دو گزارش اتاق بازرگانی ایران نشان می‌دهد جمهوری اسلامی مترصد امضای توافق‌نامه برجام با هدف بهره‌برداری اقتصادی از جنگ روسیه علیه اوکراین است و ادامه این جنگ را زمینه‌ساز بروز برخی شورش‌ها در کشورهای اسلامی می‌داند.
در یکی از این گزارش آمده اروپا در پی حمله روسیه علیه اوکراین، به دنبال جایگزینی برای گاز روسیه است که ایران یکی از پنج کشور با بیشترین ذخایر گاز در جهان و مجاورت جغرافیایی با قفقاز، گزینه مناسبی برای این جایگزینی می‌تواند باشد.
این گزارش اظهار امیدواری کرده جمهوری اسلامی با امضای هرچه سریع‌تر توافق‌نامه احیای برجام، «فرصت مناسب فروش محصولات پتروشیمی و نفت خود» که از جنگ روسیه و اوکراین به دست آمده را از دست ندهد.
در این گزارش آمده «اگر توافق صورت نگیرد، این اتفاق به صنعت پتروشیمی آسیب خواهد زد»، آن‌هم در شرایطی که «جنگ اوکراین باعث افزایش نرخ کامودیتی‌ها و نفت و گاز شده که عملا شرایط خوبی برای صنعت پتروشیمی ایران به وجود آورده است.»
اتاق بازرگانی در گزارش خود اضافه کرده کاهش فروش نفت روسیه به اروپا در پی این جنگ، «فرصت طلایی برای ایران بوجود» خواهد آورد.
این گزارش اضافه کرده ایران در حال حاضر «نفت زیادی در حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت در کشتی ها و بنادر و محل‌های مختلف ذخیره دارد که به طور قطع با احیای برجام آنها را با قیمت خوبی می‌تواند بفروشد و درآمد بالایی کسب کند.»
این اتاق در بخش دیگری از گزارش خود آورده «مذاکره کنندگان ایرانی در مذاکرات هسته‌ای، تحولات اخیر در اوکراین و پیامدهای آن را فرصتی مناسب و برای پافشاری بر خواسته‌های» خود می‌دانند.
این گزارش درباره تاثیر جنگ روسیه علیه اوکراین هم نوشته این جنگ «می‌تواند تاثیرات منفی بر بورس ایران داشته باشد.»
اتاق بازرگانی نوشته «اگر این جنگ باعث برهم خوردن مذاکرات هسته‌ای شود، محتمل‌ترین اتفاق افزایش قیمت دلار است که این امر می‌تواند باعث رشد قیمتی سهام دلاری بازار مانند گروه شیمیایی و معدنی شود.»
در گزارش اتاق بازرگانی ایران آمده در صورتی که توافق‌نامه برجام احیا نشود در بلندمدت «به شدت به ضرر شرکتهای صادرات و واردات‌محور شده و تحریمها باعث استهلاک شدید در صنایع کشور» خواهد شد.
آن‌طور که در این گزارش آمده «مدت‌هاست صنایع اساسی بورسی و غیر بورسی ایران {به خاطر تحریمها} اورهال و نوسازی نداشته‌اند که مشکلات زیادی در بسیاری از شرکت‌ها رخ داده که قطعی برق و گاز» از جمله این مشکلات است.
این گزارش هشدار داده است: «در صورت ادامه تحریمها، این استهلاک افزایش یافته و صنایع آسیب شدیدی می‌بینند که برای راه‌اندازی مجدد آنها هزینه سرسام آوری نیاز است.»
اتاق بازرگانی درباره عواقب ادامه جنگ روسیه علیه اوکراین بر اقتصاد ایران هم نوشته که «ایران در زمینه کالاهای اساسی وابستگی بالایی دارد، یکی از راه‌های تامین این نوع کالاها از طریق روسیه، اوکراین، آرژانتین، برزیل و هند است» و ادامه جنگ «می‌تواند باعث افزایش قیمت و کمبود کالا در ایران شده و تاثیر منفی بر بازار داخلی داشته باشد.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در بخش دیگری از این گزارش چنین ابراز نگرانی شده که «احتمال درگیری کشورهای منطقه در این جنگ، باعث ناآرامی در منطقه خواهد شد و شرایط سرمایه‌گذاری در منطقه و به خصوص در ایران را تحت تأثیر خود خواهد گذاشت.»
این گزارش اضافه کرده «با توجه به وقوع درگیری و اعمال تحریم‌هایی علیه روسیه، احتمال کارشکنی روس‌ها در روند مذاکرات هسته‌ای و ایجاد مشکل در امضای توافق وجود دارد.»
