روز ۲۴ ژوئن سال ۲۰۱۶، یک روز پس از رفراندوم برگزیت، ارزش برابری پوند (لیره استرلینگ) در مقابل دلار آمریکا ۸ درصد و در مقابل یورو ۶ درصد افت کرد.

اما، آنچنان که طرفداران برگزیت می‌خواهند خاطرنشان کنند، کاهش ارزش برابری یک واحد پولی همیشه هم پدیده بدی نیست. افت پوند، صادرات بریتانیا را مقرون به صرفه می‌کند و تقاضا برای کالاها و خدمات را افزایش می‌دهد. عایدات و فرصت‌ها شغلی بیشتر طبیعتا به دنبال خواهد آمد.

در فرض چنین است، اما واقعیت از زمان برگزاری رفراندوم متفاوت بوده است. کسری بازرگانی بریتانیا – ما به تفاوت میان واردات و صادرات -  نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه از آن هنگام افزایش چشمگیر داشته است. از آن جایی که هم واردات و هم صادرات در طول زمان افزایش پیدا می‌کنند، این ساده‌ترین روش محک زدن اوضاع است.

نتیجه پژوهش‌های سه کارشناس که در دسامبر سال ۲۰۱۸ توسط «وُرلد اِکونومیک فروم» منتشر شد، شاخص روشنتری از روند صادرات بریتانیا پس از رفراندوم نشان می‌دهد. این سه کارشناس با استفاده از الگوهای بازرگانی واقعی، یک به اصطلاح جهان متوازی بازرگانی ساخته‌اند که نتیجه‌گیری می‌کند از تاریخ ۲۳ ژوئن سال ۲۰۱۶ حجم صادرات بریتانیا کمتر از آن شده که اگر مردم رای به خروج از اتحادیه اروپا نداده بودند. آن‌ها نوشته‌اند این روندی «روشن و هماهنگ» برای صادرات بریتانیا، هم به کشورهای اتحادیه اروپا و هم دیگر کشورهای جهان است.   

در سال‌های اخیر، نمونه‌هایی از کاهش ارزش برابری پول های کشورهای توسعه یافته دیده شده بدون آن که این کاهش، کسری بازرگانی‌شان را افزایش داده باشد.

بنابراین، این سئوال مطرح است که چرا فرضیه محبوب طرفداران برگزیت کارگر نیفتاده است؟ 

یک دلیل آن افزایش سریع حجم بازرگانی جهانی در زمینه‌های موسوم به کالاها و خدمات حد واسط است. این کالاها برخلاف محصولات «ساخته شده» اقلامی هستند که اقتصاد‌دانان به آن کالای «نیم ساخته» (کالاهایی که در نیمه فرایند تولید هستند) اطلاق می‌کنند؛ کالاهایی از قبیل قطعات ماشین آلات، پارچه یا ورق‌های فولاد.

در ذهن بسیاری از بریتانیایی‌ها، واردات، شراب فرانسوی یا لباس‌های دوخت بنگلادش است، اما در واقع، کالاهای نیمه ساخته شده بخش اعظم واردات کشور را تشکیل می‌دهد. ما با استفاده از این کالاها، محصولات و خدمات تکمیل شده را برای صادرات تولید می‌کنیم.  

مشکل این جاست که ضعف پوند، صادرات بریتانیا را گران‌تر کرده است. خودروهای بریتانیایی که با موتورهای ژاپنی ساخته می‌شوند و شکولات‌هایی که با کاکائوهای وارداتی از ساحل عاج درست می‌شوند، گران‌تر تمام می‌شود که مزیت افت پوند را از خنثی می‌کنند.

یکی دیگر از اثرات افزایش بهای واردات کالاهای نیم ساخته، در گزارش پژوهشگران دانشگاه اقتصاد و مطالعات سیاسی لندن (ال اس ای) منعکس شده است. آن‌ها متوجه شده‌اند که بسیاری از شرکت‌ها در صنایع بریتانیا افزایش قیمت‌ها را از طریق کاهش دستمزدها واضافه پرداخت‌ها برای ساعات کار بیشتر و کم کردن بودجه برنامه‌های آموزشی، جبران کرده‌اند.

در نتیجه، دستمزدها که با نرخ تورم تطبیق داده شده بودند، بر حسب میزان افت پوند یا صنعتی که بیشترین لطمه را دیده، یا افزایش نیافته‌اند یا حتی کاهش پیدا کرده‌اند.

کاهش دستمزدها ضربه‌ای مضاعف است، زیرا میزان آن در ده سال گذشته تغییری نکرده و اکنون با کاهش ارزش برابری پوند باید با تورم پولی نیز مقابله کند.  

در این میان، به گفته پژوهشگران «ال اس ای»، صرفه‌جویی در بودجه‌های آموزشی، نیز به مشکل «مزمن» کمبود مهارت‌ها در بریتانیا کمک نمی‌کند. 

بنابراین، به نظر می‌رسد پیش‌بینی یک سیاست‌گذار سابق بانک مرکزی بریتانیا در سال ۲۰۱۷ به حقیقت می‌پیوندد. آدام پُزِن گفت :

«هیچ کس نباید این خیال را در سر بپروراند که کاهش ارزش برابری پوند به رونق اقتصادی منجر خواهد شد... به همان‌گونه که کاهش مکرر ارزش برابری پوند و واحد پولی ایتالیا در سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ چنین نتیجه‌ای به بار نیاورد». 

کاهش عمدی ارزش برابری پوند در سال ۱۹۶۷، به‌رغم رونق اقتصادی اولیه، موجب افزایش شدید تورم پولی در بلند مدت شد تا جایی که بریتانیا را همچنان از سایر کشورهای توسعه یافته عقب نگاه داشت.

سال‌های اول دهه ۱۹۷۰ نیز شاهد یک بحران دیگر در بهای پوند بود، اما این بار عامل این بحران سوداگران بازار ارز بودند. در سال ۱۹۷۵ نرخ تورم در بریتانیا به ۹/۲۵ درصد رسید و به دلایل مختلف، اقتصاد برای پنج سال بعد وارد یک دوره رکود و بیکاری در سطح گسترده شد.

بحران واقعی بعدی برای استرلینگ با خروج بدون توافق بریتانیا از اتحادیه اروپا به وجود خواهد آمد. نتیجه نظرخواهی بنگاه خبری رویترز از گروهی کارشناس اقتصادی درروز جمعه، حاکی از آن است که در این سناریو، ارزش برابری پوند در مقابل دلار به ۱.۱۰ تا ۱.۱۹ خواهد رسید. این به معنی از دست رفتن یک چهارم ارزش پوند از هنگام رفراندوم برگزیت است. جنبه‌های مثبت چنین افت چشمگیری تنها با یک رونق و افزایش بسیار چشمگیر در صادرات بریتانیا مشاهده خواهد شد.  

www.independent.co.uk/voices/brexit-pound-sterling