بانک آمریکایی جی‌پی مورگان (JP Morgan) چند هفته پیش هشداری آخرالزمانی داد که خارج از رسانه‌های مالی چندان سروصدایی به پا نکرد. این بانک اعلام کرد اگر روسیه صادرات نفت را کاملا متوقف کند، شوکی که به اقتصاد جهانی وارد می‌شود ممکن است چنان عظیم باشد که فورا قیمت نفت را چهار برابر کند و به حدود بشکه‌ای ۴۰۰ دلار برساند. در حال حاضر، قیمت هر بشکه حدود ۱۰۰ دلار است.

از آنجا که جهان هنوز وابستگی شدیدی به نفت دارد، شوکی که به اقتصاد جهانی وارد می‌شود ممکن است بسیار بیشتر از شوک دهه ۱۹۷۰ باشد و ما را به ورطه رکودی شدید بیندازد.

اما ماجرا فقط این نیست. روسیه در هفته جاری نیز بخش اعظم عرضه گاز طبیعی خود به اروپا از طریق خط لوله نورد استریم یک را در قالب برنامه معمول تعمیر و نگهداری قطع کرد. این قطعی قرار است کوتاه باشد، اما دولت آلمان به‌طور جدی نگران این است که شاید روسیه گاز را کامل قطع کند. پوتین در چند ماه اخیر شروع به قطع ارسال گاز به اروپا کرده که موجب افزایش مداوم قیمت‌ها شده است. درک این‌که این قضیه به کجا می‌انجامد و دلیل فاجعه‌بار بودن اثرات آن دشوار نیست.

روسیه از زمان حمله به اوکراین به دلیل افزایش قیمت نفت و گاز، میلیاردها دلار بیشتر به جیب زده است. قیمت نفت و گاز جهانی است و روسیه از مهره‌های مسلط بر این بازار است. از آنجا که عرضه نفت و گاز جهان به حد نهایی خود رسیده است، اگر روسیه صادرات را ممنوع کند قیمت‌ها فورا بالا می‌رود و به قول بانک جی‌پی مورگان به حد «فاجعه‌بار» می‌رسد.

ایالات متحده چندین منبع نفت و گاز اضافی برای خود دارد، اما اروپا همچنان شدیدا به روسیه وابسته است. مخصوصا صنایع آلمان و ایتالیا در صورت افزایش هزینه انرژی فلج خواهد شد و هزاران شرکت به‌سادگی نابود خواهد شد. میلیون‌ها نفر بی‌کار می‌شوند و پرداخت مبالغ قبض‌های انرژی‌شان از حد توانایی‌شان فراتر می‌رود. میلیون‌ها نفر دیگر توان تامین هزینه‌های پخت‌وپز و خودروی سواری را نخواهند داشت.

پوتین سوخت فسیلی را به اسلحه خود تبدیل کرده است. او اخیرا گازرسانی به چندین کشور اروپایی را که به روبل پول ندادند قطع کرده و سرانجام این کشورها را تسلیم خود کرده است. او هم‌چنین جلوی صادرات مواد غذایی از اوکراین را گرفته است تا قیمت این مواد را در سراسر جهان افزایش دهد. اکنون گاز طبیعی همچون سوخت تعیین‌کننده ژئوپلیتیک، رقیب نفت شده است و طبق اعلام اخیر بلومبرگ نیوز، مقدار آن برای مصرف همه کافی نیست.

برخی بر این باورند که قطع منبع درآمد روسیه حماقت پوتین را می‌رساند، اما دولت روسیه مقدار کافی پول نقد برای محافظت از خود در برابر این مشکل دارد. به‌علاوه، وقت پوتین رو به پایان است، زیرا آلمان قصد دارد تا سال آینده خود را از وابستگی به روسیه در این زمینه برهاند.

پوتین با قطع کردن ناگهانی عرضه می‌تواند به اقتصادهای وابسته به نفت و گاز ما شوک عظیمی وارد کند. بازارهای بورس سقوط خواهد کرد و هزاران شرکت به دلیل ناتوانی در تامین انرژی ورشکست خواهند شد. میلیون‌ها نفر شغلشان را از دست خواهند داد و غرب بلافاصله اراده سیاسی برای دادن پول به اوکراین را از دست خواهد داد. پوتین پیروز خواهد شد.

اما لازم نیست این‌طور شود. می‌توانستیم و هنوز می‌توانیم به صورتی که در پی می‌آید عمل کنیم. دولت‌های غربی می‌توانستند برای توسعه منابع خورشیدی و بادی در مقیاس صنعتی، دستورهای اضطراری صادر کنند و راه را برای راه‌اندازی سریع نیروگاه‌های جدید خورشیدی و بادی به‌ویژه در خشکی باز کنند. نیروگاه‌های پاک را می‌توان سریع و ارزان راه‌اندازی کرد و بیش‌ترین وقت صرف گرفتن مجوزها و ترخیص‌ها می‌شود. ساخت سریع تعداد زیادی نیروگاه خورشیدی و بادی باعث خواهد شد از تامین برق ما کربن‌زدایی شود و فشار کم‌تری به منابع گاز موردنیاز برای گرمایش و پخت‌وپز وارد آید. همچنین می‌توانستیم یارانه بیش‌تری به خرید وسایل نقلیه برقی اختصاص دهیم تا اتکای ما در حمل‌ونقل به نفت خارجی کاهش یابد.

برای آگاهی سریع از تمامی تازه‌ترین دیدگاه‌ها و نظرات با کلیک کردن روی این نشانی برای دریافت هفته‌نامه رایگان ما به نام انتشار دیدگاه‌ها ثبت‌نام کنید.

در عوض دولت‌های غربی به‌طور شگفت‌انگیزی در سراسر این کشمکش کوته‌بین بوده‌اند. ماه‌ها وقت صرف کرده‌ایم تا بر دست یافتن به منابع جدید نفت و گاز بیش‌تر تمرکز کنیم؛ اما هر سرمایه‌گذاری جدیدی روی منابع جدید نفت و گاز که کنترلی بر آن‌ها نداریم آن قدرها سریع به بهره‌برداری نمی‌رسد و ممکن است توسعه دادن یک میدان نفت یا گاز جدید ۱۰ سال طول بکشد.

اتکا به سوخت‌های فسیلی را افزایش دادیم، چون نظام سیاسی ما هنوز پر از اعمال‌نفوذکنندگان نفت و گاز است. حزب محافظه‌کار به تنهایی بیش از یک میلیون پوند کمک مالی از شرکت‌های نفتی، دولت‌های نفتی، فرودگاه‌ها و کسب‌وکارها دریافت کرده است.

باید به مردم یادآوری کرد مهم نیست بریتانیا چقدر نفت و گاز از دریای شمال استخراج می‌کند که قسمت اعظم ذخایر آن به شرکت‌های بین‌المللی تعلق دارد و قیمت‌ها را بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نفت و گاز جهان یعنی ایالات متحده، عربستان سعودی و روسیه کنترل می‌کنند. استقلال ما در آن اندک است.

فرصت نه تنها پوتین، بلکه اروپا هم دارد تمام می‌شود. نه تنها از خطر پوتین بلکه از قوی‌ترین سلاح‌های او یعنی منابع نفت و گازش هم باید شناخت داشته باشیم و آماده شویم. باید اعلام وضعیت اضطراری کنیم و از این اعتیاد خود را خلاص کنیم، وگرنه میلیون‌ها نفر بهای آن را با زندگی خود پرداخت خواهند کرد.