طالبان از صبح پنجشنبه، ۳ شهریور، عملیات بازرسی منازل مسکونی مزارشریف را آغاز کردند. چند تن از ساکنان این شهر به ایندیپندنت فارسی گفتند که صدها تن از نیروهای ویژه وزارت‌های دفاع، داخله (کشور)، استخبارات (اطلاعات) به همراه چند مامور وزارت امر به معروف و نهی از منکر، از ساعت ۵ صبح به وقت محلی، عملیات بازرسی خانه‌ها در مزارشریف را کلید زدند.

ساکنان محله‌های شیرآباد، زراعت، علی‌آباد، کمپ سخی، بابا علی‌شیر، شهرک خالد ابن ولید و ناحیه دوم شهر مزارشریف تایید کردند که طالبان صبح زود این محلات را محاصره کردند و سپس به بازرسی خانه‌ها پرداختند.

بیشتر ساکنان محلات نامبرده تاجیک‌تبار یا از قوم هزاره‌اند. یکی از ساکنان ناحیه دوم شهر مزارشریف، به شرط محفوظ ماندن نامش، گفت که طالبان حتی خصوصی‌ترین قسمت‌های خانه‌ مردم را زیرورو می‌کنند و از ساکنان خانه‌ها اسلحه می‌خواهند. به گفته این منبع، طالبان با رفتاری خشونت‌بار، ابتدا اهالی خانه را بیرون و سپس خانه‌ها را تفتیش می‌کنند. او عکس‌هایی از خانه خود را برای ایندیپندنت فارسی فرستاد که نشان می‌‎داد طالبان تمام وسايل خانه را زیرورو کرده‌اند.

در یکی از نامه‌هایی که از نهادهای امنیتی طالبان در کابل برای فرماندهان محلی این گروه در مزارشریف فرستاده شده، در مورد نحوه بازرسی خانه‌ها دستورهای مشخصی ارائه شده است. بر اساس این نامه، هدف از بازرسی منازل مسکونی ردیابی اعضای داعش خراسان، یافتن اسلحه و خودروهای دولتی و همچنین یافتن رد آدم‌ربا‌ها است.

در این نامه، به فرماندهان محلی طالبان دستور داده شده است که در جریان عملیات بازرسی خانه‌ها، نمایندگانی از چهار نهاد طالبان از جمله وزارت دفاع، وزارت داخله، اداره اطلاعات و وزارت امر به معروف حضور داشته باشند. همچنین توصیه شده است که در صورت امکان، پلیس زن نیز هنگام تفتیش خانه‌ها حضور داشته باشد تا زنان مشکوک را بازرسی کند. همچنین به فرماندهان طالبان توصیه شده است که از جریان بازرسی خانه‌ها عکس و ویدیو نگیرند و فقط نکات مهم را یادداشت و به نهادهای مرکزی گزارش کنند.

یکی از ساکنان منطقه شیرآباد، در حومه شهر مزارشریف، گفت که طالبان ابتدا محله آن‌ها را محاصره و سپس بازرسی خانه‌ها را آغاز کردند. به گفته او، طالبان برخی خانه‌ها را از قبل نشان کرده بودند و آن‌ها را به صورت هدفمند بازرسی می‌کردند. خانه‌های متعلق به نظامیان سابق هم از قبل مشخص شده‌اند و طالبان این خانه‌ها را با هدف یافتن اسلحه و مهمات تفتیش می‌کنند.

طالبان پیش از این نیز عملیاتی مشابه را در شماری از شهرهای افغانستان اجرا کردند که در جریان آن، برخی از ساکنان خانه‌ها تحت آزار و اذیت قرار گرفتند و حتی بازداشت و زندانی شدند.

طالبان مدعی‌اند که هدف عملیات بازرسی خانه‌ها جمع‌آوری سلاح‌های غیرقانونی و بازداشت اعضای داعش و آدم‌ربایان به منظور تامین امنیت است اما شاهدان این عملیات می‌گویند که طالبان دنبال رد نظامیان دولت پیشین افغانستان‌اند و فهرست مشخصی از آنان را در اختیار دارند.

در ماه‌های گذشته، فرماندهان پلیس طالبان در شهرستان‌ها و روستاهای شمال افغانستان، از نمایندگان محلات فهرست اسامی و محل زندگی نظامیان دولت پیشین افغانستان را خواسته بودند. به دستور فرماندهان طالبان، مشخصات کامل نظامیان سابق از جمله اینکه اکنون در داخل افغانستان‌اند یا در کشورهای دیگر زندگی می‌کنند، همراه با نام اعضای خانواده‌هایشان تهیه شد. طالبان با استفاده از این اطلاعات، نظامیان دولت پیشین را ردیابی می‌کنند.

در تازه‌ترین مورد، طالبان روز چهارشنبه، قاری قدیر، فرمانده پلیس سابق شهرستان خلم در استان بلخ را مقابل خانه‌اش تیرباران کردند. او ابتدا در روز دوشنبه بازداشت شد اما با پادرمیانی بزرگان قومی، طالبان او را در روز چهارشنبه آزاد کردند؛ اما هنگامی که قاری قدیر به سمت خانه خود می‌رفت، او را هدف حمله قرار دادند و کشتند.

عطامحمد نور، رهبر شاخه انشعابی حزب جمعیت اسلامی و استاندار پیشین بلخ، در بیانیه‌ای، قتل قاری قدیر را محکوم کرد و گفت که طالبان او را با حیله و نیرنگ کشته‌اند.