طالبان دو هفته پس از تصرف کابل، در ۱۶ شهریور ۱۴۰۰، کابینه خود را به رهبری ملا محمد‌حسن آخوند، معرفی کردند. در فهرست وزارتخانه‌های این گروه، خبری از وزارت امور زنان، کمیسیون مستقل حقوق بشر، و نهادهای حامی زنان که در دولت‌های پیشین افغانستان ایجاد شدند، نبود. حذف نهادهایی که برای حمایت و توانمندسازی زنان کار می‌کردند، نخستین اقدام طالبان برای حذف زنان از جامعه بود و زمینه را برای به حاشیه راندن هزاران زن که از سال‌ها پیش در نهادهای دولتی و غیردولتی کار می‌کردند، آماده کرد.
مشهورترین فرمان‌های ضدزن که در ۱۶ ماه سلطه طالبان بر افغانستان صادر شد، عبارتند از مسدود شدن مدارس بالاتر از کلاس ششم به روی دختران، محدودیت سفر و رفت‌و‌آمد زنان بدون همراهی محرم شرعی، منع تحصیل زنان در دانشگاه‌ها و منع اشتغال زنان در سازمان‌های غیردولتی داخلی و خارجی. اما در این مدت، نهادهای مختلف این گروه فرمان‌های دیگری نیز صادر کردند که واکنش شدید رسانهها و افکار عمومی را برانگیختند. در این گزارش به ۱۶ فرمان مهم طالبان که محدودیت‌های بی سابقه‌ای برای زنان افغانستان ایجاد کرده‌اند، می‌پردازیم.
طالبان پس از تصرف کابل در ۲۴ مرداد ۱۴۰۰ (۱۵ اوت ۲۰۲۱)، از حفظ حقوق همه شهروندان، به ویژه زنان، «در چارچوب شریعت اسلامی» سخن گفتند. قرار بود مدارس دختران و پسران اواخر شهریور باز شوند، اما وزارت معارف (آموزش و پرورش) طالبان روز ۲۶ شهریور اطلاعیه‌ای منتشر کرد که در آن تنها از دانش‌آموزان پسر برای حضور در کلاس‌ها دعوت شده بود. مردم نخست با شک و تردید منتظر ماندند که شاید اطلاعیه جداگانه‌ای هم برای دعوت از دختران دانش‌آموز منتشر شود، اما در اطلاعیه طالبان فقط از دانش‌آموزان دختر از کلاس اول تا ششم دعوت شد.
از آن زمان تاکنون، دبیرستان‌ها از کلاس ششم به بالا به روی دختران مسدود ماندند و میلیون‌ها دختر از تحصیل محروم شدند. با آنکه طالبان وعده دادند که در فروردین ۱۴۰۱، مدارس به روی همه دانش‌آموزان باز می‌شوند، اما به این وعده هم وفا نشد. پس از حذف نهادهای حامی زنان از ساختار دولت افغانستان، محرومیت دختران دانش‌آموز از حضور در مدارس، دومین فرمان طالبان بود که در راستای محروم کردن زنان و دختران از حقوق اساسی آنان صادر شد.
سومین فرمان طالبان که به صورت شفاهی ابلاغ شد، ممنوعیت کار زنان در اداره‌های دولتی بود. این فرمان نیز در ماه شهریور ۱۴۰۰ صادر شد و روزنامه گاردین، ۲۷ شهریور گزارش داد که زنان کارمند اداره‌های دولتی اجازه نیافتند به محل‌کار خود وارد شوند.
در حالیکه در دولت‌های پیشین افغانستان، هزاران زن در بخش‌های مختلف دولت، از نهادهای امنیتی و اطلاعاتی تا دادستانی و وزارت دفاع ونهادهای دیگر کار می‌کردند، اینک در هیچ‌یک از نهادهای دولتی زیر کنترل طالبان، زنان حضور ندارند.
