هم‌زمان با کارزار گسترده روسیه برای استخدام نیروهای داوطلب سوری برای جنگ در اوکراین، گزارش‌ها حاکی از عقب‌نشینی جنگجویان گروه امنیتی «واگنر» از نقاط استقرار آن‌ها در کشورهایی مانند لیبی و سوریه است. قرار است این نیروها به منطقه دونباس اعزام شوند که روسیه آن را هدف اصلی «عملیات نظامی» خود می‌داند که در ۲۴ ماه فوریه گذشته آغاز شد. انتظار می‌رود عقب‌نشینی جنگجویان گروه واگنر از مناطق استقرار آن‌ها در آفریقا، منجر به ایجاد خلاء قدرت و تشدید تنش‌هایی شود که به گفته کشورهای غربی، روسیه از طریق شرکت امنیتی خصوصی خود در آن‌ها مداخله دارد.
در ۲۵ ماه مارس سال جاری میلادی، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر این که نیروهای وابسته به گروه واگنر در حال عقب‌نشینی هستند. سپس یک مقام آمریکایی به روزنامه نیویورک‌تایمز گفت که این گروه امنیتی نه تنها نیروهای خود را با هدف استقرار آن‌ها در شرق اوکراین، از لیبی خارج می‌کند، بلکه تجهیزات نظامی، توپخانه، پدافند هوایی، و رادارهایی را که در لیبی از آن‌ها استفاده می‌کرد، نیز انتقال می‌دهد. این مقام آمریکایی فاش کرد که نیروهای مسلح روسیه با استفاده از هواپیماهای باربری نظامی، در برنامه انتقال جنگجویان و تجهیزات نظامی از لیبی، به گروه واگنر کمک می‌کنند.
سه روز بعد (در ۲۸ مارس)، وزارت دفاع بریتانیا در گزارش اطلاعاتی روزانه خود درباره جنگ در اوکراین، تایید کرد: «شرکت امنیتی خصوصی واگنر در حال اعزام نیرو به شرق اوکراین است و انتظار می‌رود این گروه بیش از هزار مزدور جنگی، از جمله فرماندهان ارشد را برای تصدی عملیات جنگی در شرق اوکراین مستقر کند.» در این گزارش خاطرنشان شده است که با توجه به افزایش میزان تلفات و مواجه شدن حمله با بن‌بست، روسیه احتمالا ناگزیر شده است که نیروهای واگنر را از آفریقا و سوریه به اوکراین انتقال دهد و در قیاس با سایر عملیات نظامی خود، اولویت بیشتری برای جبهه جنگ در اوکراین قایل شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
یک مقام غربی در گفت‌وگو با نشریه الشرق الاوسط گفت، هرچند بریتانیا از پرداختن به جزییات بیشتر در مورد چگونگی «تغییر اولویت‌ها» در مناطق تنش، چه در آفریقا و چه در سوریه، خودداری می‌کند، معتقد است که «تصمیم ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، به استفاده از مزدوران جنگی در اوکراین، نشان‌دهنده ناامیدی فزاینده او نسبت به جنگ است؛ به ویژه پس از آن‌که عملیات نظامی روسیه در اوکراین با شکست مواجه شد. این مقام غربی به اقدام‌های جدید بریتانیا در هفته گذشته علیه «گروه واگنر» اشاره کرد که مشتمل بر مجموعه‌ای از تحریم‌های وزارت امور خارجه علیه ثروتمندان روس (الیگارشی) و گروه‌های مختلف روسی است.
