هفته‌نامه انگلیسی‌زبان «عرب ویکلی» در مقاله‌ای با بررسی تاثیر ادامه جنگ اوکراین بر موقعیت ژئوپلیتیک روسیه در منطقه، در نهایت منجر به این خواهد شد که بشار اسد رییس جمهوری سوریه، دیگر همچون سابق روسیه را اصلی ترین تکیه گاه خود نداند و به جای روسیه بیشتر به ایران تکیه کند.»

نیکولا میکوویچ، تحلیلگر مسائل مربوط به سیاست خارجی روسیه، بلاروس و اوکراین، در مقاله‌ای که به‌تازگی در وب‌سایت نشریه «عرب ویکلی» منتشر کرد، نوشته است: «شکست نظامی روسیه در اوکراین، عواقبی جدی برای موقعیت ژئوپلیتیک مسکو  درپی خواهد داشت. کرملین که قادر به مغلوب‌کردن یکی از فقیرترین کشورهای اروپا نیست، اکنون برای حفظ متحدان سنتی خود در حوزه نفوذ روسیه با مشکل مواجه خواهد شد.»

میکوویچ معتقد است که این مسئله به‌ویژه درمورد کشور سوریه صادق که از دوران اتحاد جماهیر شوروی زیر «چتر استراتژیک مسکو» بوده و در سال‌های اخیر نیز بیش‌از ۶۳هزار نیروی روس به‌ آن‌جا اعزام شده‌اند. او در این راستا به تصمیم اخیر ترکیه برای بستن حریم هوایی خود به‌روی پرواز هواپیماهای روسی به سوریه اشاره می‌کند که نوعی اعمال فشار بر مسکو به‌‌دلیل حمله‌اش به اوکراین تلقی می‌شود و بر قابلیت‌های نظامی روسیه در سوریه تاثیر خواهد گذاشت.  

براساس این مقاله، ماجراجویی‌های نظامی خود ترکیه در سوریه نیز نقش روسیه را در آن‌جا پیچیده‌تر خواهد کرد. آنکارا به‌تازگی موجی از حملات را به مناطق تحت کنترل کردها در شمال‌شرقی سوریه آغاز کرده است که هرچند تهدیدی فوری برای بشار اسد، رئیس جمهوری آن کشور، محسوب نمی‌شوند، می‌توانند بر حمایت روسیه از رهبر سوریه تاثیر بگذارند. 

الکسی مالاشنکو، تحلیلگر متخصص امور روسیه در این زمینه می‌گوید: «اگر جنگ داخلی سوریه دوباره شعله‌ور شود، مسکو چاره‌ای جز خروج نیروهای روس از این کشور خاورمیانه نخواهد داشت، زیرا کرملین نمی‌تواند هم‌زمان دو درگیری در مقیاس بزرگ را پیش ببرد.»

به نوشته میکوویچ، واکنش ضعیف کرملین به تصمیم ترکیه برای بستن حریم هوایی خود به‌روی هواپیماهای روسی، نشانه دیگری از این است که مقام‌های روسیه می‌دانند وقتی صحبت از سوریه به میان می‌آید، آنکارا دست برتر را دارد. 

او معتقد است شاید به همین دلیل باشد که یوگنی پریگوژین، بنیانگذار گروه روسی شبه‌نظامیان «واگنر» که ارتباط نزدیکی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، دارد، به‌تازگی در تحسین اقدام‌های ترکیه علیه کردها در عراق و سوریه، گفته که آنکارا در «جنگ مقدس» خود، از «همه‌گونه حق اخلاقی برای مبارزه با شبه‌نظامیان کرد» برخوردار است.

براساس این مقاله، البته چنین لفاظی‌هایی به کرملین برای تغییر موضع آنکارا کمکی نمی‌کند، اما پوتین ممکن است بیهودگی تلاش در این زمینه را بفهمد. ترکیه به‌طور رسمی به تحریم‌های ضدروسیه نپیوسته است، اما همچنان به تامین تسلیحات برای دولت اوکراین ادامه می‌دهد و اقدام‌های اخیرش نشان می‌دهد که آنکارا ممکن است به‌زودی در سوریه یک کارزار نظامی بزرگ به‌راه بیندازد.

مقام‌های روسیه از چنین احتمالی آگاهی دارند. سمیون باغداساروف، متخصص امور خاورمیانه و عضو پارلمان روسیه، ۲۴ آوریل (چهارم اردیبهشت) گفت که ممنوعیت پروازهای روسیه به سوریه، می‌تواند بخشی از تلاش‌های آنکارا برای حل‌وفصل اوضاع در شمال سوریه به نفع خود و با هزینه روسیه باشد. باغداساروف در توضیح این‌که چرا رهبران ترکیه باردیگر از پشت به روسیه خنجر زدند، افزود: «هرگز نباید فراموش کنیم که ترکیه یکی از اعضای ناتو است.»

روسیه می‌تواند فرضا با ممنوع‌کردن واردات گوجه‌فرنگی از ترکیه یا بستن موقت خط‌لوله انتقال گاز طبیعی ترک‌استریم به بهانه «تعمیرات» به اقدام‌های آنکارا در سوریه پاسخ دهد؛ اما نویسنده معتقد است با توجه به موقعیت ضعیف ژئوپلیتیکی مسکو و این واقعیت که اقتصاد این کشور درحال حاضر زیر فشار تحریم‌های غرب قرار دارد، بعید است کرملین اقدام بیشتری برای به‌خطر انداختن روابط با آنکارا انجام دهد.

