حاجی یوسف وفا، از فرماندهان کلیدی طالبان در حوزه جنوب به شمار می‌آید و روابط نزدیکی با ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، برقرار کرده است. منابع خبری به ایندیپندنت فارسی گفتند که او در تصمیم‌گیری‌های ملا هیبت‌الله نقش دارد و از نزدیک‌ترین مشاوران رهبری طالبان به‌شمار می‌رود.
حاجی وفا استاندار قندهار در جنوب افغانستان است و پس از ترور داوود مزمل، استاندار پیشین طالبان در بلخ، به سرپرستی استانداری بلخ نیز گمارده شد؛ یعنی همزمان دو استان را با بیش از ۹۰۰ کیلومتر فاصله، رهبری می‌کند.
رابطه مستحکم حاجی وفا با ملا هیبت‌الله، به او امکان داده که چندان به حکومت مرکزی طالبان در کابل پاسخگو نباشد و فقط به دستورهای صادره از قندهار و ملا هیبت‌الله عمل کند.
با مرور حساب توییتر منتسب به دفتر استاندار طالبان در قندهار، دیده می‌شود که وزیران طالبان به دیدار او می‌شتابند و کنار او می‌نشینند. حاجی وفا به دلیل نزدیکی زیاد به رهبر طالبان، قدرت احضار استانداران دیگر طالبان را نیز دارد و احتمالا دستورهای ملا هیبت‌الله را به این استانداران ابلاغ می‌کند.
برای مثال، حاجی امان‌الله عبید، استاندار دایکندی، اواخر فوریه سال جاری میلادی به دیدار حاجی وفا شتافت. در توییتر منسوب به دفتر استاندار قندهار آمده است که در این دیدار، استاندار دایکندی فعالیت حاجی وفا را در زمینه تامین امنیت، حکومتداری خوب و ارائه خدمات به مردم، ستوده است.
اواسط سال گذشته، حاجی وفا با ملا عبدالطیف منصور، سرپرست وزارت انرژی و آب طالبان، به استان ارزگان سفر کرد. این گونه بازدیدها، برای استانداران دیگر طالبان «نامعمول» است.
از قندهار گزارش می‌شود که حاجی وفا محافظان ویژه دارد و اغلب آنان، افرادی‌اند که سال‌ها کنارش جنگیده‌اند و اینک به برخی از تجهیزات نظامی آمریکایی مجهزند. در همایش‌هایی نیز که در قندهار برگزار می‌شود، تلاش شده است که حضور شهروندان چشمگیر باشد و به همین دلیل، در حین سخنرانی حاجی وفا، همواره چندین محافظ در کنارش حضور دارند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
قندهار پایگاه سنتی قدرت پشتون‌ها در افغانستان است. احمد شاه ابدالی، بنیانگذار سلسه درانی، امان‌الله خان، شاه نوگرا، و ملا عمر، نخستین رهبر گروه طالبان، همه فعالیت‌های سیاسی و نظامی‌شان را از قندهار آغاز کردند. حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان، که پس از سرنگونی رژیم طالبان در ۲۰۰۱ در حمله ائتلاف جهانی به رهبری آمریکا ۱۳ سال در قدرت بود، نیز اصالتا از قندهار است.
در دوران دوم حکومت طالبان، ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر کنونی این گروه، در قندهار سکونت دارد و هرازگاهی مسئولان مطبوعاتی طالبان ادعا می‌کنند که او با مقام‌های طالبان، علمای دینی و برخی از مردم دیدار کرده است. اما هیچ عکس یا فیلمی از جریان دیدارهایش منتشر نمی‌شود و او همچنان حاکمی به‌اصطلاح پرده‌نشین است.
در حکومت طالبان، نقش قندهار به مثابه مرجع تصمیم‌گیری پررنگ‌تر شده است و به همین دلیل، رهبر طالبان استانداری این استان را به حاجی وفا سپرد. استانداران در افغانستان رئیس کمیته نظامی هر استان‌اند و به بیشتر فعالیت‌های نظامی و اطلاعاتی دسترسی دارند و حضور حاجی وفا در قندهار، حاشیه امنی برای رهبر طالبان ایجاد کرده است.
شمار نیروهای طالبان در استان‌های قندهار و هلمند در جنوب افغانستان زیاد بود و این دو استان گواه خونین‌ترین درگیری‌ها میان نیروهای حکومت پیشین و طالبان بودند. برخی از شهرستان‌های قندهار بارها بین حکومت پیشین و طالبان دست به دست شد.
در قندهار و هلمند، نیروهای آمریکایی و بریتانیایی نیز حضور داشتند و تا پیش از امضای توافقنامه صلح میان طالبان و آمریکا در دوحه، پایتخت قطر، در ۲۰۱۹، در حمایت از حکومت پیشین افغانستان با طالبان می‌جنگیدند. پس از امضای این توافقنامه، همکاری نیروهای آمریکایی و بریتانیایی با نیروهای افغان روز به روز کاهش یافت تا به صفر رسید.
منابع خبری در قندهار به ایندیپندنت فارسی گفتند که در دوران حکومت پیشین، حاجی وفا به دستور ملا هیبت‌الله، مسئولیت برنامه‌ریزی و بسیج نیروهای طالبان را در استان‌های جنوبی، به‌ویژه قندهار، بر عهده داشت. برخی هم از حاجی وفا به مثابه «استراتژیست جنگی طالبان در جنوب» یاد می‌کنند.
