در پی اعلام رسمی آبگیری سد چم‌شیر در گچساران، شمار زیادی از فعالان محیط‌ زیست و میراث فرهنگی بار دیگر درباره پیامدهای مخرب آن هشدار دادند. محمد درویش، کنشگر محیط‌ زیست و رئیس گروه محیط‌ زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو، می‌گوید آبگیری این سد پنج فاجعه ‌زیستی برای ایران ایجاد می‌کند.

«به خطر افتادن تنوع زیستی و گیاهی خارق‌العاده منطقه، نشتی چاه‌های نفت موجود در منطقه به قسمت مخزن سد، تخریب رویشگاه جنگلی منطقه در بالادست سد، زیر آب رفتن محوطه‌های باستانی و ورود سالانه ۵۰۰ هزار تن نمک به مخزن سد» پیامدهای زیست‌ محیطی‌اند که آبگیری سد چم‌شیر به دنبال دارد. با این‌ حال دولت ابراهیم رئیسی بدون توجه به هشدارهای کارشناسان، برای آبگیری سد چم‌شیر خیز برداشت و این سد روز دوشنبه ۲۲ اسفند رسما آبگیری شد.

محمد درویش با تایید اینکه آبگیری سد چم‌شیر می‌تواند سرآغاز «بحران جدی» در استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد باشد، به تجربه شکست‌خورده سد گتوند اشاره کرد و افزود که آبگیری سد چم‌شیر نیز می‌تواند کشاورزی و معیشت مردم محلی را با تهدید جدی مواجه کند.

این استاد دانشگاه در ادامه، به گزارش زمین‌شناسی سد چم‌شیر و گزارش دانشگاه تهران درباره این موضوع استناد کرد و گفت از آنجا که ۷۰ درصد مخزن سد روی سازند گچساران است، پیش‌بینی می‌شود سالانه ۵۰۰ هزار تن نمک وارد مخزن این سد شود.

او در ادامه افزود: «این حجم عظیم نمک می‌تواند بر چشمه‌های پایین‌دست تاثیر نامطلوب بگذارد زیرا همین حالا هم شوری آب در پایین‌دست رودخانه زهره ۳۵ درصد بیشتر از شوری رودخانه است؛ بنابراین اگر آب مخزن هم به آن اضافه شود، شوری آن چندین برابر بیشتر خواهد شد و این یعنی یک فاجعه بزرگ در شرق خوزستان.»

به گفته محمد درویش، ۱۱ چاه نفت موجود در منطقه هم که فعلا پلمپ شده‌اند، در آینده با هر زمین‌لرزه‌ای به قسمت مخزن سد نشتی می‌کنند و این هم یکی دیگر از خطرهای جدی این پروژه است.

این کنشگر محیط‌ زیست به سرمایه‌گذاری چینی‌ها در سد چم‌شیر اشاره کرد و به خبرگزاری رکنا گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که چینی‌ها یکی از سرمایه‌گذاران اصلی این پروژه‌اند و رقمی حدود ۲۳۵ میلیون یورو در این پروژه از سوی سرمایه‌گذاران چینی مطرح است.»

پیش‌تر باستان‌شناسان نیز هشدار داده بودند که با آبگیری سد چم‌شیر دست‌کم ۱۴۰ محوطه باستانی این منطقه با قدمت حدود ۱۶ هزار سال زیر آب خواهند رفت.

مقام‌های دولت رئیسی بدون توجه به این هشدارها از روز دوشنبه آبگیری سد چم‌شیر را آغاز کردند و نام آن را نیز «بزرگ‌ترین طرح برق و آب کشور» گذاشتند.

خبرگزاری دولتی ایرنا در گزارش آبگیری سد چم‌شیر نوشت که این طرح به‌عنوان «بزرگ‌ترین سد آرسی‌سی در خاورمیانه» سه‌ واحد نیروگاهی به ظرفیت ۱۷۶ مگاوات با تولید ۴۸۲ گیگاوات‌ساعت برق دارد. بر مبنای این گزارش مطالعات اولیه این طرح از سال ۱۳۷۳ شروع شد و پس از مناقصه‌ای در سال ۱۳۸۸، یک شرکت چینی کار ساخت آن را به عهده گرفت.

خبرگزاری وابسته به دولت در این گزارش به پیامدهای زیست‌ محیطی و فرهنگی آبگیری سد چم‌شیر اشاره‌ای نکرد اما نوشت که آبگیری آن با مجوز سازمان حفاظت‌ محیط‌ زیست انجام شده است.

هم‌زمان، محمد فاضل، معاون اجرایی طرح سد چم‌شیر، نیز در مراسمی از موفقیت‌آمیز بودن مرحله اول آبگیری این سد سخن گفت و به کشاورزان وعده داد: «با وارد شدن مرحله جدید آبگیری و ذخیره‌سازی مناسب آب، می‌توان در تابستان و پاییز، آبی مناسب از لحاظ کیفیت و کمی را برای آن‌ها تنظیم کرد.»

او با بیان اینکه هم‌اکنون ۱۵ درصد از ظرفیت این سازه آبی پر شده است، گفت: «سد و نیروگاه چم‌شیر بزرگ‌ترین طرح برق و آبی در کشور است که با هدف ذخیره ۳.۲ میلیارد مترمکعب آب و بهبود کیفیت و کنترل سیلاب‌ها روی رودخانه زهره ساخته شد.»

به‌رغم این ادعاها، منتقدان می‌گویند به دلیل وجود سازند نمكی گچساران و چشمه‌های شور در مخزن، آبگیری به شورتر شدن آب زهره و نابودی شرق خوزستان منجر می‌شود. محمد درویش پیش‌تر نیز به روزنامه اینترنتی فراز گفته بود که به دلیل لایه‌های عمیق نمکی که در بستر وجود دارد، تامین آب شرب شیرین از این سد تقریبا ناممکن است و راه‌اندازی این سد در وضعیت زمین‌های کشاورزی منطقه تاثیری ندارد.

سد چم‌شیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دوگنبدان (گچساران) مرکز شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد ساخته شده است. این سد روی حوضه آبریز رودخانه زهره قرار دارد؛ رودخانه‌ای که سالانه حامل حدود ۲.۵ میلیون تن نمک است و این سازه به تجمع شورابه در مخزن منجر می‌شود.