محمد آصف فکرت، پژوهشگر و ادیب معروف افغانستانی، روز چهارشنبه، هفتم اردیبهشت (۲۷ آوریل)، در سن ۷۶ سالگی در کانادا درگذشت. او از چهره‌های شناخته شده حوزه ادبیات فارسی در افغانستان و ایران بود و سال‌های زیادی را در ایران به فعالیت‌های ادبی گذراند. او یکی از دوستان بسیار نزدیک محمدعلی اسلامی ندوشن بود و در کانادا نیز با هم رابطه نزدیکی داشتند. در روز درگذشت اسلامی ندوشن، آصف فکرت هم به کما رفت و دو روز بعد او نیز به دوست قدیمی خود پیوست.

آصف فکرت زاده هرات است اما او کمترین بخش عمر خود را در این شهر که به مهد فرهنگ و ادب فارسی معروف است، گذراند. او در سال ۱۳۲۵ متولد شد. دوره ابتدایی مدرسه را در مدرسه موفق هروی و دبیرستان را در مدرسه عالی سلطان غیاث‌الدین غوری در هرات به پایان رساند. پس از آن، در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشکده ادبیات دانشگاه کابل مدرک کارشناسی گرفت اما مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته روزنامه‌نگاری از دانشگاهی در هند اخذ کرد.

فکرت پس از بازگشت به افغانستان، به کار نویسندگی و روزنامه‌نگاری پرداخت. او در سال ۱۳۵۹، به استان فاریاب در شمال افغانستان نقل‌مکان کرد و چند سالی به عنوان مدیرمسئول روزنامه فاریاب مشغول به کار شد. آصف فکرت در نشریاتی همچون «کتاب»، روزنامه «بیدار»، روزنامه «انیس» و روزنامه «جمهوریت» در سمت‌های گوناگون فعالیت داشت و در دو شهر مزارشریف و قندوز نیز روزنامه‌هایی را بنیان گذاشت. او عضو انجمن تاریخ آکادمی علوم افغانستان نیز بود.

در سال ۱۳۵۸، زمانی که روس‌ها به افغانستان هجوم آوردند، آصف فکرت عرصه را در افغانستان بر خود تنگ دید و در سال ۱۳۶۱، به ایران مهاجرت کرد و در مشهد ساکن شد. او خیلی زود به عنوان فهرست‌نگار در کتابخانه آثار خطی آستان قدس رضوی، آغاز به کار کرد. از سال ۱۳۶۵ هم در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، فعالیت‌های پژوهشی خود را پیش برد. آصف فکرت در طول این سال‌ها بیش از ۱۰۰ مقاله علمی برای نشریات معتبر ایران نوشت و به تالیف و ویرایش مقالات به‌ویژه در حوزه افغانستان همت گماشت.

او در سال ۱۳۷۷، به کانادا مهاجرت کرد و تا زمان مرگش در کانادا ماند. از فکرت علاوه بر بیش از ۱۰۰ مقاله، حدود ۲۰ عنوان کتاب منتشر شده که از جمله این کتاب‌ها می‌توان به «فارسی هروی» در مورد لهجه مردم هرات، کتاب «لهجه بلخ» برای فهم بهتر سخن مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، «گزارش سفارت کابل و کرسی‌نشینان کابل» که احوال دولتمردان افغانستان در زمان امیر امان‌الله خان را مطرح می‌کند، اشاره کرد. او کتاب‌های زیادی را هم ترجمه کرد که از جمله‌ آن‌ها می‌توان «م‍ی‍خ‌ اول‌ ب‍ر ت‍اب‍وت‌ اس‍ت‍ع‍م‍ار»، «م‍اج‍راه‍ای‌ ش‍گ‍ف‍ت‌‌ان‍گ‍ی‍ز ال‍درد پ‍ات‍ن‍ج‍ر در اف‍غ‍ان‍س‍ت‍ان»‌، «افغانان» نوشته مونت استوارت الفنستون و «مقدمه‌ای بر فقه شیعه» نوشته حسین مدرسی طباطبایی را نام برد.

آصف فکرت از چهره‌های تاثیرگذار بر حوزه ادبیات فارسی بود و در کنار دیگر فعالیت‌های فرهنگی، شعر نیز می‌سرود. از او دو مجموعه شعر به نام‌های «نکهت خاک ره یار» و «نسیم شیدایی» چاپ شده است.

محمد علی اسلامی ندوشن که از دوستان بسیار نزدیک و صمیمی آصف فکرت بود، در کتاب «صفیر سیمرغ» درباره آصف فکرت نوشته است: «روز دوم اقامت من در مزارشریف بود [تابستان ۱۳۴۹] که آقای محمد آصف فکرت، معاون اداره اطلاعات و کلتور [فرهنگ] بلخ و از شعرای جوان افغانستان، به دیدنم آمد. فکرت به نظر من جوانی آمد که در فرهنگ و ادبیات کشور خود موثر واقع خواهد شد. او خوش‌فهم‌، جدی و باشخصیت است.»

کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، در پیام تسلیتی به مناسبت مرگ آصف فکرت نوشت: «خبر درگذشت استاد محمد آصف فکرت، نسخه‌پژوه و فهرست‌نگار دانا و مصحح و مترجم و شاعر توانا، را با اندوه و دریغ بسیار دریافت کردم. او همه عمر را در دلبستگی و خدمت به زبان فارسی گذراند. فکرت‌ زاده هرات بود و آن گنجینه پرشکوه تاریخ و فرهنگ و هنر، گوهرهایی شاهوار در جان گرامی او به ودیعه نهاده بود.»

کاظم کاظمی، از شاعران مطرح افغانستانی، در مقدمه‌ای که بر شرح کتاب «لهجه بلخ» او در وب‌سایتش می‌نویسد که آصف فکرت با تسلطی که بر متون کهن فارسی و نیز زبان فارسی نقاط گوناگون افغانستان داشت، در کتاب ۲۷۰ صفحه‌ای «لهجه بلخ»، به مشابهت‌های زبان شعری مولانا با زبان فارسی افغانستان، به ویژه منطقه بلخ پرداخت و بدین ترتیب بسیاری از مشکلات زبانی این اشعار را حل کرد. به گفته کاظمی، کتاب لهجه بلخ برای تمام فارسی‌زبانان به خصوص ایرانی‌ها بسیار سودمند است؛ زیرا به فهم برخی از اشعار مولانا که احساس می‌شود مشکلی دارند ولی در اصل به دلیل وامداری مولانا به لهجه بلخی سروده شده‌اند، کمک زیادی می‌کند.

آصف فکرت در زمان مرگ ۷۶ سال داشت و از او چهار فرزند به نام‌های گوهرشاد، نوش‌آفرین، آرش و شاهرخ باقی مانده است.