پایگاه ۲۰۵ اتل در قندهار و پایگاه ۲۱۵ میوند در هلمند، دارای پرسنل و تسلیحات و تجهیزات زیاد بودند و با سرنگونی حکومت پیشین، این تسیلحات به دست طالبان شاخه قندهار افتاد.
طالبان نام پایگاه ۲۰۵ اتل را به «اردوی البدر»، و نام پایگاه ۲۱۵ میوند را به «عزم» تغییر دادند.
ملا هیبت‌الله آخوندزاده در ماه‌های اخیر کوشیده است نفوذ خود را در پایگاه‌های ارتش این گروه افزایش دهد و با فرماندهان شماری از این پایگاه‌ها دیدار کرده است.
دفاع از رهبر
سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور (داخله) طالبان و رهبر شبکه مخوف حقانی، در سفرش به استان خوست در شرق افغانستان، از انحصار شدید قدرت در حکومت این گروه انتقاد کرد و بر ضرورت تعامل با کشورهای جهان تاکید ورزید.
هرچند سراج‌الدین حقانی در پیوند با «انحصار قدرت» و «مخالفت با تعامل با جهان»، مشخصا از ملا هیبت‌الله آخوندزاده نام نمی‌برد، اما هدف سخنرانی او، رهبر این گروه است.
ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان، اواخر فوریه از نیروهای نظامی این گروه خواست که «آگاهانه» پیروی کنند: «از هیچ‌کس نباید با چشمان بسته اطاعت کنیم و حتی نباید از من با چشم بسته اطاعت شود. باید تشخص دهیم که چه کسی است و چه فکر و اراده‌ای دارد، بعد از او اطاعت شود.»
اشاره غیرمستقیم ملا یعقوب، به فرمان‌های رهبر طالبان مبنی بر ممنوعیت آموزش و کار زنان و پرهیز از تعامل با کشورهای غربی بود.
سراج‌الدین حقانی و ملا یعقوب نفوذ زیادی در میان نیروهای طالبان دارند.
اما در اوج انتقادها، حاجی وفا قاطعانه از رهبر طالبان حمایت کرد. او در سخنانی گفت: «شیخ هیبت‌الله آخوندزاده، امیر شرعی ما است و ما با او بیعت کردیم و در آرامش و در سختی، در هر شرایطی، باید از او اطاعت کنیم. ما ۲۰ سال برای حفظ نظام قربانی دادیم و حالا هم این نظام قربانی می‌خواهد.»
بازنشر این سخنان حاجی وفا در توییتر، بازخورد زیادی در میان هواداران ملا هیبت‌الله داشت و او به نوعی، در واقع برای منتقدان رهبر خطونشان کشید که همچنان به حمایت از او ادامه می‌دهد.
ملا هیبت‌الله، افراد نزدیک به خود را به استانداری هرات، قندهار و بلخ، سه استان مهم و پردرآمد افغانستان، گمارد. او نوراحمد اسلام‌جار را به استانداری هرات، حاجی وفا را به استانداری قندهار، و داوود مزمل را به استانداری بلخ منصوب کرد.
داوود مزمل، هنگامی که در مسند استاندار طالبان برای ننگرهار در شرق افغانستان کار می‌کرد، به کشتار گسترده جنگجویان داعش متهم شده بود. حتی از رودخانه‌های این استان جسدهای زیادی کشف شد. داوود مزمل در اوج تلاش شبکه حقانی برای تسلط بر استان بلخ، به استانداری این استان گمارده شد، اما در اثر انفجار جلیقه انتحاری یک عضو داعش «شاخه خراسان» در دفتر کارش کشته شد. او از چهره‌های مطرح طالبان و نزدیک به جمهوری اسلامی ایران بود.
پس از آن حادثه، ملا هیبت‌الله حاجی وفا را به سرپرستی استانداری بلخ گماشت تا مطابق خواست رهبر طالبان، اوضاع این استان را سروسامان دهد.
منابع خبری در بلخ به ایندیپندنت فارسی می‌گویند که پس از ترور داوود مزمل، رهبری طالبان در قندهار و حاجی‌وفا، به مولوی نورالهادی ابو ادریس، معاون استانداری طالبان در بلخ، اجازه ندادند که حتی یک روز سرپرستی استانداری را بر عهده گیرد.
این منابع می‌افزایند که معاون استانداری طالبان در بلخ، ازبک‌تبار است و یکی از دلایل رانده شدن او به حاشیه، همین بحث تفاوت‌های قومی است.
در یک ویدیو که در حساب‌های کاربری توییتر طالبان به نشر رسیده است، دیده می‌شود که هنگام ورود حاجی وفا، شمار زیادی از طالبان قندهاری او را تا رسیدن به دفتر استانداری بلخ اسکورت می‌کنند.
حاجی وفا در نخستین سخنرانی خود در بلخ، برای نیروهای طالبان خطونشان کشید که باید وظایف شغلی خود را طبق دستور‌العمل انجام دهند و هیچ نرمشی با آن‌ها نخواهد شد.
حساب‌های کاربری مربوط به طالبان در توییتر، ویدیوهایی از «گزمه‌های شبانه» در بلخ منتشر کرده‌اند و در این ویدیوها دیده می‌شود که حاجی وفا اوضاع امنیتی این استان را نظارت می‌کند.
استان بلخ با ترکیب جمعیتی کمتر پشتون، اهمیت زیادی برای طالبان دارد. رهبر طالبان از قدرت‌گیری داعش در این استان نگران است و در کنار آن، با گماردن حاجی وفا به سرپرستی این استانداری، کوشیده است که این مسند به دست شبکه حقانی نیفتد.
