دیده‌بان جهانی حقوق بشر با ابراز نگرانی از احتمال دسترسی طالبان به اطلاعات حساس بایومتریک شهروندان افغانستان، روز چهارشنبه، دهم فروردین، اعلام کرد که اگر طالبان به اطلاعات بایومتریک خبرنگاران، نظامیان، فعالان حقوق بشر و کارمندان دولت پیشین دسترسی پیدا کند، جان این افراد به خطر خواهد افتاد.

بر اساس تحقیقات سازمان دیده‌بان حقوق بشر، احتمال دارد طالبان برای بازداشت و آزار و اذیت نظامیان، خبرنگاران و شماری از کارمندان دولت پیشین افغانستان از اطلاعات شخصی آنان استفاده کرده باشد. ایالات متحد آمریکا، اتحادیه اروپا و بانک جهانی برای رساندن کمک به بخش‌های نظامی و غیرنظامی در افغانستان سیستم‌های مشخص ثبت اطلاعات شخصی -مثل اثر انگشت، اسکن چشم‌ و اطلاعات وابستگان افراد- ایجاد کرده بودند.

اکنون دیده‌بان جهانی حقوق بشر می‌گوید که این کشورها و سازمان‌ها در مورد احتمال دسترسی طالبان به اطلاعات شخصی نظامیان و غیرنظامیان در افغانستان ارزیابی‌هایی انجام داده تا دریابد چگونه می‌تواند این افراد را از هر نوع آسیبی دور نگه دارد.

در این پژوهش، دیده‌بان حقوق بشر با ۱۲ شهروند افغانستان که در زمینه بایومتریک متخصص‌اند و نیز شش قاضی گفت‌وگو کرده است. این سازمان با پنج پژوهشگر حریم خصوصی و حقوق بشر که در مورد مستندات سیستم‌های بایومتریک که طالبان به آن‌ها دسترسی دارند، تحقیق می‌کنند، صحبت کرده و با سه کارمند سازمان ملل متحد که در حوزه افغانستان کار می‌کنند و نیز دو افسر ارتش ایالات متحده آمریکا که در افغانستان مستقر بودند، نیز گفت‌وگوهایی انجام داده است.

بر اساس این پژوهش، طالبان در نوامبر ۲۰۲۱، یک فرمانده ارتش پیشین را که در افغانستان مانده بود، بازداشت کردند و او ۱۲ روز زندانی طالبان بود. طالبان اثرانگشت او را گرفتند و چشم‌هایش را اسکن کردند و گفتند اگر بررسی‌ها نشان دهد که او یک نظامی است، کشته خواهد شد. خوشبختانه طالبان نتوانستند اطلاعات بایومتریک او را که در دولت پیشین ثبت شده بود، پیدا کنند و او نجات یافت.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید که در دولت پیشین، شش پایگاه ذخیره اطلاعات بایومتریک برای ثبت اطلاعات نظامیان و غیرنظامیان در افغانستان ایجاد شد که اطلاعات نظامیان، خبرنگاران، فعالان حقوق بشر و کارمندان دولت را ثبت می‌کرد. از سیستم بیومتریک ملی افغانستان برای صدور گذرنامه استفاده می‌شد، سیستم شناسایی بایومتریک وزارت دفاع ملی برای ثبت اطلاعات بیومتریک نظامیان بود، سیستم شناسایی بیومتریک وزارت کشور برای ثبت اطلاعات مجرمان و نیروهای پلیس استفاده می‌شد و سیستم بایومتریک اداره امنیت ملی، سیستم بایومتریک دادگاه عالی و سیستم بیومتریک شماری از وزارتخانه‌ها و نهاد‌های مستقل اداری در مجموع شش پایگاه داده‌ بیومتریکی بودند که اطلاعات شخصی افراد در آن‌ها ثبت می‌شد.

بنا بر اعلام دیده‌بان حقوق بشر، نهادهای حقوق بشری و حامی رسانه‌ها حالا از دسترسی طالبان به اطلاعات این سیستم‌ها نگران‌اند. البته یک مشاور دولت پیشین در اینکه طالبان به این سیستم‌های ثبت اطلاعات دسترسی پیدا کرده‌ باشند، ابراز تردید کرده است.

بر اساس اطلاعاتی که دیده‌بان حقوق بشر کسب کرده، طالبان کسانی را که از آن‌ها انتقاد می‌کنند بازداشت و اذیت می‌کند و این نهاد از ۱۵ اوت تا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱، تعداد ۴۷ مورد قتل یا ناپدید شدن نظامیان و شبه‌نظامیانی را که با دولت پیشین کار می‌کردند ثبت کرده است. این سازمان همچنین قتل حدود ۱۳۰ نفر از نظامیان و وابستگانشان را که گمان می‌رود به دست طالبان کشته شده باشند، مستند کرده است.

طالبان پیش از این بارها خبرنگاران، زنان، فعالان حقوق بشر و دگرباشان جنسی را تهدید کرده است و بسیاری از افراد تحت خطر پس از ۱۵ اوت ۲۰۲۱ خود را مخفی کرده‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر به گزارش‌ رسانه‌ها در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ اشاره می‌کند که گفته می‌شد طالبان با استفاده از دستگاه‌های بیومتریک شماری از مسافران ماشین‌ها را که نظامی بودند، شناسایی می‌کردند و می‌کشتند. عزیز رفیعی، رئیس مجتمع جامعه مدنی افغانستان، گفت: «جامعه جهانی فکر می‌کند به ما کمک کرده است اما با سرنوشت مردم افغانستان بازی کرد و سیستم‌های را ایجاد کرد که در نهایت برای مردم افغانستان خطرناک است.»

بنا بر اعلام دیده‌بان حقوق بشر، طالبان پیش از این شماری از کسانی را که در راه‌اندازی سیستم‌های بایومتریک کار کرده بودند بازداشت کرد تا به اطلاعات شخصی افراد دسترسی داشته باشند اما موفق نشد. با این حال، نوازالدین حقانی، یک فرمانده طالبان، در مصاحبه‌ای با یک رسانه آنلاین گفت که افرادش از دستگاه‌های بیومتریک ساخت آمریکا استفاده می‌کنند.

او گفته بود: «خبرنگارانی که به دلیل داشتن دلار در جیبشان تا چند روز پیش پارس می‌کردند، نمی‌توانند در امان باشند.»

دیده‌بان حقوق بشر به کشورها و سازمان‌های بین المللی توصیه می‌کند از سیستم‌های بیومتریک محافظت کنند و اجازه ندهند طالبان به این سیستم‌ها دسترسی پیدا کنند.