شماری از متقاضیان برنامه دانشجویی فولبرایت از افغانستان که در آزمون نیمه‌نهایی‌ آن موفق شده بودند و منتظر امتحان نهایی بودند، روز جمعه، ۸ بهمن پیامی مبنی بر تعلیق این برنامه در افغانستان دریافت کردند.

نازیلا علمی یکی از این دانشجویان است که از ماه آوریل ۲۰۲۱ و پس از آزمون نیمه‌نهایی، هر روز صبح با این یادآوری بر روی صفحه موبایلش مواجه می‌شد: «برای امتحان فولبرایت آماده شو!» صبح روز جمعه، نامه‌ای از برنامه فولبرایت به او رسید که به همه تلاش‌هایش برای به دست آوردن یک فرصت تحصیلی استثنایی در آمریکا، نقطه پایان گذاشت.

نازیلا، متن نامه‌ دریافتی از برنامه فولبرایت را در توییتر منتشر کرد: «از صبوری و تلاشتان برای پیوستن به برنامه فولبرایت سپاسگزاری می‌کنیم. به اطلاعتان می‌رسانیم که روند گزینش افراد برای برنامه تحصیلی ۲۰۲۲ -۲۰۲۳ متوقف شده است.»

نازیلا علمی در این توییت نوشت، درحالی‌که بسیاری از برنامه‌ها و نهادهای آموزشی، زمینه را برای جذب دانشجویان از افغانستان فراهم کردند، برنامه فولبرایت در این برهه‌ از زمان که دانشجویان افغان به آن بیشتر از هر وقت دیگر نیاز دارند، متوقف شده است. همچنین ای‌بی‌سی نیوز گزارش داد که وزارت امور خارجه آمریکا برنامه معتبر دانشجویی فولبرایت را که سالانه بیش از ۱۰۰ دانشجو از افغانستان می‌پذیرد، برای متقاضیان افغان به حالت تعلیق درآورد.

درحالی‌که ۱۴۰ متقاضی این برنامه از افغانستان در آزمون نیمه‌نهایی موفق شده بودند و در انتظار پاسخ نهایی برای راه یافتن به دانشگاه‌های آمریکا بودند، اما وزارت خارجه آمریکا روز جمعه، هشتم بهمن، از تعلیق کلی این برنامه خبر داد و به متقاضیان گفت که این برنامه دیگر ادامه نخواهد داشت.

روند پذیرش برنامه فولبرایت برای متقاضیانی که از ماه آوریل ۲۰۲۱ به نیمه‌نهایی راه ‌یافته بودند، نخست به دلیل همه‌گیری کرونا و سپس به دلیل سقوط حکومت افغانستان، ماه‌ها به تعویق افتاد. یک ماه قبل وزارت امور خارجه آمریکا به این متقاضیان پیام داد و از آنان خواست تا گزینه‌های دیگری را نیز در کنار فولبرایت آزمایش کنند، زیرا تصمیم نهایی در مورد این برنامه هنوز مشخص نیست؛ اما روز جمعه تصمیم نهایی در مورد این برنامه اعلام شد و برنامه فولبرایت برای افغانستان بیشتر از این ادامه نخواهد یافت.

یک مقام وزارت امور خارجه به ای‌بی‌سی ‌نیوز گفت: «به دلیل موانع قابل‌توجهی که توانایی ما را برای ارائه یک تبادل علمی و فرهنگی امن و مصون تضعیف می‌کند، روند انتخاب برنامه دانشجویان خارجی فولبرایت در افغانستان، برای سال‌های تحصیلی ۲۰۲۲-۲۰۲۳ ادامه نخواهد داشت.»

این مقام وزارت امور خارجه آمریکا با اشاره به وضعیت امنیتی افغانستان و تسلط طالبان بر آن کشورگفت: «این فرصت دانشجویی نه‌تنها برای متقاضیانی که تاکنون درخواست کرده‌اند، بلکه برای متقاضیان بعدی نیز ادامه نخواهد داشت. اگر شرایط به‌گونه‌ای تغییر کند که بتوانیم دوباره از فرصت‌های فولبرایت برای دانشجویان افغان حمایت کنیم، دوباره از متقاضیان دعوت خواهیم کرد.»

به گزارش ای‌بی‌سی نیوز، در حال حاضر بیش از ۱۰۰ دانشجوی افغان در آمریکا در چارچوب برنامه فولبرایت مشغول تحصیل‌اند که تعلیق این برنامه تاثیری بر وضعیت آن‌ها نخواهد داشت. برنامه فولبرایت را که دفتر امور آموزشی و فرهنگی وزارت امور خارجه آمریکا اداره می‌کند، کنگره این کشور در سال ۱۹۴۶ با هدف ایجاد روابط بین‌المللی و ارائه کمک‌های مالی به شهروندان آمریکایی برای تحصیل یا تدریس در خارج از کشور و برای شهروندان غیر‌آمریکایی برای تحصیل در آمریکا تاسیس کرد.

دانشجویان افغان که تاکنون در این برنامه شرکت کرده‌اند، معمولا پس از پایان دوره آموزش و دریافت مدرک فوق‌لیسانس به کشورشان بازگشته‌اند. مریم جامی، وکیل دادگستری در هرات که یکی از متقاضیان برنامه فولبرایت سال ۲۰۲۲ بود، ماه گذشته در صحبت با ای‌بی‌سی نیوز گفت، آرزوی دریافت مدرک کارشناسی ارشد حقوق در ایالات‌متحده و در برنامه فولبرایت را دارد و این برنامه را محلی برای تحقق رویاهای خود و ابزاری برای رسیدن افغانستان به آینده بهتر می‌داند.

او گفت: «ما واقعا تلاش زیادی برای ارائه درخواست به این برنامه انجام دادیم. ما اکثر پیشنهاد‌های مهاجرت و بسیاری از بورسیه‌های تحصیلی دیگر را فقط به امید راه یافتن به برنامه فولبرایت رد کردیم؛ زیرا این یک برنامه متفاوت است.»

وزارت امور خارجه آمریکا درگذشته نیز چندین بار به دلایل امنیتی، برنامه فولبرایت را لغو کرد و از متقاضیان خواست تا برای سال بعدی درخواست بدهند؛ اما این‌بار برنامه را به‌صورت کلی به حالت تعلیق درآورد و اعلام کرد که تا اطلاع بعدی هیچ درخواستی را از افغانستان نمی‌پذیرد.

برنامه فولبرایت در دو دهه گذشته، از معتبرترین بورسیه‌های دانشجویی در افغانستان به‌حساب می‌آمد و شمار زیادی از کسانی که پس از دریافت مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد از برنامه فولبرایت به کشور برمی‌گشتند، در بالاترین پست‌های دولتی یا سازمان‌های بین‌المللی مشغول به کار می‌شدند.