یک دیپلمات ارشد اسرائیل که مسئول تلاش برای عادی‌سازی روابط این کشور با عربستان سعودی است، به‌ وب‌سایت آکسیوس گفت که دولت اسرائیل توافق اخیر بین ایران و عربستان سعودی را نه‌تنها تهدیدی برای خود تلقی نمی‌کند که آن‌ را فرصتی برای بهبود روابط تل‌آویو و ریاض می‌داند. این در حالی است که نیروهای اپوزیسیون اسرائیل در پی توافق تهران و ریاض که با وساطت پکن انجام شد، به دولت بنیامین نتانیاهو حمله کرده‌ و آن‌ را نشانه دیپلماسی بد این دولت دانسته‌اند.

هم‌زمان با انتشار خبر توافق تهران و ریاض، روزنامه نیویورک تایمز در مورد شرایطی که ریاض برای توافق احتمالی با تل‌آویو تعیین کرده است، هم خبری منتشر کرد که کمتر موردتوجه قرار گرفت.

نتانیاهو سه ماه پیش در اولین سخنرانی خود گفت هدف اصلی‌اش در سیاست خارجی گسترش توافق ابراهیم و رسیدن به توافق صلح با عربستان سعودی است. پیمان ابراهیم نام روندی است که از دو سال و اندی پیش با وساطت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، آغاز شد و طی آن، اسرائیل روابطش را با چهار کشور عربی شامل امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش عادی‌سازی کرد. با این حال اسرائیلی‌ها برقراری رابطه با عربستان سعودی را مهم‌ترین دستاورد در این زمینه می‌دانند و سال‌ها است در تلاش برای رسیدن به آن‌اند.

موضع رسمی ریاض این است که تنها زمانی اسرائیل را به رسمیت خواهد شناخت که تشکیل دولت مستقل فلسطینی ممکن شود؛ همان موضعی که سال ۲۰۰۳ به عنوان «ابتکار صلح عرب» از طرف اتحادیه عرب به رهبری ریاض به اسرائیلی‌ها اعلام شد.

این مقام ارشد اسرائیلی که بدون افشای نامش با باراک راوید، خبرنگار آکسیوس، صحبت کرده است، گفت که جنگ داخلی یمن در سال‌های اخیر «مزاحم» روابط آمریکا و عربستان سعودی بوده و به تلاش برای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی هم لطمه زده است. به گفته او، اگر توافق تهران و ریاض بتواند به پایان جنگ یمن منجر شود، «این مزاحمت از میان می‌رود و روابط عربستان سعودی و آمریکا بهبود می‌یابد. هرچقدر روابط بین آمریکا و عربستان سعودی بهتر شود، تشویق عادی‌سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل هم راحت‌تر می‌شود.»

مقام وزارت خارجه اسرائیل به آکسیوس گفت که مرکز پژوهش‌های سیاسی این وزارتخانه هفته گذشته تحلیلی محرمانه در مورد توافق تهران و ریاض منتشر کرده است. به گفته این مقام، این سند چنین تحلیل می‌کند که توافق ایران و عربستان سعودی سد راه روند عادی‌سازی بین اسرائیل و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس نخواهد بود. در بخشی از این تحلیل که این مقام در اختیار آکسیوس قرار داده است، می‌خوانیم: «تجربه دو سال گذشته نشان می‌دهد که گفت‌وگو بین کشورهای خلیج فارس و ایران به معنی قطع تماس‌ها با اسرائیل نیست.»

وزارت خارجه اسرائیل به گزارش آکسیوس واکنشی نشان نداده است. کاخ سفید نیز واکنشی منفی به توافق تهران و ریاض نداشته است. یک مقام آمریکایی در این زمینه گفت: «ما به هیچ وجه قبول نداریم که بازگشایی سفارت عربستان سعودی در تهران روند عادی‌سازی بین اسرائیل و سعودی‌ها را مختل می‌‌کند.»

وب‌سایت آکسیوس پیش از این گزارش کرده بود که کشورهایی همچون امارات متحده عربی و بحرین نیز قصد ندارند به دلیل توافق تهران و ریاض روابط خود با اسرائیل را کاهش دهند. این در حالی است که برخی نمایندگان مجلس جمهوری اسلامی اخیرا برای شرکت در یک نشست پارلمانی بین‌المللی به بحرین سفر کردند و از تلاش برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با منامه خبر دادند. البته مقام‌های پادشاهی بحرین حرکت رسمی به سوی چنین هدفی را زودهنگام می‌دانند.

با این حال از موضوع ایران که بگذریم، همچنان موانع مهم و متعددی بر سر راه عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو قرار دارند که مهم‌ترین این موانع اشغال سرزمین‌های فلسطینی است. البته تحولات سیاسی اسرائیل نیز اوضاع را بدتر از پیش کرده‌اند. در پی پیروزی نتانیاهو و شرکایش در انتخابات سال ۲۰۲۲، دولتی در اسرائیل سر کار آمد که راست‌گراترین دولت تاریخ این کشور است و برخی احزاب شرکت‌کننده در آن سابقه اقدام‌های و اظهارات به‌شدت ضدفلسطینی و ضدعرب دارند. در ضمن اخیرا افزایش درگیری‌ها در سرزمین‌های فلسطینی کرانه غربی را که تحت اشغال غیرقانونی اسرائیل قرار دارند، شاهد بوده‌ایم.

در سه ماهی که از دولت جدید اسرائیل می‌گذرد، وزارت خارجه عربستان سعودی حداقل پنج بار اقدام‌های اسرائیل را محکوم کرده است. سعودی‌ها در بیانیه‌های اخیر از دولت اسرائیل به عنوان «دولت اشغالگر» نام می‌برند و از آن با لحنی قوی‌تر از گذشته انتقاد می‌کنند.

روابط اسرائیل با سایر کشورهای عربی نیز دستخوش بحران‌هایی شده است. بتزالل اسموتریخ، چهره راست افراطی و وزیر دارایی اسرائیل، اخیرا در نشستی در فرانسه در حالی سخنرانی کرد که نقشه تاریخی جریان راست‌گرای صهیونیستی روی سکوی سخنرانی نقش بسته بود؛ این نقشه هر دو کرانه رود اردن را دربردارد و بدین‌سان نه فقط سرزمین‌های فلسطینی کرانه غربی و نوار غزه که خاک پادشاهی هاشمی اردن را نیز شامل می‌شود.

دولت اسرائیل پس از آن تاکید کرد که به تمامیت ارضی اردن به عنوان همسایه شرقی خود احترام می‌گذارد اما اردنی‌ها همچنان به اعتراض‌های بسیار ادامه می‌دهند. مجلس اردن اخیرا با رایی قاطع، به دولت این کشور پیشنهاد داد سفیر اسرائیل را اخراج کند؛ اقدامی که احتمالا نمادین خواهد بود اما از دشواری‌های روابط اسرائیل با کشورهای عربی خبر می‌دهد.