دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی که روز جمعه  ۲۰ خرداد (۱۰ ژوئن) منتشر شد، گفت پس از شدت گرفتن جنگ میان طالبان و جبهه مقاومت ملی افغانستان در پنجشیر‌، افراد مسلح طالبان، به بازداشت و شکنجه دسته‌‎جمعی غیرنظامیان در این استان اقدام کرده‌اند.

در گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده است: «از اواسط ماه مه، با حمله نیروهای جبهه مقاومت ملی به واحدها و پست‌های بازرسی طالبان، جنگ در پنجشیر تشدید شده است. طالبان هزاران جنگجو را در این استان مستقر کرده‌اند و عملیات جست‌‌وجو را برای هدف قرار دادن مردمی که ادعا می‌شود از جبهه مقاومت ملی حمایت می‌کنند، انجام داده‌اند. در جریان عملیات جست‌وجو، نیروهای طالبان مرتکب اعدام‌ و ناپدید‌سازی اجباری جنگجویان اسیر و دیگر بازداشت‌شدگان شده‌اند که این اعمال جنایت جنگی محسوب می‌شود.»

پاتریشیا گوسمن، معاون آسیایی دیده‌بان حقوق بشر گفت: «نیروهای طالبان در پنجشیر در پاسخ به جنگ علیه جبهه مقاومت ملی، به ضرب‌و‌شتم غیرنظامیان متوسل شده‌اند. ناکامی طولانی‌ مدت طالبان در مجازات کسانی که در این جبهه مسئول‌اند، غیرنظامیان بیشتری را در معرض خطر قرار می‌دهد.»

در گزارش این سازمان حقوق بشری آمده است که در اوایل ژوئن، افراد مسلح طالبان حدود ۸۰ نفر از ساکنان شهرستان خنج استان پنجشیر را بازداشت کردند و آن‌ها را مورد ضرب و شتم قرار دادند. طالبان از این افراد خواستند اطلاعاتی درباره نیروهای جبهه مقاومت ملی به این گروه بدهند. پس از چند روز، طالبان ۷۰ نفر از این زندانیان را آزاد کردند، اما ۱۰ نفر از آنان همچنان در زندان این گروه نگهداری و شکنجه می‌شوند. این ۱۰ نفر متهم‌اند که با جبهه مقاومت ملی ارتباط دارند و بستگانشان علیه طالبان می‌جنگند.

دیده‌بان حقوق بشر افزود که هیچ یک از این افراد، به وکیل حقوقی و خانواده‌هایشان دسترسی ندارند و برخی دیگر، در بازداشتگاه‌های غیررسمی نگهداری می‌شوند.

دیده‌بان حقوق بشر افزود که حقوق بشردوستانه بین‌المللی یا قوانین جنگ که در درگیری‌های مسلحانه افغانستان قابل‌اجرا است، همه طرف‌های متخاصم را موظف می‌کند که با هر کسی که در بازداشت است رفتاری انسانی داشته باشند. این سازمان حقوق بشری به صراحت گفت که جلوگیری از دسترسی زندانیان به وکیل و دیدار اعضای خانواده ممنوع است و خطر شکنجه و ناپدید شدن اجباری را افزایش می‌دهد. به گفته این سازمان، مجازات دسته‌جمعی - مجازات افراد برای اعمال ادعایی دیگران - نقض قوانین جنگ و جنایت جنگی است.

در این گزارش آمده است که گروه‌های حقوق بشر و رسانه‌های محلی و بین‌المللی گزارش داده‌اند که محل نگهداری برخی از مردانی که طالبان بازداشت کرده، فاش نشده است و برخی از آن‌ها ‌که مشکوک به ارتباط با جبهه مقاومت ملی افغانستان بودند کشته شده‌اند. در برخی نقاط اجساد کشته‌شدگان برای هشدار دادن به دیگران آشکارا به نمایش گذاشته شده است.

پیترشیا گاسمن در مورد برخورد طالبان با غیرنظامیان بازداشت‌شده در پنجشیر گفت: «نیروهای طالبان در پنجشیر، مجازات دسته‌جمعی را اعمال کرده‌اند و به حمایت‌هایی که حق زندانیان است، بی‌توجهی کرده‌اند.»

در گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر آمده است که نیروهای طالبان در پنجشیر، تحت فرمان مستقیم ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع طالبان‌اند و اداره اطلاعات این گروه نیز بر جنگ با جبهه مقاومت ملی نظارت دارد.

با این حال، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، در توییتی به گزارش دیده‌بان حقوق بشر واکنش نشان داد و گفت محتوای این گزارش، با خبرهایی که او از پنجشیر دریافت‌ کرده است مطابقت دارد. بنت افزود که دریافت‌ها از آنچه در پنجشیر رخ می‌دهد، واضح و شفاف است و مسئولان موظف به محافظت از غیرنظامیان‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر روز پنج‌شنبه نیز با انتشار مطلبی، طالبان را به نقض گسترده حقوق بشر، بازداشت و شکنجه خبرنگاران، وضع محدودیت‌های روزافزون علیه زنان، محروم کردن دختران از حق آموزش و اعدام‌های غیرقانونی متهم کرد و خواستار وضع تحریم علیه چند تن از سران این گروه شد. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان، روز جمعه به این گزارش‌ها واکنش نشان داد و در یک بیانیه، همه اتهام‌ها را رد کرد. در بیانیه سخنگوی طالبان آمده است که گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری در مورد این گروه، شایعه است و هیچ یک از ادعاهای مطرح شده حقیقت ندارد.