چهارمین فرمان ضدزن که وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان آن را صادر کرد، دستور رعایت حجاب اجباری و خودداری از پوشیدن لباس‌های رنگی و روسری‌های کوتاه بود. تلاش طالبان در این مورد از اوایل شهریور ۱۴۰۰ آغاز شد و به صدور فرمان دیگری علیه زنان کارمند در رسانهها انجامید. در این رشته فرمان‌ها، زنان مجری در رسانه‌های تصویری، مجبور شدند در صورت ادامه کار، ماسک به صورت بزنند تا دهان و بخشی از چهره‌شان دیده نشوند. خودداری از پوشیدن کت‌وشلوار و استفاده از عمامه و کلاه با لباس محلی افغانستان برای مردان شاغل در اداره‌های دولتی، نیز مشمول همین فرمان بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
طالبان در پنجمین اقدام علیه زنان، تمامی باشگاه‌های ورزشی را به روی زنان بستند. احمدالله وثیق، عضو کمیسون فرهنگی این گروه که اینک در مسند رئیس رادیو و تلویزیون ملی افغانستان کار می‌کند، در مصاحبه با یکی از رسانهها گفت که زنان افغان در مسابقات ورزشی حضور نخواهند داشت، چون در جریان ورزش، ممکن است صورت و بدن آن‌ها رویت شود و این با شریعت اسلامی مغایر است. پس از آن، فعالیت تمامی تیم‌های ورزشی زنان افغانستان که تا پیش از سلطه طالبان، در مسابقات بین‌المللی نیز شرکت می‌کردند، متوقف شد.
در ششمین فرمان طالبان علیه زنان که وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه در اوایل دی ۱۴۰۰ صادر کرد، محدودیت‌های بر رفت‌و‌آمد زنان در بیرون از خانه وضع شد. در این فرمان، طالبان به تمامی راننده‌های تاکسی‌ها و اتوبوس‌های شهری دستور دادند که از سوار کردن زنان تنها که مرد محرمی با خود ندارند، خودداری کنند. در پی آن، برخی از رانندگان اتوبوس‌های شهری مجبور شدند اتوبوس‌ها را به دو قسمت مردانه و زنانه تقسیم کنند.
طالبان در هفتمین فرمان خود در اواسط دی ۱۴۰۰، به تمامی فروشندگان لباس دستور دادند که سرهای مانکن‌های پلاستیکی را جدا کنند. ماموران وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان استدلال کردند که وجود مانکن‌های پلاستیکی که با چهره‌های زنانه و مردانه در فروشگا‌ه‌ها استفاده می‌شوند، خلاف شریعت است. مغازه‌داران در شهرهای افغانستان، ضمن جدا کردن سرهای مانکن‌ها، در مصاحبه با رسانهها گفتند که پس از این برای به نمایش گذاشتن لباس‌ها و پارچه‌ها، از مانکن استفاده نخواهند کرد.
در هشتمین مورد از فرمان‌های ضدزن، ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، در فرمانی شش ماده‌ای با توضیحاتی در مورد «حقوق زنان در شریعت اسلامی»، دستور داد که از این پس شرایط ازدواج، امور خانواده و میراث، باید براساس همین دستور تعیین و رعایت شود. در حالیکه عنوان فرمان رهبر طالبان «حقوق زنان» بود، در متن فرمان به حق آموزش، کار، سفر و زندگی زنان به مثابه انسان آزاد، هیچ اشاره‌ای نشد. کارشناسان این فرمان را نیز محدودکننده و علیه آزادی‌های اساسی زنان افغانستان توصیف کردند.
طالبان در نهمین فرمان محدودکننده خود علیه زنان که ۵ دی ۱۴۰۰ صادر شد، به زنان دستور دادند که فقط اجازه دارند در محدوده ۷۸ کیلومتر، و صرفا در موارد ضروری، سفر کنند. در این فرمان تاکید شد که زنان اگر بخواهند بیشتر از ۷۸ کیلومتر سفر کنند، باید محرم شرعی (شامل همسر، پدر، برادر یا فرزند پسر) همراه داشته باشند.
دهمین فرمان محدودکننده طالبان را ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی این گروه، ۸ اسفند ۱۴۰۰ اعلام کرد و طبق آن، سفر زنان تنها به خارج از افغانستان ممنوع شد. تا پیش از این، طالبان به صورت واضح در مورد سفر زنان به خارج از کشور سخن نگفته بودند و وضع محدودیت ۷۸ کلیومتری، صرفا به سفرهای زنان در داخل افغانستان اشاره داشت.
در یازدهمین فرمان ضدزن طالبان، وزارت امر به معروف و نهی از منکر در همکاری با وزارت اطلاعات و فرهنگ این گروه، اوایل مهر ۱۴۰۰ با صدور فرمانی ۱۰ ماده‌ای، نشر و پخش سریال‌ها و فیلمهایی را که زنان در آن‌ها نقش ایفا کرده‌اند، ممنوع کرد. پس از صدور این فرمان، حتی پخش سریال‌ها و فیلم‌های دینی که تلویزیون‌های مذهبی، مانند «تمدن»، پخش می‌کردند، ممنوع شد.
