در پی تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین، کشورهای غربی به‌طور هماهنگ تحریم‌های اقتصادی گسترده‌ای را علیه روسیه اعمال کردند. موضوعی که نگرانی‌ زیادی را در روسیه ایجاد کرده است. به‌طوری‌که بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که از فردا دوشنبه که بازارهای مالی روسیه شروع به کار می‌کنند، شاهد سقوط اقتصادی بازارهای سهام و ارزش روبل روسیه خواهیم بود.

در همین راستا، خبرگزاری روسی اسپوتنیک مطلبی را منتشر کرده و به مقایسه نتایج تحریم‌های غرب علیه روسیه و ایران پرداخته است.

به نوشته این وب‌سایت، اگرچه تحریم‌های غرب به اقتصاد ایران آسیب رساند، اما نتوانست مانع از حرکت هسته‌ای تهران شود. آن‌ها همچنین نتوانستند منجر به سرنگونی رهبری فعلی ایران شوند.

آیا همین سناریو در روسیه رخ خواهد داد؟

طولی نکشید که غرب پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین که از پنجشنبه گذشته آغاز شد، تحریم‌های گسترده‌ای را علیه روسیه وضع کرد. سیاستمداران ارشد روسیه ازجمله ولادیمیر پوتین و سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه و همچنین چندین بانک بزرگ و شرکت‌های برجسته هدف قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، غرب همچنین موافقت کرده است که دسترسی دو بانک بزرگ روسیه به سیستم پرداخت بین بانکی جهانی، سوئیفت را قطع کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که تحریم‌های بیشتری همچنان ادامه دارد که یکی از آن‌ها می‌تواند قطع اینترنت کشور باشد.

ابزار قدرتمند؟

دکتر راز زیمت، محقق موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، متخصص مسائل روسیه نیست. تخصص اصلی او حول محور ایران و برنامه هسته‌ای آن می‌چرخد و به‌خوبی می‌داند که چرا چنین اقداماتی در مورد یک کشور اعمال می‌شود.

طی سال‌ها، وزارت خزانه‌داری آمریکا فشار اقتصادی خود را بر تعدادی از کشورها ازجمله کوبا، ونزوئلا، اتیوپی، ایران، عراق، افغانستان و بسیاری دیگر اعمال کرده است.

روسیه چندین بار در این لیست قرار گرفته است. در ابتدا در سال ۲۰۰۹ و پس از مرگ سرگئی ماگنیتسکی، وکیل روسی در سلول زندان نام روسیه برای تحریم مطرح شد. سپس، به دلیل الحاق خاک کریمه به روسیه بود که مجازات افزایش فشار اقتصادی بر مسکو را به دنبال داشت. اخیراً هم به دلیل مسمومیت آلکسی ناوالنی، منتقد کرملین که در حال حاضر در روسیه زندانی است، نام روسیه در فهرست تحریم مطرح شد.

 این اقدامات تنبیهی چقدر بر مسکو تأثیر گذاشت؟ زیاد نیست. کریمه به بخشی از فدراسیون روسیه تبدیل شده است و هیچ نشانه‌ای از عقب‌نشینی از آن مشهود نیست و ناوالنی همچنان در زندان است.

تحریم‌ها چقدر موثر هستند؟

غرب احتمالا از گذشته درس گرفته است. این بار تحریم‌ها شدیدتر و دامنه آن بیشتر خواهد بود، اما زیمت می‌گوید که لزوماً به هدف خود نخواهند رسید.

اما این دومی کمتر موثر است، به‌ویژه اگر اهداف غیرواقعی یا گسترده‌ای را هدف قرار دهد. اگر ایده اقدامات اعمال‌شده این باشد که کشوری را مجبور به اقدام علیه منافع ملی خود یا ترک سیاست خود کند، به‌سادگی کارساز نخواهد بود. در ایران، جایی که هدف از تحریم‌ها محدود کردن نیروی اتمی کشور بود، این‌طور نشد. علیرغم تحریم‌های متعدد اقتصادی که توسط آمریکا و متحدان غربی آن اعمال شده است، جمهوری اسلامی از تلاش خود برای دستیابی به چرخه سوخت هسته‌ای دست برنداشت. این تحریم‌ها به سرنگونی حکومت فعلی هم منجر نشدند.

حتی ازنظر اقتصادی نیز تا حدی باوجود ممنوعیت خرید نفت ایران، مشتریانی در آسیا مایل به خرید نفت خام ایران هستند که با همین روش این کشور توانست برخی از تحریم‌ها دور بزند.

 آیا این اتفاق در روسیه نیز خواهد افتاد؟

 ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه در سخنرانی تلویزیونی خود که استقلال دو جمهوری خودخوانده دونباس را به رسمیت شناخت، گفت که برای همه سناریوهای ممکن آماده است.

در سال‌های گذشته، روسیه خود را برای احتمال قطع اینترنت آماده کرده است. خود را برای جایگزینی سیستم سوئیفت با یک مشابه چینی یا روسی آماده کرده است و بر توسعه روابط با شرق، انباشت طلا و ارزهای خارجی تمرکز کرده است. اکنون تنها چیزی که باید دید این است که آیا این اقدامات برای سرپا نگه‌داشتن اقتصاد روسیه کافی است یا خیر.