آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، امروز دوشنبه ۲۰ آبان، با انتشار گزارشی جامع به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی پرداخت.

در این گزارش مشخصا تایید شده که جمهوری اسلامی از تعهدات خود در برنامه هسته‌ای عدول کرده و میزان غنی‌سازی در «سایت فردو» به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. 

این اتفاق پس از اعلام رسمی حسن روحانی درباره آغاز گام چهارم در برنامه هسته‌ای، تقریبا بر همگان مسجل بود و از همین رو بود که کشورهای هم‌چنان متعهد به برجام، پس از اعلام رسمی رئیس جمهور ایران هشدار دادند که آغاز گام چهارم و عدول جمهوری اسلامی از تعهدات خود در قبال برنامه هسته‌ای می‌تواند عواقب بدی داشته باشد.

نکته قابل توجه دیگر در گزارش آژانس اشاره به کشف «ذرات اورانیوم» در یک مرکز «مخفی» هسته‌ای در ایران بود؛ مکانی که خبرگزاری‌ها براین باورند که همان مرکز معروف «تورقوزآباد» است. جایی که پیش از این بانی جنگ لفظی بین ایران و اسرائیل شده بود.

آژانس در گزارش خود گفته که «ذرات اورانیوم» توسط یک عامل انسانی به این مرکز مخفی برده شده است.

در گزارش آژانس اشاره‌ای به چگونگی دست یافتن به این اطلاعات نشده است. اطلاعاتی که پیش از این اسرائیل مدعی کشف آن در «تورقوزآباد» بود.

گزارش آژانس پراهمیت‌تر می‌شود اگر به یاد داشته باشیم که همین چند روز پیش شورای حکام آژانس بین‌المللی هسته ای درباره ایران جلسه داشت. جلسه ای که زیر سایه ماجرای اخراج بازرس آژانس از ایران قرار گرفت و در واقع ابتدای آغاز بدبینی‌های بیشتر آژانس به جمهوری اسلامی بود.

در همین‌حال و ساعاتی پس از گزارش آژانس بین‌المللی هسته‌ای، سه کشور اروپایی و هم‌چنین اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کردند که به دلیل از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای ایران در سایت فردو ابراز نگرانی شدید کردند. 

اتحادیه اروپا از جمهوری اسلامی خواسته که باردیگر به توافق «برجام» بازگردد و تمامی مفاد این توافق‌نامه را رعایت کند و در غیر این‌صورت این کشورهای اروپایی علیه «برجام» اقدام خواهند کرد. 

در بیانیه کشورهای اروپایی ذکر شده است که جمهوری اسلامی ایران باید «همه اقداماتی را که با «برجام» ناسازگار است به وضعیت سابق بازگرداند». بیانیه مشترک سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا می‌گوید: «ما آماده‌ایم به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای فراهم کردن شرایط و تسهیل زمینه کاهش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه ادامه دهیم. ولی این تلاش‌ها به دلیل اقدامات اخیر ایران بسیار دشوار شده است».

آنچه اتحادیه اروپا از آن به عنوان «اقدام» علیه برجام یاد می‌کند معروف به «مکانیسم ماشه» است. بندی که در توافق‌نامه «برجام» لحاظ شده و براساس این بند، در صورت نقض پایبندی ایران به برجام، قدرت‌های جهانی می‌توانند به طور خودکار تمام تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی را فعال کنند. 

براساس این بند اگر هر یک از سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه، بریتانیا) به این نتیجه برسند که جمهوری اسلامی ایران توافق «برجام» را نقض کرده، می‌توانند ظرف مدتی کمتر از ۶۵ روز این مسئله به شورای امنیت ارجاع دهند و پس از آن  این نهاد امکان از سرگیری سریع تحریم‌ها علیه ایران را در اختیار دارد.