داستان غرفه ایران در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی از یک آگهی در سال ۱۳۹۷ آغاز شد. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی که به نمایندگی از طرف دولت مسئول برپایی غرفه ایران در اکسپو ۲۰۲۰ شده بود با انتشار فراخوانی از شرکت‌های مشاور معماری با حداقل رتبه دو دعوت کرد تا در مسابقه طراحی مفهومی شرکت کنند.
از «تمامي شرکت‌هایی كه امكان و آمادگی لازم جهت خلق يک شاهكار به‌یادماندنی در برابر ساير كشورها را دارند» خواسته شد سالن ایران را به‌گونه‌ای طراحی کنند كه «موید و بيـانگر اهـداف كشـورمان در راسـتای موضـوع نمايشـگاه و موضـوع انتخاب‌شده از سوی ايران (پويايي) باشد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آنچه اجرا شد و شش ماه در دبی میزبان بازدیدکنندگانی از سراسر جهان بود فرسنگ‌ها با شاهکار فاصله داشت.
طرح‌های ارسالی ۳۰ شرکت در مرحله اول پذیرفته شد و از میان آن‌ها ده شرکت به مرحله دوم راه پیدا کردند.
هیئت‌داوران در خردادماه ۱۳۹۸ سه طرح را به‌عنوان نمونه‌های برتر انتخاب کردند. رتبه اول به طرح ارائه‌شده توسط شركت مشاور ره شهر، رتبه دوم به مهندسین مشاور روند طرح رسید و رنادیزاین سوم شد.
هیئت‌داوران همچنین اعلام کرد طرح‌های برگزيده صرفا به‌عنوان ايده مطرح بوده و برای نمايندگی غرفه جمهوری اسلامی ايران می‌بایست تغييرات لازم در معماری آن‌ها به عمل آيد.
اگرچه نمی‌توان تمام کم و کاستی‌ها را بر دوش طراحی نهاد اما شاید همین تغییرات درخواستی اولین خشت کج این بنا بود.
پس از بررسی‌های به‌عمل‌آمده از سوی ستاد اکسپو ۲۰۲۰ دبی و «با در نظر گرفتن صرفه و صلاح شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، طرح ارائه‌شده از سوی " شرکت مهندسین مشاور تغییر روند طرح" به‌عنوان طرح پاویون ایران در اکسپو دبی در نظر گرفته شد.» مقایسه طرح اولیه و طرح تایید شده نشان می‌دهد تغییرات بنیادی در آن ایجاد شده است.
به گفته مقامات ایران با روایتی از شهرزاد قصه‌گو و با شعار «ایران؛ تمدن کهن و استوار: تنوع اقوام و میزبان ملت‌ها» در پاویونی به وسعت ۲۰۱۴ متر که حدود ۱۴ میلیون درهم امارات و معادل سه میلیون و هشتصد هزار دلار برای آن خرج کرده، حاضر شد. درحالی‌که به گواه بازدیدکنندگان در این بنا نه اثری از شهرزاد قصه‌گو پیدا می‌شد نه از تنوع اقوام. فضاهای فروشگاهی داخل این مکان همان حکایت همیشگی مقامات جمهوری اسلامی در از دست دادن فرصت هاست.
نشید نبیان، یکی از طراحان سالن ایران درباره ناهمگونی طرح و محتوا به ایسنا گفت: «پس از انعقاد قرارداد ارایه خدمات فنی ـ مهندسی بنای پاویون ایران، متوجه شدیم که ساختاری که در آن پاویون‌ها طراحی و اجرا می‌شوند، به گونه‌ای است که مشاور طرح یا معمار کنترلی روی محتوای ارایه شده ندارد. علتش هم این است که شرکت نمایشگاه‌ها موظف هستند محتوای تولیدشده توسط نهادهای مختلف مدیریتی ـ حکومتی را در پاویون ایران به نمایش بگذارند.»
او درباره دخالت افراد و سازمان‌ها در نحوه پینش محتوای غرفه گفت: «هرکدام از وزارتخانه‌ها برداشتشان این بود که چون یکی از وزارت خانه‌های دولت جمهوری اسلامی ایران هستند، باید دستاوردهای خود را به پاویون جمهوری اسلامی ایران بیاورند.»
نتیجه کشمکش و سهم خواهی این سازمان‌ها و نهادها درنهایت غرفه ایران را تبدیل به یک سالت فروشگاهی بدون هیچ رابطه معنایی با بنای ساخته‌شده کرد. یکی از بخش‌های اصلی این بنا به نام تماشاخانه که برای نمایش ۱۶ مقصد گردشگری ایران در نظر گرفته‌شده بود از طرح حذف شد.
از دست رفتن این فرصت آن‌چنان روشن بود که صدای خبرگزاری فارس، رسانه نزدیک به حاکمیت را هم بلند کرد. نویسنده فارس پس از بازدید از این سالن نوشت: «پاویون گردشگری که می‌توانست برنامه‌های اصلی را در نمایش تمدن ایران به عهده بگیرد به ضعیف‌ترین شکل ممکن اجرا شد. صنایع‌دستی را باید در بخش تجاری می‌دیدیم. غذاهای سنتی را باید در رستورانی با صندلی‌های پلاستیکی مشاهده می‌کردیم. نمایش رقص‌های محلی روی کیفیت بد مانیتورها جلوه‌ای برای بازدیدکننده نداشت. نقص فراوان در اجزای پاویون‌ها کلیت آن را جذاب نمی‌کرد به همین دلیل بود که حتی غرفه فرش به‌عنوان مهم‌ترین محصول ایران برای گردشگران خارجی جذابیتی نداشت.»
داستان کم‌وکاستی‌ها در اجرای بنا هم ادامه داشت. گوی‌های سفالی آویزان در اطراف بنا با نمونه‌های چوبی جایگزین و بدون در نظر گرفته راهروها و درهای بنا نصب شد. به‌طوری‌که در هر گوشه‌ای این رشته‌ها را با مفتول‌های فلزی یا طناب پلاستیکی مهار کرده بودند تا مشکلی در رفت‌وآمد بازدیدکنندگان ایجاد نشود.
در اوج زمان فشار تحریم‌ها بر بدنه اقتصادی کشور، غرفه ایران نه در بخش کالاهای شناخته‌شده مانند زعفران، خشکبار و فرش توانست چشمی را به سوی خود بکشاند و نه در تجارت‌های منطقه‌ای مانند گردشگری پزشکی توانست نظری را جلب کند.
مانند صدها رویداد مشابه، اکسپوی دبی فرصتی بود که از دست رفت.
