۲۴ فوریه ۲۰۲۳ مصادف با اولین سالروز حمله روسیه به اوکراین بود. مرحله اول جنگ روسیه با شکست مواجه شد و سربازان ولادیمیر پوتین، رئيس‌جمهوری روسیه، نتوانستند کی‌یف، پایتخت اوکراین، را تصرف کنند و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری منتخب اوکراین، را که از طریق انتخاب آزاد و دموکراتیک به قدرت رسید، دستگیر یا حذف کنند.

پس از گسترش دامنه جنگ، روسیه موفق شد در میدان نبرد به دستاوردهایی برسد که از جمله می‌توان به تصرف شهر راهبردی ماریوپل مشرف به دریای آزوف اشاره کرد. در ماه مه ۲۰۲۲ و پس از آنکه اغلب مناطق و محلات ماریوپل ویران و هزاران غیرنظامی کشته شدند، روسیه موفق شد این شهر را تصرف کند.

با این حال تمام دستاوردهای نیروهای روسیه طی هفته‌های اول جنگ به دلیل گسترش ابعاد درگیری نقش برآب شد و ارتش اوکراین که تا حدودی به حمایت نظامی غرب دست یافته بود، توانست ضدحملات موفقیت‌آمیزی را در بیش از یک جبهه به راه اندازد.

در واقع، حمایت نظامی غرب به برتری کیفی نیروهای اوکراینی در قبال برتری عددی نیروهای روسیه منجر شد و دو طرف جنگ به حالت تعادل درآمدند. به همین دلیل و به‌رغم گذشت یک سال از آغاز حمله به اوکراین، روسیه با وجود تلاش‌های بسیار نتوانست در برابر اوکراین به پیروزی قاطعی دست یابد؛ در حالی‌ که نیروهای اوکراین در چند مورد  پیروزی‌های قابل‌ذکری به دست آوردند؛ به‌ویژه زمانی که روسیه از مواضعی که در روزهای آغازین جنگ اشغال کرده بود، به عقب‌ نشست یا مواضعش در شهرهای نسبتا بزرگ مانند شهر راهبردی خرسون واقع در کرانه رودخانه دنیپر را تخلیه کرد.

امروز پس از گذشت ۳۶۵ روز از آغاز جنگ اوکراین، به نظر نمی‌رسد نیروهای روسی با توجه به حجم خساراتی که متحمل شده‌اند، علاوه بر ضعف ساختاری بخش‌های مختلف ارتش که با کمبود تسلیحات مواجه است، توانایی کسب پیروزی در این نبرد را داشته باشند. از سوی دیگر، به نظر نمی‌رسد که اوکراین هم بتواند نیروهای روسیه را شکست دهد؛ مگر اینکه کشورهای قدرتمند غربی کمیت و کیفیت تسلیحات اعطایی به کی‌یف افزایش دهند. این امر می‌تواند به خطرات بزرگ دیگری منجر شود که کمترین آن این است که طرف‌های متخاصم به طور مستقیم یا غیرمستقیم به سمت جنگ علنی گام بردارند. این سناریو در برخی مواقع بدون خطر توسل به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی نیست؛ آن‌هم در قلب قاره اروپا که هیچ‌کس وقوع چنین حادثه‌ای را نمی‌خواهد.

به هر حال، با توجه به شکست روسیه در پایان دادن به جنگ به نفع مسکو و نبود احتمال اینکه غرب با ارسال سلاح‌های پیشرفته، سطح حمایت نظامی خود از اوکراین را افزایش دهد، دو طرف جنگ به یک معادله منفی می‌رسند و در وضعیتی پیچیده و بن‌بست قرار می‌گیرند. روسیه قادر به بلعیدن اوکراین نیست و اوکراین هم نمی‌تواند روسیه را شکست دهد. بنابراین، سرانجام هر دو طرف باید پای میز مذاکره بنشینند و برای برون‌رفت از بن‌بست پیش‌رو گفت‌وگو کنند.

البته عمق دشواری شرایط بعدها روشن خواهد شد اما هرچه جنگ زودتر متوقف شود و طرف‌های درگیر مذاکره را آغاز کنند، تفاهم و نکاتی که دو طرف را به یکدیگر نزدیک کند، بیشتر خواهد بود. نکته مهم این است که آن‌ها متقاعد شوند از طریق جنگ نمی‌توانند به پیروزی برسند؛ پس بهتر است برای پایان دادن به بحران، سراغ گفت‌وگو و دیپلماسی بروند.

برگرفته از روزنامه النهار العربی