هفت روز پایانی ماه سپتامبر به عنوان هفته ناشنوا نامگذاری شده است و روز ۳۰ سپتامبر به عنوان روز ناشنوا در دنیا شناخته شده است.

این افراد در تمام دنیا با مشکلات بسیاری مواجه هستند. اما پیچیدگی‌های زندگی این افراد در ایران بیشتر از سایر کشورهاست. محرومیت از آموزش‌های مناسب و فراگیر، نبود مترجم در ادارات دولتی و بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، محروم بودن از حقوق اجتماعی و شهروندی، کمبود امکانات درمانی، نبود فرصت‌های کاری مناسب برای افراد کم شنوا یا ناشنوا و مهم‌ترین مورد نبود سمعک برای این افراد از جمله مشکلات ناشنوا و کم شنوایان در ایران است.

در ایران ۲۰ هزار ناشنوا منتظر سمعک هستند. با توجه به قیمت بالای سمعک در ایران که حدود ۸ میلیون تومان است افراد بسیاری توان پرداخت آن را نداشته و از شنیدن محروم می‌شوند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا سمعک به صورت رایگان در اختیار این افراد قرار می‌گیرد.

براساس اعلام فدراسیون جهانی ناشنوایان، در ایران بنا به آمار منتشر شده بهزیستی، هم اکنون ۲۱۱ هزار و ۳۴۶ هزار نفر ناشنوای شدید یا مطلق تحت حمایت این سازمان قرار دارند.

ناشنوایی معلولیت پنهان است

مهرماه سال ۱۳۹۶ گروهی از ناشنوایان با برگزاری تجمع اعتراض آمیز در مقابل شورای شهر تهران نسبت به شرایط خود و مشکلاتی که با آن مواجه هستند از مسئولان گلایه کردند. آن‌ها از به کارگرفته نشدن در مشاغل دولتی و نبود فرصت برابر برای مشارکت اجتماعی ناشنوایان گلایه داشتند. نبود زیرنویس فارسی برای برنامه‌های تلویزیون، حق تجویز سمعک، حق مسکن و استخدام با استفاده از سهمیه سه درصد در سازمان‌های دولتی، حق کاشت حلزون بجای دادن سمعک دیجیتال پیشرفته، محرومیت از آموزش مناسب و به کار گرفته نشدن ناشنوایان و کم شنواها در ادارات دولتی و غیردولتی از مهمترین مشکلات بیان شده از طرف این افراد است.

نبود امکانات مناسب برای این افراد بعضا خانواده‌های آن‌ها را مجبور به کوچ اجباری از شهرهای خود به تهران می‌کنند.

زبان اشاره یا حرکات موزون

خرداد ماه سال گذشته نیز در مراسمی که در مصلای تهران برگزار شده بود، از اجرای گروهی از زنان و دختران ناشنوا به زبان اشاره جلوگیری شد. مسولان مصلا گفته بودند: چون اجرای آنها «شبیه حرکات موزون است» ادامه اجرا باید متوقف شود.

به گفته مسئول گروه ناشنوایان، دلیل جلوگیری از اجرای این برنامه شباهت آن به اجرای رقص عنوان شده بود. وی توضیح داده بود: «بعد از اجرای دو برنامه به زبان اشاره درباره امام هشتم شیعیان و ماه رمضان متاسفانه مردمی که ناشنوا را نمی‌شناسند خیلی راحت آمدند و اعلام کردند که نباید اجرا کنند. من برای همه کسانی که می‌گویند از معلولین حمایت می‌کنیم اما در چنین مواقعی حق و حقوق ناشنوایان را پایمال می‌کنند، متاسفم».

اجرای گروه ناشنوایان بخشی از برنامه‌های نمایشگاه قرآن بود که به مناسبت ماه رمضان در مصلای تهران برگزار شده بود.

سال‌های محرومیت از همه چیز

از سوی دیگرمدیرکل بهزیستی اصفهان نیز در گفت و گو با خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا به مناسبت هفته ناشنوایان گفته است: «ناشنوایان به دلیل عدم برقراری ارتباط با افراد جامعه نمی‌توانند از امکانات تفریحی، رسانه‌ای و فرصت‌های اقتصادی استفاده کنند».

وی توضیح داده است که ناشنوایان در برقراری ارتباط و انجام کارهای اداری خود در دستگاه‌های دولتی و غیردولتی با مشکل مواجه هستند که این مساله به‌عنوان یکی از مشکلات آنها محسوب می‌شود.

به گفته وی مشکل ارتباطی در زمان حاضر مهم‌ترین مشکل این افراد است.

