وال‌استریت ژورنال در فوریه گزارش داد که ایران و روسیه توافقی امضا کرده‌اند تا در شهر یلابوگا، واقع در جمهوری تاتارستان، یک کارخانه پهپادسازی احداث و ۶۰۰۰ پهپاد پیشرفته شاهد‌ـ۱۳۶ تولید کنند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که هیئت ایرانی در ۵ ژانویه ۲۰۲۳ به یلابوگا سفر کرده و از «محوطه خالی» احداث کارخانه پهپادسازی بازدید کرده است.

در پی انتشار این خبر، موسسه علوم و امنیت بین‌المللی درصدد برآمد تا اشخاص حقیقی و حقوقی دخیل در تولید پهپاد شاهد در روسیه یا احداث کارخانه، و استخدام نیرو و همچنین محل کارخانه مدنظر را شناسایی کند.

آنچه در ادامه می‌آید یافته‌های این بررسی است که در مقاله‌ای به قلم دیوید آلبرایت، سارا  برکهارد، و اسپنسر فراگاسو در وب‌سایت میراژ نیوز منتشر شده است.

بررسی‌های این موسسه نشان می‌دهد ارتباطی مستقیم میان ایران و این پروژه مشاهده نمی‌شود، اما یک کارخانه پهپادسازی روس که با دولت روسیه مرتبط است اعلام کرده قصد دارد تدارکات موردنیاز ارتش برای ساخت یک کارخانه جدید و بزرگ پهپادسازی و استخدام نیرو در شهر یلابوگا را تامین کند.

یافته‌ها در مورد کارخانه پهپادسازی روسیه

آلباتروس ا‌ل‌ال‌سی (Albatross LLC) در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۳ اعلام کرد در نظر دارد یک کارخانه پهپادسازی در منطقه اقتصادی ویژه آلابوگا (SEZ) در شهر یلابوگا احداث کند.

به نوشته آلبرایت و همکارانش، آلباتروس ال‌ال‌سی، که در سال ۲۰۱۷ تاسیس شد و دفتر اصلی‌اش در مسکو  قرار دارد، طراح و سازنده پهپادهایی است که «خدمات تصویربرداری هوایی و رصد ویدیویی» را برای صنایع گوناگون از جمله کشاورزی فراهم می‌کند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که آلباتروس ال‌ال‌سی و منطقه اقتصادی ویژه آلابوگا قراردادی به ارزش یک میلیارد روبل امضا کرده‌اند که یک کارخانه پهپادسازی با ظرفیت تولید سالانه ۱۰۰۰ پهپاد آلباتروس ام‌۵ تا سال ۲۰۳۷ احداث شود.

آلباتروس ام‌۵ نوعی پهپاد رصد است که در صنابع کشاورزی و سایر بخش‌های نیازمند تصویربرداری کاربرد دارد. این پهپاد می‌تواند از انواع دوربین و ابزارها استفاده کند و ۳۰۰ کیلومتر برد دارد و به موتور پیشران برقی مجهز است.

آلباتروس ال‌ال‌سی مدعی است برای سامانه‌های پهپادی‌اش می‌تواند قطعات تولیدی شرکت‌های غربی از جمله دوربین‌های شرکت ژاپنی سونی و قطعات شرکت آمریکایی انویدیا را تهیه کند.

همچنین در آگهی‌های استخدام آلباتروس ال‌ال‌سی برای طراح پهپاد، مهندس، مونتاژکار، و ناظر کنترل کیفیت، درخواست شده است متقاضیان تجربه استفاده از نرم‌افزارهای طراحی غربی را داشته باشند.

فهرست اقلام و همین‌طور اطلاعیه‌ها در مورد تامین قطعات از چین و تلاش برای بومی‌سازی زنجیره تامین حاکی از آن است که اقلام و طرح‌های غربی احتمالا پنهانی تهیه شده‌اند یا با هدف افزایش تولید پهپاد، کپی شده‌اند.

بررسی پیشین موسسه علوم و امنیت بین‌المللی نشان داده بود که بسیاری از قطعات پهپادهای ایران و روسیه ساخت شرکت‌های غربی است، به‌ویژه طراحی قطعات مهم پهپادهای ایرانی شاهد‌ـ‌۱۳۱، شاهد‌ـ‌۱۳۶ و مهاجر‌ـ‌۶  متعلق به شرکت‌های غربی است که شرکت‌های چینی و ایرانی بومی‌سازی و استفاده کرده‌اند.

آلباتروس ال‌ال‌سی در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۳ مدعی شد که بخشی از تولید پهپاد آغاز شده، که البته ویدیویی از آن نیز در یکی از رسانه‌‌های اجتماعی روسیه منتشر شده است.

غیر از سفر هیئت ایرانی به یلابوگا، موسسه علوم و امنیت بین‌المللی هیچ ارتباط آشکاری میان آلباتروس ال‌ال‌سی یا منطقه اقتصادی ویژه آلابوگا با اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران مشاهده نکرده است.

به نظر می‌رسد جئومیر، شرکت مادر آلباتروس ال‌ال‌سی، با دولت و ارتش روسیه ارتباط داشته باشد.

هرچند آلباتروس با ارتش روسیه ارتباط دارد و متعهد شده است پهپادهای نظامی تولید کند، به نظر نمی‌رسد هیچ‌یک از شرکت‌های موجود در فهرست منطقه اقتصادی ویژه آلابوگا اهداف نظامی داشته باشند و در تصاویر ماهواره‌ای گوگل نیز تدابیر امنیتی خاصی مشاهده نمی‌شوند.

موسسه علوم و امنیت بین‌المللی همچنان به رصد آلباتروس ال‌ال‌سی و منطقه اقتصادی ویژه آلابوگا برای مشاهده هرگونه تغییر تازه یا ارتباط احتمالی با ایران ادامه می‌دهد.