در آمریکای شمالی، ۴۲۰، یک نام برای ماری‌جوانا (یا «گل» گیاه کانابیس) است. می‌گویند ۴۲۰، به چند فعال آزادی مصرف این گیاه نشاط‌‌ آور در دهه ۱۹۷۰ میلادی اشاره می‌کند. یک روایت تایید نشده می‌گوید وقتی که آن‌ها دبیرستان می‌رفتند، ساعت چهار و ۲۰ دقیقه که کلاس‌های درس تمام می‌شد، همدیگر را بیرون مدرسه پیدا می‌کردند تا سیگاری دود کنند.

سناتور برنی سندرز، ساعت ۴:۲۰ دقیقه بعدازظهر ۲۴ اکتبر را برای اعلام برنامه‌‌اش برای جرم‌زدایی از ماری‌جوانا انتخاب کرد. برنامه سندرز می‌گوید در ۱۰۰ روز نخست ریاست‌جمهوری‌اش، با یک فرمان ریاست‌جمهوری، ماری‌جوانا را از فهرست مخدرهای پرخطر آمریکا خارج می‌کند و همزمان تیمی را در کاخ سفید شکل می‌دهد تا برای ماری‌جوانای قانونی تلاش کنند و به «جنگ با مخدر» پایان دهند.

جنگی که در نیمه دوم قرن بیستم توسط ریچارد نیکسون محافظه‌کار معرفی شد، توسط رونالد ریگان و جورش بوش پدر دنبال شد و سپس بیل کلینتون دموکرات آن را به اوج رساند. از جمله قوانینی که همراه این «جنگ» به قوانین جزایی آمریکا راه یافتند، «حداقل مجازات اجباری» برای افرادی بود که حتی با مقادیر کم ماری‌جوانا برای ده‌ها سال به زندان افتاده‌اند.

حالا سناتور سندرز می‌خواهد همراه آزادی ماری‌جوانا، مقدمات آزادی هزاران نفر از آن‌ها را هم آماده کند. او اگر رییس‌جمهور شود، همچنین برنامه‌ای بزرگ برای استفاده از سرمایه ناشی از مالیات فروش ماری‌جوانا در نظر گرفته است تا کارآفرینی توسط مشاغل کوچک رونق بگیرد. در کنار آن، سندرز می‌خواهد با شرکت‌های بزرگ سیگارسازی و داروسازی بجنگند که به بازار رو به رشد ماری‌جوانا چشم دوخته‌اند.

صدها هزار زندانیِ «جنگ با مخدر»

در نخستین مرتبه‌ای که جورج بوش پدر در سخنرانی تلویزیونی‌اش با مردم آمریکا صحبت کرد، او از خطر مواد مخدر گفت. او یک پاکت «پودر شیشه (در انگلیسی، کرک کوکائین)» دستش گرفت و گفت این را از یک مواد فروش در پارکی در نزدیکی کاخ سفید خریده‌اند.

آن مواد فروش بازداشت شده بود و به سال‌ها زندان محکوم شد، امروز روزنامه‌نگاری تحقیقی می‌گوید آن خرید، توسط سازمان‌های اطلاعاتی ترتیب داده شده بود تا سخنرانی ریاست‌جمهوری آمریکا را هیجان‌انگیزتر کند.

در آمریکای شمالی، هنوز خیلی‌ها آن سخنرانی بوش در ۱۹۸۹ میلادی را به‌خاطر دارند. «جنگ با مخدر» را البته نیکسون در دهه ۱۹۷۰ شروع کرد. جنگی که به دخالت آمریکا در آمریکای مرکزی و جنوبی منجر شد، اما فارغ از قصه‌های آن جنگ‌ها، در داخل این کشور، بیشتر از همه، نام «حداقل مجازات اجباری» در یادها باقی مانده است.

طبق قانون‌های «حداقل مجازات اجباری»، قضات برای پرونده‌های مخدر، اجازه نداشتند کمتر از یک مقدار مشخص به افراد حکم حبس بدهند. این حداکثر مجازات اجباری، در هر بررسی قانون، بیشتر از قبل شد. امروز ده‌ها هزار زندانی در آمریکا، طبق این قوانین و البته نه برای مخدرهایی مثل کوکائین یا شیشه، بلکه برای مصرف یا به‌همراه داشتن مقدار کم ماری‌جوانا زندانی شده‌اند.

اغلب آن‌ها رنگین‌پوست هستند.

شبکه خبری سی‌ان‌ان می‌گوید تعداد آن‌ها نزدیک به حدود ۴۰۰هزار نفر رسیده است و در حالی که در بیش از نیمی از آمریکا ماری‌جوانا هم‌اکنون قانونی است، آن‌ها بایستی همچنان دوره‌های زندان خود را به پایان برسانند.

آزادی به شیوه ایالت کالیفرنیا

برنامه‌ای که ستاد انتخاباتی سندرز منتشر کرده، می‌گوید دولت او تمامی احکام مرتبط به ماری‌جوانا، چه در سطح فدرال و چه در سطح ایالتی را بررسی خواهد کرد. آن‌ها در این بررسی، شیوه ایالت کالیفرنیا را دنبال خواهند. یکی از اولین ایالت‌هایی که در آمریکا علاوه بر مصرف دارویی، مصرف تفریحی ماری‌جوانا را هم سال گذشته قانونی کرد.

افرادی که در این بررسی تنها برای مصرف شخصی یا همراه داشتن مقدار کم ماری‌جوانا بازداشت شده‌ باشند، آزاد می‌شوند. افرادی هم که در جرایم سازمان یافته حاضر بوده‌اند یا قاچاق مخدر کرده‌اند، برابر جرایمشان در زندان باقی خواهند ماند.

