روز شنبه آلنا دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور تحریم‌ها، به ایران سفر خواهد کرد تا تاثیر تحریم‌های یک‌جانبه علیه جمهوری اسلامی را بررسی کند. در همین راستا گروه‌های مدافع حقوق بشر روز جمعه ۱۶ اردیبهشت، هشدار دادند که تهران سعی خواهد کرد از سفر آتی کارشناس سازمان ملل به ایران استفاده کند تا از پاسخگویی بگریزد.

سازمان ملل اعلام کرد آلنا دوهان، گزارشگر ویژه با تمرکز بر تاثیر تحریم‌های یک‌جانبه، قرار است از روز شنبه سفر خود را به ایران آغاز کند. این ماموریت از هفتم تا ۱۸ ماه مه انجام می‌شود و اولین باری‌ست که یک گزارشگر ویژه از سال ۲۰۰۵ تا کنون به جمهوری اسلامی سفر می‌کند.

دوهان پیش از سفرش به ایران روز پنجشنبه در بیانیه‌ای گفت که امیدوار است «اطلاعات دست اولی در باره تأثیر اقدامات قهری یک‌جانبه بر تحقق کامل حقوق بشر» در ایران جمع‌آوری کند.

این گزارشگر ویژه در مورد تأثیر منفی اقدامات قهری یک‌جانبه بر برخورداری از حقوق بشر گفت: «هدف سفر من پوشش دادن همه اقشار و بخش‌هایی است که تحت تاثیر چنین اقداماتی قرار گرفته‌اند.»

ماموریت او در جریان بن بست مذاکرات بین ایران و قدرت های جهانی برای احیای برجام انجام می‌گیرد.  در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، این کشور را از  برجام خارج و تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه ایران اعمال کرد.

سفر یک گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد به ایران در حالی صورت می‌گیرد که جمهوری اسلامی در نزدیک به دو دهه گذشته، به هیچ یک از گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد در باره نقض حقوق بشر در ایران اجازه سفر نداده و هر سال نیز، گزارش این گزارشگران و قطعنامه‌های سازمان ملل در محکومیت نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی را محکوم و سیاسی خوانده است.

اکنون جمعی متشکل از ۱۱ گروه حقوق بشری روز جمعه در بیانیه‌ای هشدار دادند که دولت ایران تلاش خواهد کرد تا این دیدار را «در تلاشی بدبینانه برای منحرف کردن توجه از سوابق مستند خود در مورد نقض حقوق بشر» از آن استفاده ابزاری کند.

در این بیانیه آمده است که این سفر «پس از ۱۷ سال محرومیت از دسترسی به هر یک از ۱۴ ناظر حقوق بشر سازمان ملل که درخواست بازدید از کشور را داشته‌اند، انجام می‌شود.»

مقامات ایرانی با دعوت از تنها متخصصی که وظیفه‌اش بررسی مسئولیت کشورهای خارجی در قبال نقض حقوق بشر است، از این دیدار در تلاشی نامحسوس برای پنهان کردن بررسی سوابق عدم همکاری خود با سیستم حقوق بشر سازمان ملل استفاده می‌کنند.» این بیانیه به امضای گروه هایی از جمله آرتیکل ۱۹، مرکز اسناد حقوق بشر ایران، بنیاد برومند، حقوق بشر ایران، مرکز اسناد حقوق بشر ایران و اتحاد برای ایران رسیده است.

دوهان گفت که او «توجه ویژه‌ای به اثرات نامطلوب بر آسیب پذیرترین اقشار جامعه از جمله در شرایط فعلی همه‌گیری کرونا خواهد داشت.»

اما این گروه‌های حقوق بشری می‌گویند ایران سابقه نقض آشکار حقوق بشر را در کارنامه‌اش دارد و «نگرانی مشروع در مورد تاثیر تحریم‌ها نمی‌تواند و نباید مسئولیت مقامات ایران را در قبال تضمین و گاهی محدود کردن فعال دسترسی مردم به سلامت و کار را تحت الشعاع قرار دهد. فقر و تبعیض در تحصیل و استخدام و عدم امنیت غذایی و عدم دسترسی به اینترنت آزاد و مسکن کافی با تحریم‌های خارجی شروع نشده و فقط نمی‌تواند معلول تحریم‌های خارجی باشد.»

آنها در ادامه با اشاره به «سومدیریت و فساد و عدم پاسخگویی و فقدان حکومت قانون» افزودند: «جامعه بین‌المللی نباید فریب بخورد و ایران نباید به خاطر تلاش خود برای اجتناب از پاسخگویی پاداش بگیرد.»

پیش از این شیرین عبادی برنده جایزه نوبل صلح، نیز گفته بود که اجازه سفر یک کارشناس سازمان ملل به ایران «حیله حکومت ایران است».

او در نامه سرگشاده‌ای به میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، خواهان آن شده بود که سفر آلنا دوهان، گزارشگر ویژه‌ سازمان ملل متحد در امور تحریم‌های یک‌جانبه باید به اجازه سفر به جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر مشروط شود.

شیرین عبادی همچنین تاکید کرده بود در حالی که «وضعیت حقوق‌بشر ایران رو به وخامت گذاشته ‌است»، حکومت ایران «سال‌هاست از دادن اجازه ورود به گزارشگر ویژه حقوق‌بشر خودداری کرده است».