روند محدودسازی اینترنت و مسدود کردن سرویس‌های پرطرفدار که همزمان با اعتراض‌های مدنی در ایران آغاز شده بود، اکنون به فیلترشکن‌ها و ابزارهای دور زدن اینترنت رسیده است. در چند روز گذشته، اغلب فیلترشکن‌ها از دسترس خارج شده‌اند و شمار محدودی از آن‌ها هم که کار می‌کنند، به قطعی مداوم و افت شدید سرعت دچارند.
در این میان، مقام‌های مسئول به جای برقرار کردن جریان آزاد اطلاعات و جبران خسارت مالی شهروندان، با انتشار اخبار و اطلاعات نادرست، باعث ایجاد نگرانی‌های بی‌مورد برای کاربران شبکه ازکارافتاده اینترنت در ایران می‌شوند.
استفاده از فیلترشکن باعث ایجاد مشکل برای کاربران نمی‌شود
وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی روز ۲۷ مهر، احتمالا با هدف ایجاد نگرانی برای کاربرانی که در این روزها به استفاده از فیلترشکن‌ها روی آورده‌اند، اعلام کرد: «همانطور که بارها کارشناسان اعلام کرده‌اند، استفاده از فیلترشکن حتما آسیب‌پذیری جدی به دنبال خواهد داشت، چون راه رخنه هکرها به گوشی‌های مردم را تسهیل می‌کند.»
استفاده از فیلترشکن‌های امن و تاییدشده، مشکلی برای کاربران ایجاد نمی‌کند، مگر آنکه از راه‌های ناامن به دست کاربران برسد، یا از منابع ناامن تامین شده باشد.
عیسی زارع‌پور در ادامه عنوان کرد که فروش فیلترشکن غیرمجاز است، اما جرم‌انگاری نشده است، و تلاش‌هایی به سرعت در حال انجام است که فروش فیلترشکن جرم‌انگاری شود.
تلاش برای یافتن عرضه‌کنندگان فیلترشکن
یک روز پیش از اظهارات وزیر ارتباطات، سعید نقوی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه فناوران رایانه، اعلام کرد: «مردم باید ببینند از کدام اتحادیه خدمات کسب کرده‌اند. چنانچه مردم بابت خرید فیلترشکن هزینه گزافی داده باشند، برای دریافت حقوقشان به اتحادیه فناوران رایانه، مخابرات، یا صوت و تصویر مراجعه کنند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با توجه به اظهارات وزیر ارتباطات و تلاش حکومت برای جرم‌انگاری فروش فیلترشکن، به نظر می‌رسد که سخنان سعید نقوی به منظور شناسایی عرضه‌کنندگان فیلترشکن بوده است.
اطلاعات اشتباه و نادرست دیگری که مقام‌های مسئول اعلام کرده‌اند، درباره رفع محدودیت‌ها است. یک روز قبل از اظهارات عیسی زارع‌پور، وزارت ارتباطات اعلام کرده بود که تمام محدودیت‌های اینترنت، جز اینستاگرام و واتس‌اپ، برداشته شده است. حال آنکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقط پلتفرم «لینکدین» رفع فیلتر شده و بقیه سرویس‌ها، از جمله «گوگل‌پلی» و «اپ‌استور» هنوز در دسترس نیستند.
فیلترشکن‌ها چگونه یکی پس از دیگری از کار افتادند؟
از روز ۲۴ مهر اغلب وی‌پی‌ان‌ها از دسترس خارج شده‌اند و اتصال به آن‌ها امکان‌پذیر نیست. درست در همان روز، وزارت ارتباطات تاکید کرده بود که تمام محدودیت‌های اینترنت، جز دو اپلیکیشن «واتس‌اپ» و «اینستاگرام»، برداشته شده است. اما در روزهای قبل‌تر مشخص بود که دستگاه سانسور جمهوری اسلامی ایران به سرعت در حال شناسایی اثر انگشت فیلترشکن‌ها، یا مسدودسازی «سرور»های آن‌ها است.
