سازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارش سالانه خود، به وضعیت ایران نیز پرداخت و اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران در سرکوب اعتراض‌های مردمی که از شهریور ۱۴۰۱ (سپتامبر ۲۰۲۲) آغاز شد، از قوه قهریه به‌شدت مرگبار استفاده می‌کند. همچنین صدها کنشگر و معترض ایرانی نیز در «محاکمات به‌شدت ناعادلانه» به زندان محکوم شدند. در این گزارش به اعدام محسن شکاری، مجیدرضا رهنورد، محمدمهدی کرمی و سیدمحمد حسینی که در جریان اعتراض‌ها دستگیر شده بودند، نیز اشاره شده است.

بر اساس گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر، پس از کشته شدن مهسا امینی، دختر ۲۲ ساله در بازداشت پلیس امنیت اخلاقی تهران، در شهرهای مختلف، مدارس و دانشگاه‌ها تظاهرات سراسری به راه افتاد و نیروهای امنیتی با استفاده از تفنگ‌های ساچمه‌ای، سلاح جنگی و کلت کمری به اعتراض‌های مسالمت‌آمیز مردم پاسخ دادند.

تارا سپهری‌فر، پژوهشگر ارشد سازمان دیده‌بان حقوق بشر، به سرکوب خشونت‌آمیز معترضان، فساد و سوءمدیریت آشکار در ایران و انتخابات فرمایشی اشاره کرد و گفت آنچه امروز از حکومت ایران باقی مانده، «بی‌رحمی» است. او از جامعه جهانی خواست فشارهای خود علیه حکومت ایران را افزایش دهند تا به آنان اثبات شود باید برای جنایت‌هایی که مرتکب شده‌اند، پاسخگو باشند.

دیده‌بان حقوق بشر در گزارش ۷۰۰ صفحه‌ای خود، روند حقوق بشر در نزدیک به ۱۰۰ کشور جهان طی سال ۲۰۲۲ را بررسی کرد. تیرانا حسن، مدیر اجرایی این سازمان، می‌گوید در جهانی که قدرت‌ها در آن جابه‌جا شده‌اند، دیگر نمی‌توان به شمار اندکی از کشورها اتکا کرد و برای ارتقای حقوق بشر باید بسیج جهانی شکل بگیرد.

مدیر اجرایی سازمان دیده‌بان حقوق بشر به جنگ روسیه و اوکراین نیز اشاره کرد و گفت که این موضوع به ما یادآوری می‌کند که دولت‌ها باید به تعهدات حقوق بشری خود در مقیاس جهانی عمل کنند.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر که پیش‌تر نیز گزارش‌هایی درباره خیزش سراسری ایرانیان منتشر کرده بود، در گزارش تکمیلی سال ۲۰۲۲ به موضوع اعتراض‌ها در ایران به‌طور مفصل پرداخت و اعلام کرد که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران هزاران نفر را دستگیر کرده‌اند و آنان را در حالی‌ که از حقوق قضایی خود محروم‌اند و به وکیل دسترسی ندارند، در زندان‌های پرازدحام نگهداری می‌کنند.

در این گزارش آمده است که صدها کنشگر مدافع حقوق بشر، روزنامه‌نگار و وکیل نیز در میان دستگیرشدگان‌اند که به دلیل اعتراض مسالمت‌آمیز یا حمایت از معترضان بازداشت شده‌اند و مقام‌های جمهوری اسلامی گذرنامه ده‌ها شخصیت مطرح از جمله ورزشکاران و هنرمندان را هم توقیف کرده‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید پیش از این نیز شکنجه و بدرفتاری از جمله آزار جنسی زندانیان را مستند کرده است. این سازمان در گزارش پیشین خود که روز اول دی‌، منتشر شد، اعلام کرد «نیروهای سرکوبگر» روز هشتم مهر (۳۰ سپتامبر) که به «جمعه خونین زاهدان» معروف است، با تیراندازی به‌سوی مردم تنها در یک روز ده‌ها معترض را کشتند یا زخمی کردند و «مرگبارترین سرکوب سال» را در یک روز رقم زدند. این سازمان حقوق بشری در آن گزارش از هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد درباره ایران درخواست کرده بود به «جنایات نیروهای امنیتی» در مناطق عمدتا بلوچ‌نشین توجه ویژه‌ای داشته باشد.

بر اساس گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری فعالان حقوق بشر، ماموران امنیتی و انتظامی تاکنون ۵۲۰ شهروند از جمله ۷۰ کودک را در جریان خیزش سراسری کشته‌اند. همچنین بالغ‌ بر ۱۹ هزار نفر دستگیر شده‌اند. سازمان حقوق بشر ایران نیز در گزارش اخیر خود خبر داد که دست‌کم ۱۰۹ معترض محبوس در ایران با خطر صدور یا اجرای حکم اعدام مواجه‌اند.

قوه قضاییه در جمهوری اسلامی ایران، نهادی وابسته به حاکمیت است و در پی دستور علی خامنه‌ای، روند محاکمه معترضان بازداشتی و صدور احکام سنگین برای آنان در دادگاه‌های انقلاب را در اولویت قرار داده است.