بعد از چند سال سخت قرنطینه و محدودیت‌هایی که برای سفر اعمال شد، مردم دوباره سفرهایشان را به دور دنیا شروع کرده‌اند و خانواده‌ها باز هم برای دیدار دور هم جمع می‌شوند؛ اما سفرهای بین‌المللی غالبا با پرواززدگی (جت‌لگ) همراه‌اند و در همان ابتدای سفر، لذت‌بردن از تعطیلات یا همنشینی با خانواده را مختل می‌کنند.

خبرگزاری سی‌ان‌ان درباره تعریف پرواززدگی و دلیل ابتلا به آن می‌نویسد: «اصطلاح جت‌لگ یا پرواززدگی به علائم فیزیکی و شناختی اطلاق می‌شود که افراد هنگام سفر سریع در چندین منطقه زمانی به آن دچار می‌شوند و دلیل آن، ناتوانی بدن در سازگاری فوری با زمان در مناطق متفاوت است.»

بدن پیش از سفر با زمان محلی هماهنگ است و وقتی وارد منطقه زمانی جدید می‌شود، ریتمش با زمان مکان جدید هماهنگ نیست و اینجا است که علائم پرواززدگی رخ می‌نماید؛ موقعی که می‌خواهید بیدار بمانید، خواب‌آلودید و زمانی که می‌خواهید بخوابید، کاملا هشیار. نیمه‌شب گرسنه می‌شوید و اگر در طول روز غذا بخورید، ممکن است به نفخ یا تهوع دچار شوید و تا زمانی که ساعت بدن و تمام ریتم‌هایی که کنترلشان می‌کند، با زمان محلی هماهنگ نشود، ما از نظر جسمی و ذهنی به‌هم‌ریخته می‌مانیم.

پرواززدگی در همه یکسان نیست

به نوشته سی‌ان‌ان، تجربه پرواززدگی در افراد مختلف متفاوت است؛ به این دلیل که هرکدام از ما ریتم درونی خودمان را داریم. اگر چرخه طبیعی روزانه فردی طولانی‌تر باشد، ممکن است با سفر به غرب سریع‌تر سازگار شود. با این حال معلوم نیست آیا چرخه کوتاه‌تر به سازگاری با مسیر دیگری هم کمک می‌کند یا خیر.

با افزایش سن نیز انعطاف‌پذیری کمتر می‌شود؛ بنابراین علائم پرواززدگی در افراد مسن‌تر معمولا شدیدتر است.

آیا جهت سفر مهم است؟

به‌طورکلی، برای بسیاری از افراد سفر به غرب که در آن زمان به دست می‌آورند، کمی آسان‌تر است.

آیا پرواززدگی صرفا «روانی» است؟

برخی از مردم ممکن است پرواززدگی را فقط یک پدیده ذهنی بدانند. البته این تعبیر تاحدی درست است؛ چرا که این وضعیت حاصل ناهماهنگی بین زمان داخلی بدن (که در مغز تعیین می‌شود) و زمان محلی است اما به معنای این نیست که می‌توان از پرواززدگی نجات پیدا کرد؛ پس بهتر است آن را یک وضعیت فیزیولوژیکی بدانید نه روانشناختی.

به نوشته سی‌ان‌ان، خوشبختانه برای کاهش علائم پرواززدگی چند راه ساده وجود دارد که به تنظیم ساعت بدن کمک می‌کند و به‌خصوص برای ورزشکاران که دائم برای مسابقات سفر می‌کنند، مهم است.

۱ــ اول بررسی کنید که آیا تلاش برای سازگاری با زمان جدید ارزشش را دارد یا نه. اگر سفر کوتاه است، شاید بهتر باشد با زمان محلی خود سازگار بمانید. اما چنانچه سفر بیش از سه روز طول می‌کشد، ریتم‌هایی مثل زمان خواب، غذا خوردن، ورزش کردن و دریافت نور خورشید را آگاهانه به سمت منطقه زمانی جدید ببرید.

۲ــ اگر می‌خواهید زمان بدنتان را تغییر دهید، بهتر است از داخل هواپیما شروع کنید. ساعتتان را با زمان منطقه مقصد تنظیم و فعالیت‌هایتان را بر همان اساس برنامه‌ریزی کنید.

۳ــ مصرف کافئین و الکل را در سفر کم کنید. این کار برای خواب و آبرسانی بهتر به بدن مفید است و به تنظیم ساعت بدن با منطقه زمانی جدید کمک می‌کند.

۴ــ هنگام تطبیق با منطقه زمانی جدید سعی کنید در زمان شب محلی بخوابید و در زمان‌های دیگر فقط در صورت نیاز استراحت کنید. چرت زدن‌های کوتاه کمک می‌کند از عهده کارهای روز و شب برآیید. حدود ۳۰ دقیقه چرت زدن در روز کافی است و سعی کنید این زمان به اواخر روز موکول نشود.

۵ــ ناراحتی‌های گوارشی از نشانه‌های پرواززدگی‌اند. اگر مستعد ابتلا به مشکلات روده‌اید، غذا را در وعده‌های کوچک صرف کنید و تا زمانی که گرسنه نشده‌اید، چیزی نخورید.

۶ــ بیرون بروید. نور خورشید کلید سازگاری با منطقه زمانی جدید است. با توجه به تغییر منطقه زمانی، فعالیت‌های خارجی در موقع مناسب برای سازگاری بهتر به شما کمک می‌کند.