در گزارش اتاق بازرگانی ایران همچنین آمده «تاثیر احتمالی دیگر این جنگ بر بازار ایران می‌تواند افزایش قیمت نهادههای دامی باشد. از آنجا که اوکراین از بزرگترین تولید کننده ذرت و گندم در اروپاست، جنگ در این کشور می تواند باعث افزایش قیمت غذای دام شده و از این جهت که بیشتر غذای دام در کشور ما وارداتی است، این اتفاق می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش سودآوری شرکتهای دامی و زراعتی شود.»
جنگ اوکراین و اختلال در زنجیره تامین غذای حلال
در دومین گزارش اتاق بازرگانی ایران هم که تازگی منتشر شده، آمده که جنـگ اوکرایـن تاثیـرات قابـل توجهـی بـر بـازار مـواد غذایـی و امنیـت غذایـی کشورهای اسلامی و بـازار موسـوم بـه حلال گذاشـته اسـت.
برپایه داده‌های این گزارش، بخـش قابـل توجهـی از کشورهای اسلامی بـه واردات مـواد غذایـی از روسیه بـه اوکرایـن بـه شدت وابسته است و شـرایط جنگـی باعث شـده تـا زنجیره ارزش دچار اختلال شده و کمبود و گرانی مـواد غذایـی در ایـن کشـورها بـه طـور فزاینـده‌ای احسـاس شود.
آن‌طور که در این گزارش آمده در برخی موارد تـا ۵۰ درصد واردات بعضی مـواد غذایـی کشورهای اسلامی از اوکراین و روسیه تامین می‌شود.
این گزارش می‌گوید عربستان سعودی حدود نیمی از گنــدم مــورد نیــاز خــود را از روسیه و اوکراین وارد می‌کنــد.
روسیه همچنین بزرگترین تامین کننده گندم امارات اسـت و سهم ۵۰ درصدی در واردات گندم ایـن کشور دارد. حدود ۷۳ درصد از روغـن آفتاب‌گـردان امارات از اوکرایت و هفت درصد آن از روسیه وارد می‌شـود.
در سـطح کلان‌تر شورای همکاری خلیـج فـارس هم حدود ۹۰ درصد مـواد غذایـی مـورد نیـاز خـود را از خارج وارد می‌کنـد.
این گزارش اضافه کرده کشـورهای عضو این شـورا بـرای مقابلـه بـا ایـن وضعیـت، نظارت‌هـا بـر بـازار را تشدید کــرده و واردات از آمریکای لاتین را افزایش داده‌انــد.
آنها همچنین کمک‌هــای مالی بــه کشورهای شمال آفریقا بـه ویـژه مصـر و الجزایـر بـرای مقابلـه بـا ناامنی فزاینده غذایی را افزایـش داده‌انـد.
اوکراین صادر کننده اصلی گندم، غلات، روغـن آفتاب‌گـردان و سایر محصولات غذایی بـه آفریقاست و در شرایط کنونی کاهـش صـادرات باعث شـده امنیت غذایی کشورهایی مانند تونس آسیب‌پذیر شـود.
آسیب‌پذیری در کشورهای فقیر آفریقایی بیـش از تونس، مصر و الجزایر اسـت و در صورتـی کـه جنـگ اوکراین تـا تابسـتان، فصـل برداشت محصـولات کشـاورزی ادامه یابد، ناامنی غذایی در طیفی از کشورهای اسلامی تشدید خواهـد شـد و جایگزین کردن واردات از اوکراین و روسیه بـرای ایـن کشور‌ها بسیار دشوار خواهد بود.
واردات از کشورهایی مانند هنـد و استرالیا و آرژانتین هم حدود ۲۰۰ درصد قیمت‌هـا را افزایش خواهـد داد و افزایـش شـدید قیمـت غـذای مـواد غذایـی در طیفـی از کشـورها از جملـه کشـورهای اسلامی ممکن اسـت بـه شـورش‌های جدیـدی منجـر شـود.
اردیبهشت ماه امسال هم بانک جهانی هشدار داده است به علت افزایش قیمت غذا در سراسر جهان به خاطر حمله روسیه به اوکراین، ممکن است «فاجعه‌ای انسانی» به بار آید.
طبق برآوردهای بانک جهانی، قیمت مواد غذایی ممکن است افزایش کلان ۳۷ درصدی یابد که «برای فقرا که غذای کمتری خواهند خورد و پول کمتری برای فعالیت‌های دیگر از جمله تحصیل خواهند داشت سنگین‌تر» خواهد بود.
