خبرگزاری فرانس ۲۴ با انتشار گزارشی تحقیقی در روز جمعه ۲۵ نوامبر (چهارم آذر) نوشت که شواهد نشان می‌دهد فشنگ‌های تفنگ ساچمهای ساخت شرکت فرانسوی-ایتالیایی چدیت (Cheddite) برای سرکوب معترضان در ایران استفاده شده است.
به گزارش این رسانه، از فشنگ‌های ساچمهای ساخت این شرکت دست‌کم از سال ۲۰۱۱ به طور گسترده در ایران استفاده شده است، موضوعی که نقض آشکار تحریم‌های اتحادیه اروپا است که در آن سال اعمال شد.
گروه کارشناسان فرانس ۲۴ برای انجام این تحقیقات از ایرانی‌ها خواستند عکس‌هایی را از مهمات استفاده شده در سرکوب اعتراض‌های پس از مرگ مهسا امینی به این رسانه ارسال کنند. تصاویر این گلوله‌ها در شرایطی فرستاده شده‌اند که به گفته شاهدان، نیروهای امنیتی تلاش می‌کنند پوکه‌ها را از روی زمین جمع کنند تا به دست معترضان نیفتد.
درنهایت، تجزیه‌وتحلیل بیش از ۱۰۰ عکس و ویدیو نشان داد که نیروهای امنیتی ایران از گاز اشک‌آور، گلوله تفنگ، گلوله‌های پینت‌بال و فشنگ تفنگ‌های ساچمهای به‌طور گسترده استفاده کرده‌اند. با اینکه بر اساس این شواهد، بیشتر گلوله‌های تفنگ‌های ساچمهای در ایران ساخته شده‌اند، اما ۱۳ گلوله کشف‌شده از هشت شهر مختلف ایران نشان شرکت چدیت را دارند.
گلوله‌های ایتالیایی در شهرهای ایران
سال‌ها است ماموران ایرانی گلوله‌های تفنگ ساچمهای با نام چدیت را به کار می‌برند. یکی از نیروهای امنیتی ایران به فرانس ۲۴ گفت که یگان او گاهی اوقات از چنین فشنگ‌هایی استفاده می‌کند.
چدیت کارخانه‌هایی در ایتالیا و فرانسه دارد و ادعا می‌کند که بزرگ‌ترین تولیدکننده پوکه فشنگ در جهان، با تولید سالانه بیش از یک میلیارد فشنگ ساچمهای است. این شرکت پوکههای خالی فشنگ را با محفظه‌های پلاستیکی و پایه‌های فلزی تولید می‌کند و آن‌ها را به تولیدکنندگان دیگری می‌فروشد که آن‌ها را با پودر انفجاری، گلوله یا پرتابه‌های دیگر پر می‌کنند.
تصاویری که ایرانی‌ها از گلوله‌های شلیک‌شده از سوی نیروهای امنیتی به فرانس ۲۴ ارسال کردند، سه پوکه فشنگ با نام چدیت را نشان می‌دهد. یک گروه فعال دیگر نیز عکس‌هایی را ارسال کرده‌اند که نشان می‌دهد ۱۰ پوکه فشنگ با مارک چدیت در اعتراض‌های اخیر مردم ایران پیدا شده است. یک معترض در شهر یزد عکس‌هایی از فشنگی که پس از شلیک گلوله‌های ساچمهای نیروهای امنیتی به سوی او و دیگر تظاهرکنندگان در روز ۲۸ سپتامبر پیدا کرده بود، به فرانس ۲۴ ارسال کرد. روی این پوکه فشنگ عباراتی مانند «چدیت ۱۲» و «شاهین ۲۴ / ۲۰۱۷» حک شده است.
یک معترض دیگر نیز در تهران، عکس‌هایی از یک پوکه فشنگ ارسال کرد که در روز ۳ اکتبر پس از شلیک گلوله‌های ساچمهای نیروهای امنیتی به سوی معترضان پیدا کرده بود. این پوکه فشنگ نشان «چدیت ۱۲*۱۲*۱۲*۱۲» و یک پوشش پلاستیکی زردرنگ با نوشته «ایران ۲۰۲۰/۰۱» دارد. یکی از ساکنان مهاباد نیز روز ۳۰ اکتبر تصاویری از پوکه فشنگ استفاده‌شده نیروهای امنیتی را ارسال کرد که همین نشان روی آن وجود داشت. گروه ۱۵۰۰ تصویر نیز عکس‌هایی ارسال کردند که ۱۰ فشنگ دیگر با نام تجاری چدیت را نشان می‌داد. این گروه اعلام کرد این فشنگ‌ها از شهرهای شیراز، کرج، رشت، سنندج و کامیاران کشف شده است.
