پس از سلطه طالبان بر افغانستان، کار اطلاعرسانی از افغانستان با چالشهای متعددی روبهرو شد. فعالیت شماری از رسانههای داخلی افغانستان از ترس طالبان ناگزیر متوقف شد، و شماری نیز تمامی کارمندان خود را از افغانستان خارج کردند. با این حال، خبرنگاران خارجی از جمله کسانی بودند که در روزهای اول سلطه طالبان، از هرگوشه و کنار این کشور گزارش تهیه میکردند و گروه طالبان برای نشان حسننیت و با این ادعا که مخالف فعالیت رسانهها نیستند، با خبرنگاران خارجی برخورد بهتری داشتند.
در ماههای نخست سلطه طالبان، در حالیکه طالبان هر روز خبرنگاران داخلی را بازداشت، شکنجه و زندانی میکردند، برای خبرنگاران خارجی جز موارد بسیار جزیی، از جمله پوشش خبری تظاهرات زنان، محدودیت قابل توجهی ایجاد نشد. اما این رویکرد طالبان زمان زیادی به قوت خود باقی نماند.
گزارشهای واقعی از رنج و درد مردم افغانستان، بهخصوص شکنجه و کشتار مردم و شهروندان غیرنظامی به دست این گروه که بیشتر از کانالهای خارجی و بر اساس گزارش خبرنگاران خارجی منتشر میشد، طالبان را که میکوشیدند رژیم خود را مردمی و مطابق با خواسته شهروندان سراسر افغانستان نشان دهند، نگران کرد. به همین دلیل، محدودیت فعالیت خبرنگاران خارجی نیز روز به روز بیشتر شد. کیانا حائری، خبرنگار ایرانی-کانادایی که با رسانههای متعددی، از جمله نیویورکتایمز کار میکند، به رادیو بینالمللی فرانسه گفت که کار تحت سلطه طالبان که اوایل بهتر بود، حالا دشوارتر شده است. او میگوید: «تاکنون ما در جایگاه روزنامهنگاران خارجی، در مقایسه با خبرنگاران افغان، از امتیاز بیشتری برخوردار بودهایم، اما این وضعیت دارد سختتر و بدتر میشود.»
حائری از مدتی پیش در کابل مستقر بوده است و گزارشهای زیادی، از جمله از زندان زنان در شهر هرات، به نشر رسانده است. او میگوید: «من ۱۵ روز را با زنان زندانی در هرات گذراندم. تابعیت دوگانه و زبان فارسیام این امتیاز را به من داد که پس از چند روز، دیگر نیاز به همراه نداشتم و خود به تنهایی کار میکردم.»
او میگوید: «من با زنانی مصاحبه کردم که شوهران خود را به قتل رسانده بودند. این چیزی است که شاید دیگر برای هیچ خبرنگاری میسر نشود.»
حائری در ادامه میگوید که هرچند از او در حکم خبرنگار ثابت نیویورکتایمز، هنوز هم در افغانستان با گشادهرویی استقبال میشود، طالبان اینک روند صدور ویزا را برای خبرنگاران خارجی دشوارتر کردهاند و دیگر مانند گذشته به راحتی به آنان ویزا نمیدهند. حائری که همزمان خبرنگار-عکاس است، نمایشگاهی از مجموعه عکسهای خود با عنوان «وعدههای نوشتهشده روی یخ و زیر آفتاب» به نمایش گذاشته است که بیشتر وضعیت زنان و چالشهای آنان را در حوزههای مختلف به تصویر میکشد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
حائری تنها خبرنگار خارجی نیست که اینک با محدودیت روبهرو میشود. ۱۹ ژوییه سال جاری میلادی لین اودانل، خبرنگار شناختهشده استرالیایی که برای نشریه «فارن پالیسی» گزارش تهیه میکند، توییتی را در صفحه کاربری خود در توییتر به نشر رساند که حاکی از عذرخواهیاش بابت «گزارشهای دروغ» او از افغانستان بود. ۲۴ ساعت پس از آن، مشخص شد که طالبان او را بازداشت کرده و به زور و با تهدید، به نوشتن چنین توییتی واداشتهاند. آنان دیگر هرگز به اودانل اجازه ندادند به افغانستان برگردد و حتی او را به جاسوسی متهم کردند. دلیل اصلی برخورد طالبان با اودانل، گزارشهای او در مورد ازدواجهای پیدرپی رهبران طالبان با دختران نوجوان در افغانستان بود.
پس از اودانل، طالبان استفانی گلینسکی، خبرنگار گاردین، را نیز از ورود به افغانستان محروم کردند. گلینسکی که حدود چهار سال در افغانستان به سر میبرد و گزارشهای زیادی از این کشور تهیه و منتشر کرده بود، در ماه ژوییه زیر فشار طالبان قرار گرفت تا منابع خبری خود را که با آنان مصاحبه کرده بود، افشا کند. پس از مقاومت گلینسکی، طالبان دیگر اجازه ندادند که او به افغانستان برگردد. در ماه اوت نیز آناس مالک، خبرنگار شبکه ویون، هدف حمله طالبان قرار گرفت و مدتی را در بازداشت آنان گذراند.
هرچند طالبان بارها ادعا کردهاند که امکان فعالیت رسانههای داخلی و خارجی در افغانستان به اندازه کافی مهیا است، اما واقعیت این است که محدودیتهای فعالیت خبرنگاران در این کشور هر روز شدید میشود. هیچ خبرنگاری نتوانسته است به راحتی از جنگهای خونین پنجشیر و اندراب، و اینک بدخشان، گزارش تهیه کند. طالبان در مورد قتلها و شکنجه افراد نیز هیچ گونه اطلاعات موثقی در اختیار خبرنگاران نمیگذارند. وضعیت رسانههای داخلی از این نیز خرابتر است، زیرا آنان باید بر اساس خطوطی که طالبان مشخص میکنند، فعالیت کنند.