از سوی دیگر، سخنگوی ستاد فرماندهی ارتش آمریکا در آفریقا (AFRICOM) در پاسخ به سوال الشرق الاوسط، گفت که ستاد فرماندهی ارتش ایالات متحده از گزارش‌هایی که در مورد عقب‌نشینی نیروهای واگنر از مناطق استقرار آن‌ها منتشر شده است، آگاهی دارد. او افزود که خروج این نیروها از منطقه به منظور انتقال آن‌ها به شرق اوکراین است تا در جنگ کنونی روسیه علیه اوکراین شرکت کنند. با این حال، سخنگوی ستاد فرماندهی ارتش آمریکا در آفریقا ضمن خودداری از اظهار نظر در این باره که «عقب‌نشینی گروه امنیتی روسی واگنر ممکن است خلاء قدرت در شمال آفریقا ایجاد کند»، گفت: «مزدوران واگنر در عملیات خشونت‌آمیز و وحشتناک علیه غیرنظامیان و نقض حقوق بشر در بسیاری از کشورهای آفریقایی نقش داشته‌اند». او افزود «هر جا واگنر قدم می‌گذارد، بی‌ثباتی آن را دنبال می‌کند.»
البته موضع این سخنگو می‌تواند در چارچوب سیاستی بیان شود که ستاد فرماندهی ارتش آمریکا در آفریقا، آن را با هدف برجسته کردن آنچه آمریکایی‌ها «عواقب ناگوار» مداخله‌های روسیه در کشورهای آفریقایی، مانند لیبی، مالی و جمهوری آفریقای مرکزی می‌دانند، پیش می‌برد.
هرچند آمریکا احتمال وقوع آشفتگی را نزدیک نمی‌داند، اما عقب‌نشینی نیروهای واگنر از برخی از کشورهای آفریقایی، مانند مالی، می‌تواند منجر به خلاء واقعی قدرت شود؛ به ویژه از آن رو که کشور مالی از سال‌ها پیش به این سو به کانون فعالیت گروه‌های مسلح بسیاری، از جمله القاعده و داعش، تبدیل شده است. حدود دو سال پیش، هنگامی‌که شورای نظامی حاکم در مالی از گروه امنیتی روسی واگنر درخواست کمک و همکاری کرد، روابط مالی با کشورهای غربی، به ویژه با فرانسه، به وخامت گرایید و این امر باعث شد فرانسه میزان مشارکت خود را در مبارزه علیه گروه‌های افراطی در منطقه به شدت کاهش دهد. بنابراین، در صورت عقب‌نشینی نیروهای گروه واگنر از مالی، اگر عملا رخ دهد، ارتش مالی به‌تنهایی در معرض رویارویی با القاعده و داعش قرار خواهد گرفت.
در مورد لیبی، به نظر نمی‌رسد که عقب‌نشینی واگنر تأثیر قابل‌توجهی بر واقعیت‌های میدانی داشته باشد، زیرا جبهه‌های درگیری بین نیروهای شرق و غرب این کشور از بهار سال ۲۰۲۰، زمانی که مصر «خط قرمزی» را از شهر سرت تا جفره تعیین کرد و پیشروی نیروهای غرب لیبی مورد حمایت ترکیه به سمت آن ممنوع شد، متوقف شده است. نیروهای واگنر در سرت و جفره و در برخی دیگر از مناطق لیبی مستقر هستند، اما هنوز مشخص نیست که آیا آن‌ها عملا عقب‌نشینی کرده‌اند، یا شمار نیروهای خود را در نقاط یادشده کاهش داده‌اند.
در جمهوری آفریقای مرکزی، گروه واگنر از سال‌ها پیش به این سو متحد اصلی دولت فوستن-آرکانژ توادرا، رئیس جمهوری این کشور، بوده است. این در حالی است که دولت جمهوری آفریقای مرکزی حداقل ۲۰ سال است که به آشفتگی شدیدی دچار است و نیروهای دولتی تنها کنترل شهر بانگی، پایتخت کشور، را در دست دارند، اما در استان‌هایی که گروه‌های مسلح در آن‌ها مستقرند، دولت هیچ‌گونه کنترلی بر اوضاع ندارد. از سال ۲۰۱۷، زمانی که نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد توانایی کمک به دولت را برای مقابله با گروه‌های شورشی از دست دادند، رئیس جمهوری این کشور به «گروه واگنر» روی آورد. البته روس‌ها در حال حاضر تنها در مسائل امنیتی از دولت بانگی حمایت نمی‌کنند، بلکه در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی نیز با آن همکاری دارند.
برگرفته از روزنامه شرق الاوسط