دو کارشناس پس از بررسی تصاویر ارسال شده، گفتند که به نظر می‌رسد این پوکههای فشنگ در شرکت چدیت ساخته شده باشند، زیرا این شرکت فرانسوی-ایتالیایی تنها سازنده شناخته‌شده‌ای است که از عبارت ۱۲*۱۲*۱۲*۱۲ استفاده می‌کند.
ممنوعیت‌های تحریمی چه می‌گویند؟
استفاده از چنین فشنگ‌هایی در شرایطی است که اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۱ «صادرات مستقیم یا غیرمستقیم تجهیزاتی را که ممکن است برای سرکوب داخلی استفاده شود»، ازجمله «سلاح، مهمات و لوازم جانبی مرتبط» به ایران ممنوع کرده است. پنج کارشناس تحریم به فرانس ۲۴ گفتند که این ممنوعیت شامل فشنگ تفنگ ساچمهای و اجزای آن نیز می‌شود.
مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا دراین‌باره می‌گوید: «اینکه ایران این محصولات را مستقیما از خود شرکت چدیت خریداری کرده باشد یا از شخص ثالث، برای شرکت اروپایی از نظر قانونی مسئولیت دارد. این شرکت باید خریدارانش را بررسی و اطمینان حاصل کند که آن‌ها محصولات را به سازمان‌های تروریستی یا کشورهایی که طبق قوانین اتحادیه اروپا ممنوع شده‌اند، نمی‌فروشند.»
استفاده از فشنگ‌های چدیت در ایران در حالی است که در مارس ۲۰۲۱ نیز تصاویری از پوکه‌هایی با نام تجاری این شرکت، از میانمار منتشر شد. میانمار نیز کشوری است که از سوی اتحادیه اروپا در معرض ممنوعیت صادرات تجهیزات مورد استفاده برای سرکوب داخلی قرار دارد.
انتشار این تصاویر به تحقیقات سازمان‌های غیردولتی ایتالیایی که به چدیت برای فروش پوکههای خالی فشنگ به ترکیه و از ترکیه به میانمار مشکوک بودند، منجر شد. ترکیه عضو اتحادیه اروپا نیست و بنابراین مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا هم نمی‌شود. روزنامه ایتالیایی مانیفستو این صادرات مشکوک را «مسیر ترکیه» نامید. پس از بازجویی از سوی سازمان‌های غیردولتی، وزارت خارجه ایتالیا فاش کرد که چدیت در سپتامبر ۲۰۱۸ درخواست مجوز برای صادرات ۶۰۰ هزار فشنگ ساچمهای به میانمار را مطرح کرده بود، اما یک ماه بعد این درخواست را پس گرفت. سازمان‌های غیردولتی شواهدی پیدا کردند که نشان می‌دهد چدیت با شرکت ترکیه‌ای تجارت کرده و زمانی صاحب سهام این شرکت ترکیه‌ای بوده است.
سازمان‌های غیردولتی ایتالیایی از چدیت پرسیدند که آیا مجوزی دارد که به شریک ترکیه‌ای اجازه صادرات به میانمار را می‌دهد، اما این شرکت پاسخی نداد.
الساندرو دی پاسکال، روزنامه‌نگاری که این تحقیقات را برای روزنامه ایتالیایی مانیفستو انجام داد، به فرانس ۲۴ گفت: «ما برای مدت طولانی سعی کردیم با چدیت تماس بگیریم، اما آن‌ها به هیچ یک از سوال‌های ما پاسخ ندادند. در نهایت، پس از انتشار مقاله ما، پلیس وارد شد تا این ماجرا را بررسی کند. با این حال تاکنون هیچ جریمه یا تحریمی برای چدیت اعمال نشده است.»
در نظر نگرفتن ممنوعیت برای شرکت ایتالیایی چدیت و همچنین کشور ترکیه در شرایطی است که بر اساس داده‌های تجاری سازمان ملل، ترکیه از سال ۲۰۱۱، زمانی که تحریم‌های اتحادیه اروپا بر تجهیزات سرکوب داخلی اجرا شد، بیش از ۷.۳۳ میلیون دلار فشنگ‌های تفنگ ساچمهای به ایران صادر کرده است. بر اساس شواهد موجود، ایتالیا در همان دوره، ۸۹ میلیون دلار گلوله تفنگ ساچمهای به ترکیه صادر کرد.
