ کیلو تسلیحات متشکل از دو بمب هدایت فروسرخ سدید حمل کند و به مدت ۱۲ ساعت در شعاع ۲۰۰ کیلومتری مرکز هدایت و کنترل خود تا ارتفاع حداکثر ۱۸ هزار پایی پرواز کند.
صنایع پهپاد سازی قدس مهاجر-۶ را بر اساس ویژگی‌های آیرودینامیکی پهپاد شناسایی سِلِکس ئی اِس فالکو (Selex ES Falco) ساخت لئوناردو در ایتالیا طراحی کرد. نخستین پیش‌نمونه آن در جریان یک مراسم رسمی در حین بازدید رئیس‌جمهوری سابق رژیم جمهوری اسلامی ایران از شرکت پنها (پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای ایران) در روز ۲۶ فروردین ۱۳۹۶ رونمایی شد.
نخستین مشتری این پهپاد مجهز به موتور پیستونی روتکس-۹۱۲ نیروی هوافضای سپاه پاسداران بود که در بهمن ۱۳۹۶ نخستین دسته از آن‌ها را طی یک مراسم رسمی، از وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تحویل گرفت. دیری نپایید که نخستین پهپادهای تحویلی این نیرو به پایگاه دهم شکاری تاکتیکی برادران دلحامد نیروی هوایی ارتش، در نزدیکی چابهار، منتقل شدند تا از آنجا برای شرکت در ماموریت‌های گشت مرزی بر فراز مرز ایران و پاکستان استفاده شوند. از آن‌ها علیه گروه تروریستی جیش العدل هم استفاده شد. ماموریت‌هایی که البته بی‌سانحه نبودند و در جریان یکی از آن‌ها، یک فروند پهپاد مهاجر-۶ مسلح به علت نقص در موتور در تاریخ هشتم تیر ۱۳۹۷ در نزدیکی چابهار، فرود اضطراری داشت.
پس از نیروی هوافضای سپاه، هوانیروز (هواپیمای نیروی زمینی) و هوادریا (هواپیمایی نیروی دریایی) سپاه نیز به استفاده گسترده از پهپادهای مهاجر-۶ روی آوردند. سپس، نیروی هوافضای سپاه پاسداران، یگان پهپادی ناجا و در نهایت یگان پهپادی نیروی زمینی ارتش و فرماندهی پهپادی نیروی دریایی ارتش هم حدود ۳۰ فروند از این پهپادها دریافت کردند؛ پهپادهایی که نه تنها در جنوب شرق و شرق ایران بلکه بر فراز آب‌های جنوبی ایران، مرزهای غربی و شمال غرب ایران به پرواز درآمدند.
پهپادهای مهاجر-۶ در فراسوی مرزهای ایران نیز استفاده شدند؛ به عنوان مثال در جریان عملیات موشکی نیروی هوافضای سپاه علیه مقر حزب دموکرات کردستان در منطقه کوی سنجق در کردستان عراق، پهپادهای مهاجر-۶ میزان خرابی‌های به بار آمده در جریان حمله را براورد کردند. در سوریه نیز این پهپادها از بدو ورود به خدمت نیروی هوافضای سپاه پاسداران، با پهپادهای شاهد-۱۲۹ که نیروی هوایی آمریکا و اسرائیل در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ چه در آسمان و چه روی زمین منهدم کرده بودند، جایگزین شدند.
پهپادهای مهاجر-۶ هم‌اکنون نه تنها در خدمت نیروی هوایی اتیوپی قرار دارند، بلکه به کشورهای ونزوئلا، سوریه و عراق نیز صادرشده‌اند؛ پهپادهایی که شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس در سوریه و عراق از آن‌ها بهره‌برداری کردند و در اتیوپی و ونزوئلا هم در اختیار نیروی هوایی این دو کشور قرار گرفتند.
پهپادهای مهاجر-۶ اگرچه امروز بخش کوچکی از توان پهپادی نیروی هوایی اتیوپی را تشکیل می‌دهند، در ماه‌های نخست حضورشان در فرودگاه سمارا در مرداد و شهریور ۱۴۰۰، موفق شدند به شبه‌نظامیان و شورشیان مسلح تیگرای ضرباتی وارد کنند.