مرضیه فرشاد با بیان این که ناشنوایان محدودیت‌ها و مشکلات زیادی در حوزه ارتباطی و شنوایی دارند، تصریح کرد: «این افراد نمی‌توانند از امکانات شهری، آموزشی، فرهنگی، هنری و رسانه ملی به خوبی استفاده کنند. ضعف در برقراری ارتباط کلامی با جامعه و نبود اشتغال با توجه به ذهنیت خلاق آنان از جمله اساسی‌ترین مشکلات ناشنوایان به شمار می‌رود. وام و تسهیلات اشتغال و ساخت مسکن بر اساس دستورالعمل‌های بهزیستی به همه معلولان پرداخت می‌شود و در این زمینه اعتبار خاصی ویژه ناشنوایان در نظر گرفته نشده است».

۱۷ سال تلویزیون برای ناشنوایان نامفهوم بوده است

در عین حال در جلسه کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت که با حضور فاطمه سعیدی نماینده مردم تهران که به تازگی در مجلس برگزار شده است، احسان شاهوردی مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان ایران در بیان بخشی از مشکلات ناشنوایان، به مشکل استفاده از زبان اشاره پرداخته و توضیح داده است: «در برخی موضوعات، ناشنوایان یک نظر دارند و سازمان بهزیستی نظری متفاوت دارد».

وی توضیح داده است: «فرد ناشنوا، زبان اشاره مورد استفاده در تلویزیون را واقعا متوجه نمی‌شود. پس این افراد در تلویزیون چه می‌کنند؟ ۱۷ سال است که صداوسیما در مورد زبان ناشنوایان کار می‌کند که جای تقدیر دارد، اما نکته اینجاست که روش آنها در این زمینه در طول این سال‌ها اشتباه بوده است».

شاهوردی خاطرنشان کرد: «تیرماه پارسال پس از مدت‌ها تلاش توانستیم یک جلسه با صداوسیما داشته باشیم و این موضوع نارسایی زبان اشاره صدا و سیما را مطرح کردیم. جالب اینجا بود که دهانشان از تعجب بازماند که یعنی ما ۱۷ سال بیهوده کار کردیم. در واقع باور نکردند کارشان اشکال دارد. تا اینکه در یک کنگره بزرگ ناشنوایان که سال گذشته در تبریز برگزار شد از صداوسیما دعوت کردیم تا آنها هم در این کنگره شرکت کنند و خودشان در مورد این موضوع از ناشنوایان حاضر در کنگره تحقیق و بررسی کنند. اما سازمان بهزیستی مانع شده و گفت هر نظرسنجی در مورد معلولان باید از کانال بهزیستی باشد. مگر بهزیستی نیازهای ما را بهتر از خودمان می‌داند؟»

مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان ایران با انتقاد از نبود زیرنویس در برنامه‌های صداوسیمای ملی گفت: «وقتی این مطالبه را مطرح کردیم گفتند این کار بودجه می‌خواهد و صداوسیما بودجه ندارد! واقعیت این است که آنچه در صداوسیما وجود دارد زبان اشاره نیست بلکه زبان فارسی است که با شکل و شمایل اشاره نمایش داده می‌شود و این با زبان اشاره‌ ناشنوایان تفاوت دارد. ضمنا مترجمی باید این کار را انجام دهند که کارش مورد تأیید جامعه هدف باشد. این اشکال در صداوسیما را به راحتی می‌توان از یک نظرسنجی دریافت که اجازه آن را نمی‌دهند».

در ادامه این جلسه، رضا غلامی سلطان مرادی، رئیس کارگروه ناشنوایان سازمان بهزیستی کشور قابل فهم نبودن زبان اشاره در رسانه ملی را طبیعی دانسته و گفته است: «زبان اشاره مورد استفاده در سیما به‌دلیل اختلاف سطح سواد، گویش‌های مختلف و مسائل آموزشی برای همه ناشنوایان قابل فهم نیست که طبیعی است. این کار با کمک انجمن ملی زبان اشاره، انجمن خانواده ناشنوایان، کانون ناشنوایان و شبکه سراسری تشکل‌های ناشنوایان و دیگر سازمان‌های مردم‌نهاد در حال انجام است».

وی گفته است: «آنچه می‌گویند که زبان اشاره در سیما برای ناشنوایان مورد اختلاف هست و مورد فهم همه نیست، صحت دارد چون همه ناشنوایان سطح سواد و آموزشی یکسانی ندارند و عده‌ای از آنان زبان اشاره محلی خود را می‌دانند و براساس زبان اشاره محلی صحبت می‌کنند».