ممنوعیت پرواز به سوریه برای روسیه به این معناست که برای تامین نیرو در حمیمیم و طرطوس با مشکل مواجه خواهد شد. به نوشته میکوویچ، کاملا ممکن است که ترکیه تحت فشار ایالات متحده چنین تصمیمی گرفته باشد، تا از انتقال بخشی از نیروی هوایی روسیه از پایگاه هوایی حمیمیم در استان لاذقیه سوریه، به اوکراین جلوگیری کند. 

پیش از این، در ۲۸ فوریه (نهم اسفند ۱۴۰۰) نیز آنکارا با محدود کردن رفت‌وآمد کشتی‌های جنگی روسیه از تنگه‌های بسفر و داردانل، اعلام کرد تنها زمانی اجازه عبور خواهند داشت درحال بازگشت به پایگاه‌های خود در دریای سیاه باشند. براساس این مقاله، این یعنی «کمک روسیه به نیروهای نظامی بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، محدود خواهد شد، مگر درصورتی‌که شورشیان مورد حمایت ترکیه حمله گسترده‌ای را در آن کشور آغاز کنند؛ حتی در آن صورت هم جنگ اوکراین ظرفیت واکنش روسیه را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده است».

در ادامه مقاله آمده: «به همین دلیل است که درصورت تشدید درگیری‌ها در سوریه، اسد احتمالا به‌جای روسیه، برای حمایت به ایران متوسل خواهد شد.» 

این درحالی است که براساس برخی گزارش‌ها، هم‌اکنون نیروهای ایرانی در بخش‌هایی از سوریه مستقر شده‌اند که پیش‌تر در کنترل نیروهای روسیه بود.

روزنامه «تایمز مسکو» نیز به‌تازگی در گزارشی از تخلیه نیروهای نظامی روسیه از پایگاه‌های آن کشور در سوریه برای انتقال به جبهه نبرد اوکراین و واگذار کردن پایگاه‌ها به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزب‌الله لبنان خبر داده است. 

علاوه‌بر این، سوریه با مشکل کمبود سوخت مواجه است که بر خدمات اساسی در آن کشور تاثیر می‌گذارد و به افزایش قیمت مواد غذایی در آن کشور منجر می‌شود. براساس این مقاله، پیش از حمله روسیه به اوکراین، مسکو به‌طور مستمر به سوریه بنزین می‌فرستاد، اما ماجراجویی پوتین در اوکراین، این کار را مختل کرده و براساس گزارش منابع روسی، ایران به تامین‌کننده اصلی بنزین و دیگر سوخت‌ها برای رژیم بشار اسد تبدیل شده است.

سفر اخیر بشار اسد به ایران نیز از تجدید عهد دوباره دو متحد برای همکاری هم‌زمان با درگیری روسیه، دیگر متحد دو کشور، در جنگ اوکراین خبر می‌دهد. رئیس‌جمهوری سوریه ۱۸ اردیبهشت‌ماه، در سفری کم‌سابقه و از پیش اعلام‌نشده به تهران، با همتای ایرانی خود، ابراهیم رئیسی، و علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ملاقات کرد. در این دیدارها دو طرف با اشاره به روابط «قوی» میان دو کشور، بر تقویت بیشتر آن تاکید کردند. علی خامنه‌ای در صحبت‌های خود، پیوند و ارتباط جمهوری اسلامی و سوریه را برای هر دو طرف «حیاتی» دانست و گفت: «نباید بگذاریم ضعیف شود، بلکه باید آن را هرچه ممکن است، تقویت کنیم.»

البته هیچ‌یک از این موارد بر وفاداری سیاسی سوریه به روسیه تاثیری نگذاشته و دست‌کم درحال حاضر، دمشق همچنان به مسکو وفادار است. فیصل مقداد، وزیر امور خارجه سوریه به‌تازگی گفت: «سوریه از فدراسیون روسیه در مخالفتش با سیاست استوار بر دروغ و معیارهای دوگانه غرب، حمایت می‌کند.» سوریه همچنین تصمیم روسیه برای به‌رسمیت‌شناختن جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک در منطقه دونباس اوکراین را ستود، هرچند که خود به‌طور رسمی این جمهوری‌های خودخوانده را به‌رسمیت نشناخته است.

در پایان این مقاله آمده است: «به‌نظر می‌رسد اسد همان سیاست خارجی را دنبال می‌کند که سال‌ها مورد استفاده یک متحد دیگر روسیه، یعنی الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهوری بلاروس، بوده است؛ اما درحالی‌که لوکاشنکو بین روسیه و غرب تعادل برقرار می‌کند، اسد در آینده قابل پیش‌بینی میان روابط سوریه با مسکو و تهران تعادل برقرار خواهد کرد. با این‌حال، در درازمدت، جنگ در اوکراین نفوذ روسیه در سوریه را کاهش خواهد داد و در این فرایند، در را به روی ایران برای جایگزینی روسیه به‌عنوان حامی اصلی اسد باز خواهد کرد.»