اصطلاح «اثر انگشت فیلترشکن» بیانگر این مفهوم است که هر «وی‌پی‌ان» نشانه‌‌های منحصر‌به‌فردی دارد که با شناسایی این نشانه‌ها، مسدودسازی سرویس امکان‌پذیر میشود.
اطلاعات در شبکه، در مجموعه بسته‌های کوچک ارسال و دریافت می‌شوند. با رهگیری و تحلیل مولفه «اندازه بسته خاص» (MTU) که در هر نشست ارسال میشود، همراه با مولفه دیگری با نام «حداکثر اندازه قطعه» (MSS)، دستگاه سانسور می‌تواند نحوه کار فیلترشکن را دریابد. علاوه بر آن، سیستم سانسور ایران با رصد پروتکل رمزنگاری‌شده TLS، ارتباطات ناشناس را رصد، و فیلترشکن‌ها را مختل می‌کند.
از همین طریق، اکثر فیلترشکن‌ها اینک شناسایی و مسدود شده‌اند. اثر انگشت فیلترشکن «اوت‌لاین» که گوگل ادعا می‌کرد شناسایی و مسدود کردن آن دشوار است، در همان نخستین روزها دستگاه سانسور جمهوری اسلامی ایران آن را شناسایی کردند، و به این شکل، این سرویس در اکثر اپراتورهای اینترنت مسدود شد.
دلیل اصلی آلودگی تلفن‌های همراه ایرانیان چیست؟
وزیر ارتباطات فیلترشکن‌ها را عامل اصلی آلوده شدن تلفن‌های همراه شهروندان به بدافزار می‌داند. اما با بررسی لایه‌های زیرین این وقایع، متوجه می‌شویم که رویکرد جمهوری اسلامی ایران به اینترنت، عامل اصلی انتشار روزافزون بدافزارها است. منابع امن، نظیر «گوگل‌پلی» و «اپ‌استور»، در ایران مسدود شده‌اند و در فقدان این منابع، فروشگاه‌های داخلی و کانال‌های تلگرامی به منابع بارگذاری نرم‌افزار تبدیل شده‌اند.
طبق یک بررسی که سال ۱۳۹۹ بر روی برنامک‌های بارگذاری شده در فروشگاه «کافه بازار» انجام شده است، نزدیک به ۵۰ درصد برنامک‌های بررسی‌شده کافه بازار را دست‌کم یک آنتی‌ویروس بدافزار شناسایی کرده است و نظارتی بر تولید برنامک‌ها وجود ندارد.
وزیر ارتباطات ابزارهای دور زدن فیلترینگ اینترنت را عامل اصلی آلودگی دستگاه‌ها عنوان می‌کند، اما به این نکته اشاره نمی‌کند که اکثر سرویس‌هایی که مردم برای فعالیت‌های روزانه به آن وابسته‌اند، اینک مسدود شده‌اند و افزایش سه هزار درصدی تقاضا برای خرید فیلترشکن، ناشی از محدودسازی‌های روزافزون اینترنت در ایران است.
با توجه به شواهد موجود، به نظر می‌رسد که جرم‌انگاری عرضه فیلترشکن با ادعای آلوده بودن آن‌ها، فقط دستاویز و بهانه‌ای برای سرکوب دیجیتال بیشتر است. وزیر و وزارتخانه‌ای که در طول یک ماه قطعی و محدودسازی اینترنت، بارها به دروغ خبر از رفع محدودیت داده‌اند و بسته شدن پلتفرم‌های پرمخاطب را ناشی از نقش آن‌ها در اعتراض‌ها دانسته‌اند، بی‌شک نگران امنیت دستگاه‌ها و آلودگی تلفن‌های همراه شهروندان نیستند و با این ادعا، می‌کوشند بهانه‌ای برای اقدام‌های خود داشته باشند.
