پس از تصمیم اخیر دولت ایران به سهمیه بندی و افزایش بی سابقه بهای بنزین، مردم ایران به منظور ابراز مخالفت با این تصمیم، دست به تظاهرات زدند. اعتراضات مردمی علیه دولت که در نخست، تنها در چند شهر ایران آغاز شده بود، به زودی همه جا را فرا گرفت و سراسر کشور را به آشوب کشید. به گفته سازمان عفو بین الملل، تا کنون در این اعتراضات، بیش 100 تن کشته و صدها نفر دیگر زخم برداشتند. در پی تشدید اعتراضات، سپاه پاسداران با صدور اعلامیه ای هشدار داد که در صورت تداوم تظاهرات، نیروهای سپاه پاسداران برای جلوگیری از گسترش تظاهرات، مداخله قاطعانه و جدی خواهند کرد.

البته این نخستین بار نیست که دشواری های اقتصادی، مردم ایران را به خیابان ها می کشاند، زیرا ایران در سال های 2017 و 2018 نیز شاهد اعتراضات مردمی بود، چنانچه پیش از آن در سال 2009، قیام مردمی که جنبش سبز نامیده می شد، شمار زیادی از شهرهای ایران را فرا گرفت. اما دولت ایران که نگران واکنش های مردمی بود، پیش از این که مردم دست به تظاهرات علیه دولت بزنند، تمام اقدامات و ابزارهای لازم را برای مدیریت نا آرامی ها داخلی فراهم کرده بود. همین بود که در گذشته، جنبش های مردمی به محض این که آغاز می یافت، با خشونت نیروی های امنیتی مواجه می شد، دولت از یک سو به سرکوبی معترضان در خیابان ها می پرداخت و از سوی دیگر، اینترنت را قطع می کرد تا از انتشار خبرهای حوادث هر شهر و  منطقه جلوگیری کند و آن چه در ایران اتفاق می افتد، در خارج از کشور بازتاب داده نشود.

پیوند دادن اعتراضات مردمی به دسیسه های خارجی، یکی دیگر از ابزارهای رژیم ایران برای متهم کردن معترضان و سرکوبی تظاهرات است و دولت ایران در برابر کلیه ای جنبش های مردمی از این اتهام، بهره برداری می کند.

البته تظاهرات مردمی در سال های گذشته و امروز، تنها به علت مشکلات اقتصادی داخلی نبوده، زیرا شعارهای که مردم در اعتراضات سر می دهند در مخالفت با سیاست های داخلی و خارجی دولت ایران است. انگیزه اصلی تظاهرات، مخالفت مردم با انتقال سرمایه های ملی ایران به خارج از کشور است که رژیم ایران به گروه های مسلح وابسته به خود در عراق، سوریه، لبنان و یمن می فرستد، در حالی که مردم ایران در دشوار ترین شرایط اقتصادی به سر می برند. روی همین منظور، معترضان در شعارهای خود تنها اشاره به گروه خاصی از مسئولان دولتی نداشته بلکه با تصمیمات دولت به صورت کلی ابراز مخالفت می کنند و همه ای مقامات دولتی؛ از آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی تا حسن روحانی، رئیس جمهور اصلاح طلب را مسئول ناهنجاری های کنونی می دانند.

عمده ترین تفاوت میان تظاهرات گذشته و امروز این است که تظاهرات سال های گذشته با آن که ناشی از مشکلات اقتصادی بود اما از سوی یکی از دو جریان سیاسی؛ محافظه کار و اصلاح طلب، حمایت می شد اما در عقب تظاهرات کنونی هیچ یک از جریان های سیاسی حاکم نقش ندارند. با توجه به همین علت، دولت ایران دست به خشونت علیه معترضان زد و سپاه پاسداران که نظام سیاسی را به صورت کلی در معرض خطر می بیند، قصد دارد برای سرکوبی همه جانبه ای اعتراضات مردمی وارد میدان شده و با جدیت بیشتری معترضان را هدف حمله قرار دهد.

از سوی دیگر و با آن که واشنگتن با اعمال سیاست فشار حد اکثری، سعی می کند شهروندان ایران را به مخالفت علیه دولت انگیزه دهد و رژیم ایران نیز آمادگی و توانایی برای سرکوبی خشونت آمیز معترضان داشته و تأکید دارد که فشارهای ایالات متحده هرگز نمی تواند نظام سیاسی ایران را تضعیف کرده و یا سرنگون کند، اما تصمیم دولت ایران به افزایش بهای بنزین در شرایط کنونی پرسش برانگیز است. شاید بتوان گفت که دولت ایران برای کاهش فشارهای اقتصادی، چاره ای دیگری جز افزایش قیمت بنزین نداشته و راه حل دیگری در پیش نداشت. ایران زمانی در صدد افزایش قیمت بنزین شد که ناآرامی ها علیه سیاست های خارجی ایران، کشورهای عراق و لبنان را به آشوب کشیده و پروژه سیاسی ایران در منطقه را با خطر فروپاشی رو به رو کرد. بنابر این، اقدام اخیر ایران را می توان یک انتحار سیاسی تلقی کرد که دولت ایران در نتیجه فشار تحریم های اقتصادی ناگزیر به اتخاذ آن شده است.

اکنون به رغم این که ایران سعی دارد مسئله ای گفت و گو با ایالات متحده را تا هنگام برگزاری انتخابات آینده ریاست جمهوری به تعویق اندازد و منتظر ناکامی دونالد ترامپ باشد، اما ممکن است پیامدهای چالش آفرین تظاهرات مردمی در ایران، زمینه ای از سر گیری مذاکرات میان تهران و واشنگتن را پیش از زمان برگزاری انتخابات آمریکا، فراهم کند.  

البته مسئله ای افزایش قیمت بنزین که آیت الله خامنه ای از آن حمایت می کند، از سوی شورای عالی هماهنگی اقتصادی ایران تصویب شده است و نمایندگان مجلس هیچ نقشی در آن نداشتند.

پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال 2018، آیت الله خامنه ای دستور به تأسیس شورای عالی هماهنگی اقتصادی داد، این شورا  که مسئولیت تصمیم گیری های بزرگ را به دوش دارد، به هیچ نهادی پاسخگو نیست و هدف از تشکیل آن، مقابله با بحران اقتصادی و بیرون رفت از پیامدهای دشوار تحریم های ایالات متحده علیه ایران است.

تردیدی نیست تا هنگام آشکار شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و روشن شدن موضع آن کشور در قبال ایران، دولت ایران سیاست های ریاضت اقتصادی و سرکوبی معترضان را ادامه خواهد داد.

https://www.independentarabia.com