در دوازدهمین فرمان طالبان که آبان ۱۴۰۱ اعلام شد، تمامی پارک‌ها به روی زنان مسدود شدند. سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به خبرگزاری فرانسه گفت، رعایت نشدن حجاب زنان و نیز رعایت نشدن فرمان این گروه در منع حضور همزمان زنان و مردان در پارک‌ها، باعث محروم شدن زنان از حضور در پارک‌ها شده است. پیش از صدور فرمان منع حضور زنان در پارک‌ها، طالبان دستور داده بودند که تمامی پارک‌ها باید زنانه-مردانه شوند.
دوازدهمین فرمان محدودکننده طالبان علیه زنان را نیز وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه، اواسط آبان ۱۴۰۱ صادر کرد و بر اساس آن، فعالیت تمامی حمام‌های زنانه در سراسر افغانستان متوقف شد. ماموران طالبان به مالکان حمام‌های زنانه هشدار دادند که این حمام‌ها سبب ترویج فحشا شده‌اند و باید تعطیل شوند.
سیزدهمین فرمان طالبان علیه زنان، تمامی فرصت‌های تحصیلی را در افغانستان از زنان گرفت و درهای دانشگاه‌ها را به روی آنان بست. در این فرمان که روز سه‌شنبه، ۲۹ آذر، وزارت تحصیلات عالی طالبان ابلاغ کرد، به تمامی دانشگاه‌های دولتی و خصوصی دستور داده شد که تا اطلاع ثانوی، از حضور زنان و دختران در دانشگاه‌ها جلوگیری کنند.
چهاردهمین فرمان طالبان را علیه زنان، وزارت اقتصاد این گروه روز شنبه، سوم دی ۱۴۰۱، منتشر کرد و بر اساس آن، کار زنان در سازمان‌های غیردولتی داخلی و خارجی ممنوع شد. در این فرمان آمده است که به دلیل رعایت نشدن حجاب زنان، کار کردن آنان در تمامی سازمان‌های داخلی و خارجی تا اطلاع ثانوی ممنوع می‌شود. در واکنش به این فرمان طالبان، شماری از سازمان‌های بزرگ بین‌المللی فعالیت خود را در افغانستان متوقف کردند و گفتند که بدون حضور کارمندان زن نمی‌توانند به کارشان ادامه دهند.
پس از منع تحصیل زنان در دانشگاه‌ها، وزارت معارف این گروه با صدور پانزدهمین فرمان ضدزن، به تمامی آموزشگاه‌های خصوصی نیز دستور دادند که آموزش دختران باید متوقف شود. این دستور روز چهارشنبه، ۳۰ آذر، به صورت شفاهی به مسئولان مراکز آموزشی خصوصی ابلاغ شد و پس از آن، تمامی مراکز آموزشی خصوصی به روی دختران مسدود شدند.
شانزدهمین فرمان طالبان علیه زنان نیز با دو فرمان اخیر وزارت تحصیلات و اقتصاد این گروه مرتبط است. روز پنجشنبه، یکم دی، شیخ ندا محمد ندیم، وزیر آموزش عالی طالبان، در جلسه‌ای با مسئولان ارشد این وزارت، دستور داد که در ادامه منع تحصیل زنان، از ورود استادان زن و نیز کارمندان اداری و خدمه‌های زن نیز به دانشگاه‌ها جلوگیری شود. پس از صدور این دستور، مسئولان دانشگاه‌های دولتی و خصوصی به تمامی استادان و کارمندان زن اطلاع دادند که تا دستور بعدی طالبان، اجازه ندارند در محل کار خود حضور یابند.
فرمان‌های طالبان علیه زنان، واکنش‌های گسترده بین‌المللی را برانگیخته‌اند، اما رهبران این گروه بی‌توجه این واکنش‌ها، ضمن ادامه شلاق زدن زنان در ملاء‌عام، می‌کوشند محدودیت‌های بیشتری نیز وضع کنند. رهبران طالبان در پاسخ به اعتراضات مردم افغانستان و واکنش‌های گسترده بین‌المللی به وضع محدودیت علیه زنان، می‌گویند رعایت شریعت برای آنان مهمتر از هر چیزی است و این فرمان‌ها نیز در راستای اجرای احکام شرعی صادر شده‌اند.
