اعطای زمین رایگان، ارائه تسهیلات خودرو، تسهیلات قرض‌الحسنه و تخصیص وام بانکی، حق بهره‌برداری زمین با هدف تولید و اشتغال، اینها و بسیاری از مشوق‌ها و خدمات دیگر که برحسب تعداد فرزندان‌ به خانواده‌ها اختصاص داده می‌شود، تنها توانسته ۲۲ درصد در فرزندآوری ایرانی‌ها تاثیر داشته باشد.

«خانواده‌های ایرانی به ویژه سه دهک بالا، تمایلی به فرزندآوری ندارند»، این را مسئول دبیرخانه کمیته فرهنگی قرارگاه جمعیت وزارت بهداشت گفته است. این بدان معناست که اقتصاد عاملی اساسی و اصلی در تصمیم به فرزندآوری برای افراد به شمار نمی‌آید. با این حال بخش مهمی از تمرکز مسئولان جمهوری اسلامی به ایجاد مشوق‌هایی اقتصادی برای فرزندآوری معطوف شده است.

باشگاه خبرنگاران به نقل از مجید احمدی، نوشت: «ارائه تسهیلات تنها حدود ۲۲ درصد در تصمیم خانواده‌ها به فرزندآوری اثر دارد و ۷۸ درصد دیگر متاثر از عوامل فرهنگی و نگرشی است.»

در حالی تسهیلات و مشوق‌های اقتصادی سهمی حداقلی در فرزندآوری دارند که مدتی‌‌ست بودجه‌های کلانی در قالب طرح‌های تشویقی مختلف، صرف سیاست موردنظر علی خامنه‌ای برای افزایش جمعیت ایران می‌شود. منابعی که در بانک‌ها به جای آنکه در اختیار بخش‌های مولد اقتصادی و بنگاه‌های تولیدی قرار بگیرد، برای طرح فرزندآوری قفل شده است. بودجه‌هایی که در شهرداری‌ها برای تغییر وضعیت یا ایجاد پارک‌های مخصوص مادر و کودک اختصاص می‌یابد، تسهیلاتی که در قالب یارانه به هر فرزند بیشتر ارائه می‌شود و موارد بسیاری از این دست.

اختصاص تمام این مشوق‌های ریز و درشت در نهایت به آنجا ختم شد که در سال ۱۴۰۰ نرخ تولد در ایران به پایین‌ترین سطح خود رسید. مسئول دبیرخانه کمیته فرهنگی قرارگاه جمعیت وزارت بهداشت عنوان کرده که تنها چهار دهک پایین جامعه بیشترین میزان موالید را داشتند و براین اساس این مشوق‌ها و تسهیلات مورد توجه طبقات پایین جامعه قرار دارد.

بی‌توجهی شش دهک به مشوق‌های فرزندآوری و معطوف شدن بیشترین موالید در میان دهک‌های پایین، می‌تواند منعکس‌ کننده تصویری از جامعه ایران باشد که برای فرار از فقر و درمان موقتی فشارهای اقتصادی، به گزینه فرزندآوری روی آورده است.

پیش از این، صالح قاسمی، دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت، اعلام کرده بود که نرخ باروری زنان در ایران بیش از ۹ برابر کاهش داشته و با همین روند تا حدود ۱۵ سال آینده ایران به کمترین نرخ باروری در خاورمیانه خواهد رسید.

در همین زمینه رئیس کمیته مطالعات جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به صراحت اعلام کرده که خانواده‌های ایرانی تمایلی به فرزندآوری ندارند این یعنی مشوق‌های ریز و درشت و اتلاف منابع کشور در نهایت نمی‌تواند به تحقق رویای رهبر جمهوری اسلامی برای ایران ۱۵۰ میلیون نفری منجر شود.