مسکو و تهران توافق کرده‌‌اند که یکدیگر را از نظر تسلیحاتی تقویت کنند. بر اساس این توافق، روسیه صد‌ها هواپیمای بدون سرنشین ایرانی را دریافت کرده است، و گفته می‌شود در مقابل، جمهوری اسلامی قرار است تعدادی جنگنده پیشرفته سوخو ۳۵ از روسیه دریافت کند. علاوه‌بر این، مسکو تسلیحات آمریکا و سایر کشور‌های غربی را که به‌دست آورده، به تهران فرستاده است.

کاخ سفید اعلام کرده که ایران همچنین ممکن است به «قطعات نظامی پیشرفته» و تسلیحات بیشتر مانند هلیکوپتر‌ها و سامانه‌های دفاع هوایی دسترسی پیدا کند. در همین حال، یکی از نمایندگان مجلس ایران در ماه ژانویه ادعا کرد که جمهوری اسلامی پیش از این، سامانه‌های مذکور را سفارش داده و فقط منتظر تحویل‌گرفتن آن است.

نشریه فارن‌پالیسی در گزارشی به پیامد معامله تسلیحاتی مسکو و تهران برای خاورمیانه پراخته است. خرید هواپیما‌های جنگنده چندمنظوره روسیه و همچنین همکاری در زمینه آموزش نظامی و توسعه تسلیحات، گام مهمی در تعمیق روابط امنیتی مسکو و تهران تلقی می‌شود. چنین رویدادی از تغییر رویکرد مسکو حکایت دارد. در سال‌های اخیر، مسکو سعی می‌کرد فروش تسلیحات خود به ایران را به دقت و با در نظر گرفتن ملاحظات نظامی و سیاسی خود در قبال سایر کشورهای‌ منطقه تنظیم کند. مهم‌ترین معامله تهران و مسکو در دهه گذشته، خرید سامانه پدافند هوایی اس-۳۰۰ روسیه در سال ۲۰۱۶ بود. سابقه خرید هواپیماهای جنگنده روسیه به بیش از ۲۰ سال قبل برمی‌گردد. آخرین باری که روسیه هواپیما‌های جنگی خود را به ایران تحویل داد، اوایل دهه ۲۰۰۰ بود، زمانی که تنها ۶ فروند سوخو ۲۵ به ایران فرستاد. پیش‌تر، در اواخر دوره جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی تعداد قابل‌توجهی جت‌های جنگنده و بمب‌افکن، تانک، زیردریایی و سامانه‌های پدافند هوایی به ایران فروخته بود.

به گزارش فارن‌پالیسی، خطر انتقال تسلیحات جدید از روسیه به ایران ممکن است در کوتاه‌مدت توازن قوا در خاورمیانه را چندان تغییر ندهد. ضربه سنگین به تجهیزات روسیه در جنگ اوکراین این گمانه را تقویت می‌کند که مسکو احتمالا مجبور است صادرات تسلیحات نظامی خود را کاهش دهد. مهم‌تر از آن، قدرت نظامی اولیه ایران در قابلیت‌های نامتقارن آن، از جمله استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین، موشک‌های کروز، موشک‌های بالستیک و شبکه پیچیده‌ای از نیرو‌های نیابتی در منطقه نهفته است. از سوی دیگر، برای به‌پرواز درآوردن هواپیماهای سوخو‌ ۳۵، ایران باید نیروی متخصص کافی آموزش دهد که شامل خلبان‌ها برای بهره‌برداری از این جنگنده‌ها و کارشناسان و سامانه تعمیر و نگهداری برای سرپا نگهداشتن سوخوها می‌شود.

اما تحریم‌هایی که صنعت دفاعی روسیه را در چمبره خود گرفته و از سوی دیگر، فرسایش ماشین جنگی مسکو در صحنه نبرد با اوکراین، تضمین این موضوع را در هاله‌ای از تردید فرو برده است، چراکه تامین قطعات یدکی برای روسیه چالش‌برانگیز خواهد بود. از این‌رو، احتمالا ورود جنگنده‌های سوخو ۳۵ به میدان تسلیحات و تجهیزات نظامی ایران زمان‌بر باشد.

