اخترشناسان گفته‌اند انفجاری کیهانی در فاصله دو میلیارد سال نوری از زمین که نور آن برای ابزارهای فضایی شدید بود، ممکن است درخشان‌ترین انفجاری باشد که تاکنون مشاهده شده است.
این انفجار تپ و ضرباتی از پرتوهای شدید ایجاد کرد که اکتبر سال گذشته منظومه شمسی را درنوردید و آشکارسازهایی را در چند فضاپیما به کار انداخت.
دانشمندان گفتند این نوع رویداد یک انفجار پرتو گاما (جیآربی) است که به اینکه از جمله قدرتمندترین و درخشان‌ترین انفجارهای عالم است، شناخته می‌شود.
این جیآربی به‌قدری استثنایی تشخیص داده شد که ستاره‌شناسان گفتند از زمان آغاز تمدن بشری درخشان‌ترین فوران تمام دوران‌ها (BOAT) بوده است.
پژوهشگران گفتند نور این رویداد که جیآربی ۲۲۱۰۰۹ای (GRB 221009A) نامیده شد، برای اغلب ابزارهای پرتو گاما در فضا شدید بود.
این بدان معنا است که ستاره‌شناسان نمی‌توانستند شدت واقعی گسیل را اندازه‌گیری کنند و مجبور بودند برآمد انرژی آن را از داده‌های گذشته و حال، بازسازی کنند.
تجزیه و تحلیل هفت هزار جیآربی نشان می‌دهد که جیآربی ۲۲۱۰۰۹ای ۷۰ برابر درخشان‌تر از هر چیزی است که تاکنون مشاهده شده است و رویدادی از این دست هر ۱۰ هزار سال یک بار رخ می‌دهد.
دکتر دان پرلی، از موسسه تحقیقاتی اخترفیزیک دانشگاه جان مورز لیورپول‌ــ که این رویداد را با تلسکوپ دانشگاه لیورپول در جزیره لا پالما اسپانیا دنبال می‌کرد، گفت:«هیچ چیزی در تجربه بشری وجود ندارد که کوچک‌ترین شباهتی به چنین فورانی از انرژی داشته باشد. هیچ.»
اگرچه جیآربیها تنها چند ثانیه طول می‌کشند، به اندازه‌ای انرژی تولید می‌کنند که خورشید در طول عمر خود ساطع می‌کند.
دکتر پرلی گفت که رویداد جیآربی ۲۲۱۰۰۹ای، «مقدار فوق‌العاده‌ای از انرژی» تولید کرد و افزود: «این بی‌تردید، بالاترین میزان ثبت‌شده برای انفجار پرتو گاما است.»
به گفته سازمان فضایی اروپا (ESA)، این انفجار حدود یک گیگاوات انرژی‌ــ معادل انرژی خروجی یک ایستگاه برق‌ــ در جو فوقانی زمین وارد کرد.
ستاره‌شناسان بر این باورند که جیآربی ۲۲۱۰۰۹ای محصول ستاره‌ای عظیم است که به درون خود رُمبش می‌کند تا یک سیاهچاله تشکیل دهد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دکتر پرلی گفت: «جرم این ستاره چند برابر خورشید بوده است، احتمالا ۲۰ برابر یا بیشتر.»
جیآربیها همچنین ابرنواختر ایجاد می‌کنند اما ستاره‌شناسان هنوز مشخص نکرده‌اند که آیا چنین چیزی در این مورد اتفاق افتاده است یا خیر.
تصور می‌شود که جیآربی ۲۲۱۰۰۹ای بسیار درخشان بود؛ چرا که در مقایسه با سایر جی‌آر‌بی‌های شناخته‌شده، به زمین بسیار نزدیک‌تر و پرتو تابش الکترومغناطیسی تصادفا در جهت سیاره بود.
اندرو لوان، استاد اخترفیزیک دانشگاه رادبود در نیمیخن هلند، گفت: «ما نمی‌توانیم به طور قاطع بگوییم که یک ابرنواختر وجود دارد؛ موضوعی که با در نظر گرفتن درخشندگی انفجار، شگفت‌آور است.»
«اگر آنجا باشد، خیلی کم‌نور است.»
«ما قصد داریم به جست‌وجو ادامه دهیم؛ اما این امکان وجود دارد که کل ستاره به جای انفجار، مستقیما درون سیاهچاله رُمبیده باشد.»
رد جیآربیها معمولا از روی یک موج ضربه‌ای پیدا می‌شود که تابش انرژی کمتری را گسیل می‌کند؛ چیزی که به نام «پس‌تاب» شناخته می‌شود و به‌تدریج با گذر زمان محو می‌شود.
دکتر گاوین لم، پژوهشگر انجمن سلطنتی دوروتی هاجکین در دانشگاه جان مورز لیورپول‌ــ که بخشی از یک تیم بین‌المللی بود که برای رصد پس‌تابش جیآربی ۲۲۱۰۰۹ای، از تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا استفاده کرد، گفت که این مشاهدات «درکی منحصربه‌فرد از سازوکارهای عامل ایجادکننده این پرتوهای سریع و گذرای نور» به دست می‌دهد.
او گفت: «هنوز داده‌های بیشتری وجود دارد که باید بررسی شود و ما به دنبال سرنخ‌هایی برای توضیح رابطه بین جیآربیها و ابرنواخترهای ستاره‌های پرجرم و دینامیک در پس‌تابش خواهیم بود.»
«ما هنوز بسیاری از جنبه‌های چنین خروجی‌های پرانرژی را به طور کامل درک نکرده‌ایم.»
این یافته‌ها در دو مقاله جداگانه در مجله آستروفیزیکال و آستروفیزیکال ژورنال لترز گزارش شده‌اند.
گزارش تکمیلی از پرس اسوسیشن
© The Independent