زندانی کمتر برای دولت فدرال یا دولت‌های ایالتی، به‌معنای هزینه کمتر برای اداره زندان‌ها خواهد بود. نگهداری از زندانیان و کسب درآمد از آن، دهه‌هاست در آمریکا با نقد منتقدان روبه‌رو است.

از نوشته‌های کورت ونه‌گات جونیور، رمان‌نویس شهیر آمریکایی گرفته که دولت آن کشور را سرزنش می‌کرد که «روبه‌رشدترین صنعت‌اش، خلق زندان است» گرفته تا سریال‌ها و فیلم‌های موفقی مانند «نارنجی ننگ تازه است (Orange is the new black)» که در شبکه اینترنتی نتفیلیکس بر پایه یک رمان پرفروش عرضه می‌شود. در این سریال، زنان زندانی، از جمله زندانیان مواد مخدر، در فضایی شبیه به برده‌داری، مجبور به کار کردن می‌شوند.

طبق قانون اساسی آمریکا، تنها از زندانیان می‌شود برای کار تقریبا مجانی استفاده کرد و برده‌داری در هر شکل دیگری ممنوع اعلام شده است.

مبارزه با گروه‌های جرایم سازمان‌یافته چه می‌شود؟

در ۱۷ اکتبر امسال، کانادا شاهد نخستین سالگرد قانونی شدن مصرف تفریحی و فروش قانونی ماری‌جوانا در آن کشور بود. هم‌زمان، محصولات حاوی مشتقات ماری‌جوانا، از جمله انواع کیک‌ها، نوشابه‌ها، دم‌نوش‌ها و شکلات‌های حاوی تی‌اچ‌سی یا سی‌بی‌دی، امسال قانونی شدند. در همان روز، سازمان آمار کانادا اعلام کرد که تنها ۲۹ درصد خریدهای ماریجوانا در این کشور، از مغازه‌های فروش قانونی ماری‌جوانا صورت گرفته است.

این یعنی خریداران یا هنوز از بازار زیرزمینی خرید می‌کنند، یا سراغ دوست و آشنایی می‌روند که کانابیس را در مقادیر کم کشت می‌کنند. بازار زیرزمینی یعنی گروه‌های جرایم سازمان یافته (یا گنگ‌ها gangs) که قدرتمندترین آن‌ها، علاوه بر کانادا، در آمریکا هم فعال هستند و جنس بازار هر دو کشور را تامین می‌کنند.

برنامه سندرز اشاره‌ای مشخص برای مبارزه با این گروه‌ها نمی‌کند، اما می‌گوید عرضه ماری‌جوانا را از دست شرکت‌های بزرگ خارج می‌کند تا مشاغل کوچک بتوانند ریشه بدوانند و محصول کافی با کیفیت تولید کنند.

نزدیک به ۲۰میلیارد دلار برای کارآفرینی

نظام اقتصادی آمریکا بر پایه کاپیتالیسم اداره می‌شود و سندرز که به نزدیکی به شیوه سوسیالیستی – البته در نسخه‌ای متفاوت از مارکسیسم شوروی و نزدیک به شیوه کشورهای اروپای شمالی – می‌خواهد ترکیبی از هر دو شیوه را بر بازار ماری‌جوانا حاکم کند.

برنامه سندرز می‌گوید از یک سو ۲۰ میلیارد دلار از مالیات فروش ماری‌جوانا در اختیار شرکت‌های کوچک قرار می‌گیرد تا کارآفرینی کنند، از آن سو، دست شرکت‌های بزرگ سیگارسازی از بازار ماری‌جوانا کوتاه می‌شود.

او مشخصا می‌گوید نمی‌خواهد به شرکت‌های بزرگ اجازه دهد تا بر این بازار مسلط شوند و محصولاتی را عرضه کنند که «باعث بیماری‌هایی مانند سرطان می‌شوند» و «برای جوانان تبلیغ می‌شوند».

بدین‌شکل، شاید او می‌خواهد تا بازار، به جنگ با گروه‌های جرایم سازمان یافته برود و بر آن‌ها پیروز شود. چون برخی خریداران به تولیدکننده محلی اغلب بیشتر اعتماد می‌کنند تا محصولی که یک برند بزرگ عرضه کرده باشد. همان‌طور که قهوه محلی بیشتر از قهوه‌های شرکت‌های اصلی بازار قهوه‌خانه‌ها، در این قاره طرفدار دارند.

سندرز همچنین می‌خواهد ۱۰ میلیارد دلار در اختیار مناطقی از آمریکا قرار بگیرد که بیشترین لطمه را از جنگ با مواد مخدر دیده‌اند. افراد زندانی بسته به ایالت محل زندگی‌شان در آمریکا، پس از آزادی با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌شوند. در برخی ایالت‌ها نمی‌توانند رای بدهند یا نمی‌توانند به مدارک کافی برای یافتن کار یا اجاره خانه دسترسی پیدا کنند.

امروز در ۳۳ ایالت آمریکا مصرف درمانی و در ۱۱ ایالت آمریکا، مصرف تفریحی ماری‌جوانا قانونی است. این به رییس‌جمهور آمریکا اجازه می‌دهد تا خواستار تغییر قوانین فدرال شود اما باراک اوباما و دونالد ترامپ، روی خوشی به این تغییر نشان نداده‌اند. سندرز اگر نامزد و سپس رییس‌جمهور آمریکا شود، می‌خواهد این تغییر را ممکن کند و آمریکا را همراه آن تغییر دهد و از یک فصل دل‌گرفته دور کند: هم‌زمان اینکه هزاران نفر پیش خانواده‌ها و دوستانشان برمی‌گردند.