ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، گفت کشورش از حقابه خود از رود هلمند نمی‌گذرد و آن را به گونه جدی پیگیری خواهد کرد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، ابراهیم رئیسی روز چهارشنبه (پنجم مردادماه) در جلسه هیئت دولت، به وزیران امور خارجه و نیرو دستور داد حقابه ایران از رود هلمند را پیگیری کنند. او گفت در پیگیری حقوق ملت به هیچ عنوانی کوتاه نخواهد آمد.

پیش ازاین، رسانه‌های ایران گزارش داده بودند که وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره جدی در زمینه حقابه ایران از رود هلمند، به افغانستان سفر خواهد کرد.

از زمان تسلط طالبان بر افغانستان تاکنون، در ۱۱ ماه گذشته، مسئله حقابه ایران، موضوع مذاکره میان طالبان و مقام‌های ایرانی بوده است. با آن‌که طالبان درباره رها کردن حقابه ایران از رود هلمند به مقام‌های ایرانی تعهد لفظی داده‌اند، اما وزیر نیروی ایران گفته است این تعهد برای جمهوری اسلامی ایران بسنده نیست.

افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ خورشیدی معاهده‌ای برای استفاده از آب رود خانه هلمند امضا کردند. براساس این معاهده، اگر وضعیت آب رودخانه عادی باشد، ایران حق دارد تا ۸۱۷ میلیون مترمکعب حقابه داشته باشد؛ اما در طول این سال‌ها، به‌دلیل نبود سازه‌های مهارکننده آب در رود هلمند، ایران حدود یک‌ونیم میلیارد مترمکعب آب را در چاه نیمه‌ها و در حدود یک‌میلیارد مترمکعب آب از راه کانال‌های نو، از رود هلمند می‌گرفت.

به گفته مسوولان حکومت‌های پیشین در افغانستان، ایران سالانه بیشتر از سه‌برابر حقابه خود، از رود هلمند آب می‌گرفت و این موضوع، مناطق اطراف رودخانه را با کمبود شدید آب روبه‌رو کرده بود.

تقسیم آب رود هلمند میان افغانستان و ایران در طول سال‌ها عامل مشکلات مهم منطقه‌ای بوده است. ساخت بند کمال‌خان که مهم‌ترین سازه برای تقسیم آب میان دو کشور تلقی می‌شود، سرانجام سال ۱۴۰۰ خورشیدی پایان یافت و به بهره‌برداری رسید.

حکومت پیشین افغانستان در آن زمان اعلام کرد که ساخت این بند، تقسیم آب را بر بنیاد معاهده سال ۱۳۵۷ تنظیم خواهد کرد.

رئیس جمهوری افغانستان آن زمان گفته بود اگر ایران بیشتر از معاهده سال ۱۳۵۷ از رودخانه هلمند آب می‌خواهد، این کار نیاز به مذاکرات بیشتر دارد.

این در حالی است که طالبان پیش از تسلط بر افغانستان به ناامن کردن مناطق نزدیک رودخانه هلمند متهم بودند. وزارت امورداخله/کشور افغانستان هنگام افتتاح بند کمال‌خان اعلام کرد که طالبان در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ خورشیدی، ۳۵بار به کارمندان بند کمال‌خان حمله کرده و ۳۹ نفر از کسانی را که در ساخت این بند مشغول بودند، کشته‌اند.

ساخت بند کمال‌خان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، در زمان ریاست جمهوری سردار داوود و نخست‌وزیری موسی شفیق در افغانستان آغاز شد، اما تحولات سیاسی در این سال‌ها، تکمیل آن را به‌تعویق انداخته بود.