هیئت‌های مذاکره حکومت ایران و شش قدرت جهانی که بخشی از برجام بودند به زودی به وین باز می‌گردند تا وارد مذاکراتی شوند که شاید دور آخر باشد.

پس از بیش از یک هفته وقفه، دور نهم مذاکرات روز سه‌شنبه در وین آغاز می‌شود. هیئت‌های مذاکره به پایتخت‌های خود بازگشته بودند و حالا با تصمیمات سیاسی جدید عازم پایتخت اتریش شده‌اند.

جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجه اتحادیه اروپا، روز یکشنبه تلفنی با حسین امیرعبداللهیان،‌ وزیر خارجه ایران، صحبت کرد و گفت انتظار دارد تصمیمات لازم برای رسیدن به توافق در وین گرفته شود.

میخائيل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه، روز دوشنبه گفت مذاکرات به «مرحله نهایی» رسیده‌، اما توافق «نیازمند مصمم بودن و تلاش‌های نیرومند از سوی تمامی طرفین» است.

آمریکا روز جمعه با تعلیق برخی تحریم‌ها، به شرکت‌های اروپایی، روسی و چینی اجازه داد با ایران در زمینه فعالیت‌های غیرنظامی هسته‌ای همکاری کنند؛ قدمی که به روشنی در جهت تسهیل مذاکرات است.

برخی طرفین مذاکرات صحبت از پیشرفت قابل توجه در مذاکرات کرده‌اند، اما به روشنی هنوز چیزی قطعی نیست و معلوم نیست امکان احیای برجام موجود باشد یا نه. آمریکا به‌خصوص تاکید کرده که تاخیر بیش از حد باعث می‌شود برجام بلاموضوع شود. مقامات جمهوری اسلامی اما می‌گویند که ضرب‌الاجل‌های «مصنوعی» را نمی‌پذیرند.

نمایندگان حکومت ایران هنوز حاضر به مذاکره مستقیم با آمریکا نیستند. با این حساب در وین، دیپلمات‌های اروپایی باید نقش میانجی بین دو طرف اصلی مذاکرات، تهران و واشنگتن، را بازی کنند؛ وظیفه‌ای که معمولا بر عهده دیپلمات‌های اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون برجام است.

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی،‌ روز دوشنبه در توییتر نوشت:‌ «دستور کار مذاکره‌کنندگان ایرانی برای ادامه دور هشتم گفت‌و‌گوها به‌دقت مشخص شده است. توافقی که طی آن تحریم‌های شکل‌دهنده فشار حداکثری رفع نشود موجب شرطی شده اقتصاد کشور شده و نمی‌تواند مبنای تواق خوب باشد.»

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، نیز ظهر دوشنبه در نشست خبری مشترک با همتای فنلاندی خود، پکا هاویستو، که در تهران به سر می‌برد، گفت: «هنوز در حوزه رفع تحریم‌ها بخشی از مطالبات ما مورد توجه قرار نگرفته است.»

وزیر خارجه ایران اما تاکید کرد: «امیدواریم در این مرحله بتوانیم به توافق نهایی نزدیک شویم.» او گفت رسیدن به «توافق خوب» بستگی به «نیت و اتکا و رفتار»‌ چهار کشور غربی مذاکرات (آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان) دارد.

رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران، هفته پیش گفته بود که ایران همچنان می‌خواهد تمام تحریم‌های دولت ترامپ لغو شود اما آمریکا می‌خواهد تنها برخی از آن‌ها را لغو کند. مالی گفت: «نظرات ما در مورد این‌که بازگشت آمریکا به تبعیت از برجام به چه معنایی خواهد بود با یکدیگر متفاوت است.»

طرفین اروپایی نیز به نظر تاکید دارند که حکومت ایران باید از برخی خواسته‌های خود کوتاه بیاید. انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین، در توییتر نوشت:‌ «برای رسیدن به اجرای کامل برجام به روحیه سازش نیاز داریم. با توجه به چند روند نامطلوب که دارد برجام را زیر سوال می‌برد این مذاکرات باید به سرعت خاتمه یابند.»

وزیر خارجه فنلاند روز دوشنبه با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، نیز دیدار کرد. رئیسی در این دیدار گفت: «اعلام کردیم در صورت لغو تحریم‌ها زمینه برای توافق آماده است و ایران نشان داده که به تعهدات خود پایبند است اما اقتصاد کشور را منتظر برجام نمی‌گذاریم.» رئیسی گفت هلسینکی و تهران می‌توانند در زمینه توسعه مناسبات اقتصادی، حقوق بشر، مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان یافته همکاری کنند.

وزیر خارجه فنلاند در سفر خود قرار است با فرستاده ویژه ایران در امور افغانستان هم دیدار کند و موضوع افغانستان از موضوعات اصلی سفر او است. آقای هاویستو در صحبت‌های خود ضمن اشاره به ۹۰ سال سابقه روابط دیپلماتیک بین دو کشور اشاره مختصری به برجام داشت و از خروج آمریکا از برجام ابراز تاسف کرد.

از سوی دیگر، نفتالی بنت‌، نخست‌وزیر اسرائیل، روز دوشنبه گفت بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، به او گفته است که حتی اگر برجام هم احیا شود، واشنگتن «آزادی عمل» اسرائیل را در رابطه با ایران می‌پذیرد. این پس از صحبت تلفنی بنت و بایدن در روز یکشنبه بود. کاخ سفید در بیانیه خود راجع به گفت‌و‌گوی این دو رهبر مشخصا اشاره‌ای به چنین چیزی در رابطه با برجام نکرد، اما گفت که «بایدن از پشتیبانی تزلزل‌ناپذیر خود از امنیت و آزادی عمل اسرائیل گفت و بر پشتیبانی کامل دولت خود از تجدید سامانه گنبد آهنین اسرائيل تاکید کرد.»

بنت اما در نشستی خبری در صبح دوشنبه گفت بیشتر گفت‌و‌گوی تلفنی روز یکشنبه با بایدن درباره ایران و مذاکرات وین بوده است. نخست‌وزیر اسرائيل گفت: «موضع ما معلوم است. من چند بار آن ‌را بیان کرده‌ام و دیروز جنبه‌های جدیدی از آن هم مطرح شد. خوشحال شدم که او [بایدن] صراحتا و به شفافیت گفت که اسرائیل در هر حالتی آزادی عمل خود را حفظ می‌کند، چه توافق به دست آمده باشد و چه نه. در رابطه با ایران، این موضوع مهمی است.»

در مجلس اسرائيل اما بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق و رهبر کنونی اپوزیسیون، گفت: «ایران در حال مذاکره برای بازگشت به برجام است. عجیب آن‌جا است که موضع اسرائیل در این زمینه شنیده نمی‌شود. بنت با بازگشت ایران به توافق نمی‌جنگد و وزیر خارجه [یائیر] لاپید مثل ماهی ساکت است.»