فارن‌پالیسی در ادامه گزارش خود به تبعات این معامله در درازمدت پرداخته است. بنابه ادعای این گزارش، فرود آمدن این جنگنده‌ها در ایران در درازمدت پیامد‌های مهمی دارد. ورود تسلیحات روسیه به ایران احتمالا تنش‌ها را در منطقه شدت می‌بخشد. این امر کشورهای عربی را بار دیگر وارد چرخه توقف‌ناپذیر چشم‌‌و‌هم‌چشمی و رقابت بر سر تقویت زرادخانه‌های خود خواهد کرد و در نتیجه، می‌تواند نیروهای ایالات‌ متحده و شرکایش در منطقه، به‌ویژه اسرائیل، را که در تقابل با نیروهای نیابتی تهران‌اند، به خطر بیندازد.

در این میان، توانایی جمهوری اسلامی در مهندسی معکوس، تکثیر و تولید انبوه تجهیزات و مهمات جنگی را نباید دست‌کم گرفت. موفقیت تقریبا همیشگی تهران در این زمینه، قابلیت‌های بیشتری را در اختیار زرادخانه‌های نظامی ایران و نیرو‌های نیابتی‌اش قرار می‌دهد.

به نظر می‌رسد تغییر رویکرد مسکو در فروش تسلیحات به ایران نشان‌دهنده تغییر نگاه روسیه در صادرات تسلیحاتش به منطقه است. از منظر تاریخی، روسیه صادرات تسلیحات خود را به خاورمیانه و مناطق مجاور با درنظر گرفتن توازن قوا هماهنگ می‌کرده است. جنگنده‌های سوخو ۳۵ روسیه که به‌سوی ایران به پرواز درمی‌آیند، احتمالا همان جت‌هایی‌اند که مصر قبلا قرارداد خریدشان را امضا کرده بود، اما به‌دلیل تحریم‌های ایالات متحده، این جت‌ها از پرواز به مصر بازماندند. بنابراین، با توجه به اهمیت صادرات دفاعی برای اقتصاد روسیه، مسکو که امیدی به مشتریان سنتی‌اش ندارد به کشوری رو کرده که همچون خودش گرفتار تحریم‌های غرب است. به این ترتیب، هر دو کشور می‌توانند یکدیگر را یاری رسانند.

در هر حال، فروش‌ تسلیحات روسیه به ایران در درازمدت احتمالا هزینه‌های دفاعی خاورمیانه را بالا خواهد برد. در حال حاضر، خاورمیانه یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان تسلیحات در جهان است. این منطقه میزبان پنج کشور از ۱۵ واردکننده بزرگ سلاح در جهان، یعنی عربستان سعودی، قطر، مصر، امارات متحده عربی و کویت، است و بر اساس داده‌های سال گذشته میلادی، ۹ کشور از ۱۵ کشور برتر از نظر نسبت هزینه‌های دفاعی به تولید ناخالص داخلی، در آن جای دارند؛ منظور عمان، کویت، الجزایر، اردن، عربستان سعودی، مراکش، اسرائیل، امارات متحده عربی و قطر است.

حال که نسیم صلح و آرامش در خاورمیانه وزیدن گرفته است، ورود جنگنده‌های پیشرفته و احتمالا سایر تسلیحات پیشرفته روسی در آینده به ایران، می‌تواند نگرانی دولت‌های منطقه را برانگیزد و چرخه خرید تسلیحات مشابه را بار دیگر به حرکت درآورد، آنچه عملا می‌تواند تلاش‌های صورت‌گرفته برای بهبود مناسبات کشورها در منطقه را خنثی و بار دیگر آتش تنش‌ها در خاورمیانه را شعله‌ور کند.